سوت جۇيەسىن ودان ءارى جەتىلدىرىپ, نىعايتۋدا قازىرگى زامانعى تەحنولوگيالاردى كەڭىنەن قولدانۋ بۇگىنگى كۇننىڭ باستى تالابى بولىپ وتىر. وسىعان وراي, جوعارعى سوت توراعاسى جاقىپ اسانوۆتىڭ باستاماسىمەن الداعى ءۇش جىلعا ناقتى باعدارلاما جاسالىپ, ارىز-شاعىمداردى جەدەل, ساپالى ساراپتاۋدىڭ بارلىق مۇمكىندىكتەرىن قاراستىراتىن «جەتى ءتۇيىن» ومىرگە كەلگەن بولاتىن. ەندى وسى قاناتقاقتى جوبالاردىڭ كەيبىرىنە توقتالساق.
دۇنيە ءجۇزى وزىق ەلدەرىنىڭ ءتاجىريبەسىنە نەگىزدەلگەن جوبالاردىڭ ىشىندەگى تيىمدىلىگى جاعىنان اۋىزعا العاش ىلىنەتىنى – Iت قىزمەتى. بىراق سەرۆيستەردىڭ تۇراقسىز جۇمىس ىستەۋىنەن بۇل قىزمەتتى تولىقتاي قولدانىسقا ەنگىزۋ مۇمكىن بولماي كەلگەنىن جاسىرۋعا بولمايدى. مىنە, وسى ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋ ماقساتىندا جوعارعى سوتتىڭ كەزەك كۇتتىرمەيتىن باعدارلامالارىن ىسكە اسىرۋ جونىندەگى جۇمىس توبى قۇرىلىپ, «Smart-سوت» باعدارلاماسى قولعا الىندى. باعدارلاما قيىندىق تۋعىزعان ءماسەلەلەردى انىقتاپ, ولاردى شەشۋ جولىنداعى كەشەندى شارالاردى جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالعان. ءارى سوت جۇيەسى ءىت قىزمەتىن سوت پروتسەستەرىندە كەڭىنەن قولدانۋدى كوزدەيدى.
العاشقى بولىپ ءىت ونىمدەردى قولدانۋعا ىڭعايلاۋ جانە ولاردىڭ اناليتيكالىق الەۋەتىن ارتتىرۋ مۇمكىندىكتەرى قاراستىرىلدى. وسى قاتارعا تۇرعىندار كەڭىنەن قولداناتىن «سوت كابينەتى» سەرۆيسىن دە جاتقىزۋعا بولادى. بۇل قىزمەت ءتۇرى ادۆوكاتتاردىڭ, سۋديالاردىڭ, سوت ماماندارىنىڭ ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋىنە بارىنشا جاعداي جاسايدى. سونىمەن قاتار ازاماتتاردىڭ قۇقىقتىق مادەنيەتىن ارتتىرۋعا, ولاردىڭ ءوز كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتارىن قورعاۋىنا وڭ ىقپالىن تيگىزەدى. بۇل جوباعا بۇگىنگى تاڭدا سوت كابينەتىنىڭ جۇمىسىن وڭتايلاندىرۋ ءۇشىن ازاماتتىق جانە قىلمىستىق ىستەر بويىنشا ارىزدار مەن وتىنىشتەردى جونەلتۋدىڭ 49 سەرۆيسى بىرىكتىرىلگەن. وسى باعىتتاعى جۇمىستار ودان ءارى جەتىلدىرىلە تۇسۋدە.
بۇدان بولەك, 2016 جىلدان بەرى سوتتارداعى قۇجات اينالىمى مەن سوت ءوندىرىسىن تولىقتاي اۆتوماتتاندىرعان «تورەلىك» جاڭا اقپاراتتىق جۇيەسى ىسكە قوسىلدى. وسى باعدارلاما اياسىندا سوت اقپاراتتارىن تەز ىزدەۋگە مۇمكىندىك تۋىپ, «سۋديالارعا كومەك» ءمودۋلى جۇزەگە اسىرىلدى. جاڭا ءمودۋلدى ەنگىزۋدەگى نەگىزگى ماقسات – قىلمىستىق ىستەردى قاراۋ كەزىندە جەرگىلىكتى سوت سۋديالارى تاراپىنان قاتەلىكتەر جىبەرىلمەۋىن, سونداي-اق جاسالعان قىلمىس پەن سوتتالۋشىعا قاتىستى اقپاراتتاردى تالداۋ نەگىزىندە دۇرىس جازا تاعايىنداۋ.
