جاز كەلىسىمەن ەركە ەسىلدەگى كەمە ساياحاتى جاندانىپ, قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارىنىڭ ءجيى كەلەتىن دەمالىس ورنىنا اينالادى. اسىرەسە, ەكى جىل پاندەميادان كەيىن بيىل سۋ ۇستىندە سەيىل قۇرۋشىلار تىم كوپ.
تەپلوحودتارمەن قاتار كاتاماران, ءتۇسسىز بايداركا قايىق, پيراتتار كەمەسىمەن دە سەرۋەندەۋ قىزمەتىن ۇسىناتىندار شىعىپتى. ودان بولەك, جاز قىزىعىن بالىق اۋلاۋمەن نەمەسە سۋعا شومىلىپ وتكىزەتىن استانالىقتار ءۇشىن ءدال قازىرگى شىلدەنىڭ شىلىڭگىر ىستىعى مايداي جاعىپ تۇر.
اق كەمەلەر…
ەلوردانىڭ ورتالىق استانالىق پاركىندەگى وزەندە كەمە ساياحاتىنا جاۋاپتى «ەسىل-استانا» جشس قالا اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن 2008 جىلى قۇرىلعان ەدى. سودان بەرى 14 جىل بويىنا اتالعان مەكەمە جولاۋشىلارعا سۋداعى ساياحاتتى جىلدا مامىر-قازان ايلارى ارالىعىندا ۇيىمداستىرىپ كەلەدى, تەك پاندەميا كەزىندە جۇمىسىن توقتاتقان. جولاۋشىلار مىنگىزىلگەن تەپلوحود سۋداعى ساياحاتىن ەسكى جولاۋشىلار كوپىرى جانىنان باستاپ وزەننىڭ اقوردا عيماراتى تۇسىنا دەيىن جالعاستىرا وتىرىپ, كەرى قايتادى. وسى ارالىقتاعى سەرۋەندەۋ باعدارىنىڭ ۇزىندىعى – 18,8 شاقىرىم, ۇزاقتىعى 40-50 مينۋتقا سوزىلادى, كەمەلەر اراسىنداعى جيىلىك – 15 مينۋت. بارلىعى وسىنداي 7 كەمە, ياعني 5 جولاۋشىلار تەپلوحودى, 1 جولاۋشىلار كاتەرى جانە 1 بۋكسير كاتەرى كۇندىزگى 12.00-دەن باستاپ كەشكى 23.00-گە دەيىن حالىققا قىزمەت ەتەدى. بيلەت قۇنى پاندەمياعا دەيىنگى كەزگە قاراعاندا مىڭ تەڭگەگە قىمباتتاعان. قازىر ەرەسەكتەرگە ارنالعان بيلەت قۇنى 2500 تەڭگە بولسا, 2-14 جاس ارالىعىنداعى بالالار بيلەتى 1500 تەڭگە تۇرادى. وعان دەيىنگى سابيلەرگە تەگىن. كوپبالالىعا دا, مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا دا, باسقا دا جەڭىلدىكتەر قاراستىرىلماعان. كەلگەن حالىق بيلەتتىڭ قىمباتتاعانىن ايتىپ, ءبىر سويلەپ قالسا دا, الماي كەتپەيدى, ەسىلدى ءبىر جاعالاپ كەلۋگە قارجى شىعارۋدان قاشپايدى. 30, 45, 65 ورىندىق تەپلوحودتارمەن ساعاتىنا توپ نەمەسە ۇجىم بولىپ ساياحاتتاۋ قۇنى تۇسكە دەيىن 50000, 100000, 120000 تەڭگە بولسا, تۇستەن كەيىن بۇلاردىڭ باعاسى 20 مىڭعا قىمباتتايدى. بيلەت كاسساسىنىڭ سىرتىندا تەپلوحودتاردى 20 ادامدىق ەرەسەكتەر توبىنىڭ گيدپەن ساياحاتتاۋى ادام باسىنا – 3500 تەڭگە, بالالار توپتارىنا ادام باسىنا 2500 تەڭگە دەپ جازىلىپ تۇرعانمەن, كاسسير قىز گيدپەن بىرگە كەمەدە سەرۋەندەۋ قىزمەتىنىڭ بار ەكەنىن جوققا شىعاردى.
كەمەدەگى ساياحاتتىڭ كەزەكتى ماۋسىمىن جىل سايىن جازدا قالانىڭ ۇلكەنى دە, كىشىسى دە اسىعا كۇتەدى. ءتىپتى عاشىعىنا سەزىمىن بىلدىرەتىندەر, جاڭادان وتاۋ قۇرىپ جاتقان جۇپتار, اۋىلدان استانانى كورۋگە كەلەتىن تۋىستار, بالا-شاعاسىن ەرتكەن وتباسىلار دا كەمەمەن ساياحات قىزمەتىن پايدالانادى. كوبىنە كەشكە جانە مەرەكە كۇندەرى مۇندا كەلەتىن ادام اياعى تولاستامايدى. سولاردىڭ ءبىرى, ەلوردالىق جۇلدىز ۇكىباەۆا اۋىلدان كەلگەن تۋىستارىن تەپلوحودتاردىڭ بىرىمەن ساياحاتقا الىپ شىعىپ, الايدا بۇل قىزمەتتىڭ كەمشىن تۇستارى كوپ ەكەنىن بايقاعانىن ايتتى.
– مىنگىسى كەلەتىن ادام كوپ بولسا دا, سەرۆيس ءبارىبىر اقساپ تۇر. وزەن ۇستىندە سامال جەلمەن تەربەلىپ بارا جاتقان كەزدە ءبىر ادەمى اۋەن قوسىپ قويسا بولار ەدى, ول جوق. انا جەردى ءبىر اينالدىرىپ كەلىپ, كىرگىزىپ, شىعارعاندارىنا ءماز. بالالار دا كوپ, ءۇستى جابىق بولعاسىن, ولار جارتى جولعا كەلگەندە شارشاپ, جىلاپ, ۋلاپ شۋلاپ كەتتى. قىزمەتكەرلەرى دە دورەكى, «وتىر, تۇر, ءارى تۇر, بەرى تۇر» دەپ دۇڭكىلدەيدى. كاپيتانى دا فۋراجكا كيىپ, فورمامەن وتىرسا قانداي جاراسىمدى بولار ەدى. كەمەدەگى ساياحاتتى تولىق سەزىنە تۇسەر ەدىك, شەتەلدىك تۋريستەر مىنسە دە ۇيالماي قىزمەت كورسەتەر ەدى, بىرگە سۋرەتكە تۇسەر ەدى. گيد تە جوق. ادامداردى قىزىقتىرىپ, قالانى تانىستىراتىن ءبىر ادام قويسا كوڭىلدىرەك بولار ەدى, ال ءبىز ۋلاپ-شۋلاپ, قالانى ءبىر اينالىپ كەلدىك, بولدى. اقشاسىن قىمباتتاتقان ەكەن, سوعان ساي سەرۆيس نەگە بولمايدى؟ – دەيدى ول.
كاتاماران جانە باسقالار…
كەمەلەرگە مىنەتىن تۇستا, وڭ جاق بۇرىشتا قاز-قاتار تىزىلگەن قىزىل, سارى كاتاماراندارعا كوزىمىز ءتۇستى. وزەن شەتىندەگى شاعىن بۋدكادا كاسسيرى دە, كاتامارانداردى بەرۋشىلەر دە وتىر. سىرتىنا ۇلكەن ارىپتەرمەن جارتى ساعاتقا 4000 تەڭگە دەپ جازىپ قويىپتى. مۇندا بيلەت بەرىلمەيدى, اقشانى كاسپي گولدپەن تولەي بەرەسىز. كاسسير كەلىنشەكتى سوزگە تارتسام, بۇلار «ەسىل-استانا» جشس قاراماعىنا قارايتىن جەكە كاسىپكەرلىكتەر ەكەن. كەمە ساياحاتتايتىن تۇستان باستاپ رەدديسون قوناق ۇيىنە دەيىن 2-4 ادامدىق 5-6 كاتامارانمەن تەك وزەندى جاعالاي ساياحاتتاۋعا بولادى, جاسى 18-دەن اسقان جولاۋشى كاتاماراندى تىزگىندەپ, ارتىنا تۋىستارىن مىنگەستىرىپ, جارتى ساعات سەرۋەندەپ كەلەدى. ءار جولاۋشىعا مىندەتتى تۇردە ساقتىق ءۇشىن سارى جيلەت كيگىزىلەدى. بۇل قىزمەت تە تۇسكى 12.00-دەن تۇنگە دەيىن كورسەتىلە بەرەدى, كۇنىنە كوپ دەگەندە 50-دەن استام كاتاماراندى مىنەتىندەر تابىلادى.
تۋرا وسىعان ۇقساس, بىراق اۆتوموبيل تۇرىندەگى كاتامارانداردى جالدايتىن تاعى ءبىر كاسىپكەر جىگىت تۋرا كەنەسارى حان ەسكەرتكىشى تۇسىندا قىزمەت كورسەتىپ وتىر. شىمكەنتتەن كەلگەن جاس كاسىپكەر بەگالى ساپاروۆ 8 كاتاماران, 3 ءتۇسسىز بايداركا قايىق جانە 3 ساپبوردپەن كاسىبىن جۇرگىزەدى.
قازىر قالا تۇرعىندارى اراسىندا تانىمال بولىپ قالعان پيراتتار كەمەسى وسى بەگالىنىڭ جابدىعى, 15 ورىندىق كەمەگە وتىرۋ قۇنى ەرەسەكتەر ءۇشىن ادام باسىنا – 1500 تەڭگە, 10 جاسقا دەيىنگى بالالارعا – 1000 تەڭگە, ونىڭ ساپارى ەۋرازيا ۋنيۆەرسيتەتى تۇسىنان باستالادى. ال ەكى ادامدىق ءتۇسسىز بايداركامەن سەرۋەندەۋ ساعاتىنا 3 مىڭ تەڭگە, ونى تۇرىپ تا, وتىرىپ تا, جاتىپ تا جۇرگىزۋگە بولادى. بارلىق كولىك تۇرلەرىنە جيلەت پەن ارنايى جابدىقتار مىندەتتى تۇردە بەرىلەدى.
ودان بولەك, SUP bord ءمىنىپ, سۋدا ءجۇزۋ ءۇشىن ەندى گاۆاي ارالدارىنا بارۋدىڭ قاجەتى جوق. تۇرەگەپ تۇرىپ ەسكەك ەسەتىن تاقتايدى بيىل جازدا ءوز بەتىڭشە نەمەسە ينسترۋكتورمەن بىرگە پايدالانۋ مۇمكىندىگىن بىرنەشە كاسىپكەرلەر ۇسىنادى. ونىڭ قۇنى ءبىر ساعاتقا ءبىر ادامعا 5000 تەڭگە بولادى.
جانعا جايلى جاعاجاي…
نۇر-سۇلتان قالالىق تجد ازاماتتىق قورعانىس باسقارماسىنىڭ وفيتسەرى ازامات جۇمەكەشوۆتىڭ ايتۋىنشا, ەلوردادا رەسمي تۇردە سۋعا تۇسۋگە رۇقسات ەتىلگەن ءۇش ورىن بار: ءبىرىنشىسى, ورتالىق قالالىق جاعاجاي, كەلەسىلەرى – «تري پەسكاريا» جانە «ستوليچنىي دۆور» دەمالىس ورىندارى. بۇلار – بيىل قالا اكىمدىگىنىڭ قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن جاعاجايلار. ارينە, مەگاپوليس ءۇشىن بۇل تىم از. سوندىقتان تۇرعىندار رۇقسات ەتىلمەگەن جابايى جاعاجايلارعا بارۋعا ءماجبۇر بولادى. ال ونداي جاعاجايلار سانى جەتى ەسە كوپ. قاۋىپسىزدىك تۇرعىسىنان قيىندىق تۋدىرىپ وتىرعان ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – وسى.
ورتالىق قالالىق جاعاجايعا دا كەلۋشىلەر قاتارى كوپ. مۇندا ەسىلدىڭ سۋىنا ءتۇسۋ قۇنى ەرەسەكتەرگە ساعاتىنا 700 تەڭگە بولسا, بالالارعا – سونىڭ جارتىسى. ىشىندە ارينە, دۋش قابىلداۋ, كيىم اۋىستىرۋ, تاماقتانۋ ورىندارى بار. بىراق كەلەتىن حالىقتىڭ كوپتىگىنەن كاسسالار سانىن كوبەيتۋ, دۋشتىڭ سۋىن جىلىتۋ جانە ەسىلدىڭ سۋىنداعى تازالىققا قاتىستى سىن تاعاتىن تۇرعىندار دا جوق ەمەس.
سۋرەتتەردى تۇسىرگەن سۇلتان سەيىت