قازىر ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ «احات» اقپاراتتىق جۇيەسىمەن ىقپالداستىق كۇشەيدى. سونىڭ ناتيجەسىندە رەسپۋبليكا سوتتارىنا ازاماتتىق حال اكتىلەرى جازبالارىن ەلەكتروندى تۇردە الۋعا قول جەتكىزىلدى.
2018 جىلدىڭ العاشقى جارتىسىندا «سوت كابينەتى» داۋلاردى سوتقا دەيىن رەتتەۋ قىزمەتىن ىسكە قوستى. سونىمەن بىرگە ونى تالاپ ارىزدى تاپسىرۋ كەزىندە پايدالانۋعا دا بولادى. ەندى بۇل قىزمەت «ە-تاتۋلاسۋ» اتتى دەربەس بولىمگە اينالدى. سۇزگىنىڭ كومەگىمەن بۇل جەردەن قوعامدىق ۇيىمدى, ءوڭىردى, تەگىن, مەدياتسيا جۇرگىزىلەتىن ءتىلدى, داۋلاردىڭ تۇرلەرى بويىنشا قاجەتتى مەدياتوردى جىلدام تابۋعا بولادى. «ە-تاتۋلاسۋ» – ازاماتتارعا كەيبىر ءتۇيىندى ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن تابۋىنا كومەكتەسەدى. ماسەلەن, مەدياتسيا جۇرگىزىلۋى تۋرالى شارتتى, مەدياتسيا ارقىلى داۋلاردى رەتتەۋ تۋرالى كەلىسىمنىڭ ۇلگىلەرىن جۇكتەپ الۋعا بولادى. سكايپ ارقىلى ونلاين كەلىسسوزدەرگە قاتىستى جاڭعىرتۋ جۇرگىزىلىپ, سايتقا جىلدام كىرۋ جانە پوشتاعا جونەلتۋ, جىبەرىلگەن ونلاين وتىنىشتەردى تەز قاراۋعا دا بولادى. مەدياتورلاردىڭ تۇيىندەمەلەرىمەن دە تانىسا الاسىز.
«تورەلىك» اقپاراتتىق جۇيەسى نەگىزىندە سۋديالار قارالىپ وتىرعان سوت ىستەرى اياسىندا قاتىسۋشىلارعا قاتىستى 20-دان استام مەملەكەتتىك ورگاننىڭ دەرەكقورىنا ەلەكتروندىق ساۋالدار جىبەرىپ, جاۋاپ الا الادى. ونداعى ءاربىر ساۋال جۇيەگە تىركەلىپ, ساۋالدىڭ ۋاقىتى, نەگىزدەمەسى, جىبەرۋشىسى تۋرالى دەرەكتەر جيناقتالادى. بۇل باعدارلامانىڭ ەلەكتروندى نۇسقاعا كوشۋىنەن كەيىن دە ءبىرشاما اۋقىمدى ىستەر اتقارىلدى. اتاپ ايتساق, جەڭىلدەتىلگەن ءوندىرىستىڭ (جازباشا) ىستەرى 2018 جىلدىڭ 14 اقپانىنان باستاپ ەلەكتروندى نۇسقا قارالۋدا. قازىر سوت ءىسىن جۇرگىزۋدى, ياعني ءوتىنىشتىڭ بەرىلگەن جانە تىركەلگەن ساتىسىنان باستاپ زاڭدى كۇشىنە ەنگەن سوت اكتىسىن ورىنداۋعا جىبەرمەس بۇرىن 100 پايىز ەلەكتروندى نۇسقاعا وتكىزۋ كىرىستىرىلىپ جاتىر. ناقتىلاي تۇسسەك, 9 ايدىڭ ىشىندە بۇيرىق شىعارىلۋ تۋرالى 173226 ارىز قابىلداندى. ونىڭ ىشىندە 88 پايىزى نەمەسە 153233-ءى ەلەكتروندى تۇردە تۇسكەن. ال ءوندىرىستىڭ جەڭىلدەتىلگەن ءتۇرى بويىنشا جولدانعان (جازباشا) 174757 تالاپ ارىزدىڭ 93 پايىزى ەلەكتروندى نۇسقادا كەلگەن.
سوت ىستەرىن جانە سوتتىڭ كەڭسەلىك بلوگىن ساندىق نۇسقاعا كوشىرۋ بويىنشا اتقارىلعان ىستەردىڭ تاعى ءبىرى – استانا قالاسىنىڭ سارىارقا اۋداندىق سوتىندا ىسكە قوسىلعان «ەلەكتروندى كەزدەسۋلەر جانە كەزەك» قاناتقاقتى جوباسى. قازىرگى تاڭدا سكانەرلى ءوز-وزىنە قىزمەت كورسەتۋ تەرمينالدارى جانە قۇجاتتاردى قابىلداۋ جانە بەرۋ اۆتوماتتاندىرىلعان بيۋروسى جۇمىس ىستەۋدە.
«تورەلىك» باعدارلاماسى نەگىزىندە ازاماتتىق ءىس بويىنشا ەكىجاقتى شاقىرۋ قىزمەتى سىناق تۇرىندە ىسكە قوسىلدى. بۇل جوبا «سوت ءىسىنىڭ اۋديو جانە بەينە بەكىتۋلەرى» جانە «ەلەكتروندى كەزدەسۋلەر جانە كەزەك» جۇيەسى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلدى. سوت ءىسىن ەلەكتروندى نۇسقاعا تولىقتاي كوشىرەتىن مۇنداي قادامدار ءبىر ازاماتتىق ءىستى قاراستىرۋعا كەتەتىن ۋاقىتتىڭ ورتاشا كورسەتكىشىن قىسقارتىپ, سوت وتىرىسىن ۇيىمداستىرۋعا كەتەتىن ۋاقىتتى ۇنەمدەيدى.
سوت جۇيەسىندەگى سوڭعى مىندەت ءىت قىزمەتتەرىنىڭ قولجەتىمدىلىك دەڭگەيىن ارتتىرۋدى كوزدەيدى. وسىنىڭ نەگىزىندە 2018 جىلدىڭ ناۋرىز ايىنان باستاپ «ۇيالى بەينەكونفەرەنتسيالىق بايلانىس» (ۆيرتۋالدىق سوت) قاناتقاقتى جوباسى دا كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن شىعۋدا. ۇيالى بەينەكونفەرەنتسيالىق بايلانىس iOS وپەراتسيالىق جۇيەسى بار سمارتفونداردا قولدانىلۋدا. بۇگىندە Android وپەراتسيالىق جۇيەسىن دە ىسكە اسىرۋ كوزدەلۋدە. جوبا باستالعان ۋاقىتتان بەرى ۇيالى بەينەكونفەرەنتسيا بايلانىسى ارقىلى 574 سوت وتىرىسى ءوتتى. بۇدان بولەك, «سوت كەڭسەسى» سەرۆيستىك بازاسىندا بەينەكونفەرەنتسيا بايلانىسىنىڭ ۆەب نۇسقاسى ازىرلەنۋدە.
2018 جىلدىڭ تامىز ايىندا «سوت اكتىلەرىنىڭ بانكى» كەڭەيتىلگەن ىزدەستىرۋ قىزمەتىنە جاڭعىرتۋ ەنگىزىلدى. ناقتىراق ايتقاندا, ءبولىپ الۋ ۇدەرىسى بويىنشا ىزدەستىرۋ, جسن/بين بويىنشا ىزدەستىرۋ جانە قورعاۋشى ىزدەستىرۋدى ىسكە اسىرۋدى ۇسىندى. ورتا ەسەپپەن ءبىر كۇندە «سوت اكتىلەرىنىڭ بانكىنە» كەم دەگەندە 1000 سۇرانىس تۇسەدى.
ىستەردىڭ ساناتى بويىنشا ىزدەستىرۋ ناتيجەسىن شىعارۋدا جوعارعى سوتتىڭ نورماتيۆتىك ەرەجەلەرىنە جانە سوت تاجىريبەلەرىنىڭ قورىتىندىلارىنا سىلتەمەلەر قوسىلدى. ىزدەستىرۋ قىزمەتى قولدانۋشىلاردىڭ اۋقىمدى بولىگىنە سوتتىڭ ەلەكتروندى ساندىق قولى قويىلعان سوت اكتىلەرىنىڭ تۇپنۇسقاسىنا, سوت تاجىريبەلەرىنىڭ قورىتىندىلارىنا جانە «تالداۋ» فورۋمىنا قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. مىنە, قوعام سۇرانىسىنا ساي سوت جۇيەسى تاراپىنان جاسالىپ جاتقان جاڭا جۇمىستار لەگى وسىنداي. ءىت قىزمەتىنە قولجەتىمدىلىكتى ارتتىراتىن كەشەندى شارالار تولىعىمەن ورىندالعان ۋاقىتتا, سوت جۇيەسىنىڭ قىزمەتىنە جۇگىنۋ قازىرگىدەن دە جەڭىلدەي تۇسەدى.
نۇرجان مولداقوۆ,
قر جوعارعى سوتى جانىنداعى
اقپاراتتىق تەحنولوگيا جانە
اقپاراتتىق رەسۋرستاردى
قورعاۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى
