سوڭعى جىلدارى حالىقارالىق نوبەل سىيلىعىنان ءمان كەتتى. مۇنى ونىڭ تەك ادەبيەت سالاسى عانا ەمەس, سونىمەن قاتار ساياسات الەمىنە قاتىستى تاعايىنداعان سىيلىعىن دا اتاققا مۇلدەم لايىق ەمەس تۇلعالاردىڭ الىپ كەتە بەرۋى انىق بايقاتىپ ءجۇر. بۇل جولى ءتىپتى «تۋماعان تۋ سيىردىڭ ۋىزى» ءۇشىن سىيلىق بەرىلىپ كەتە جازدادى. ابىروي بولعاندا, اقىرعى اينالىمدا نورۆەگ كوميتەتى سابىردىڭ ساباسىنا, اقىلدىڭ اياسىنا ءتۇسىپ, دۇرلىككەن دۇرمەككە ىلەسە كەتۋدەن امان قالدى.
بۇل اڭگىمە بيىلعى تامىز ايىنان ءدۇر ەتىپ تۋىپ, دۇركىرەي كوتەرىلە باستادى. ونىڭ نوبايىندا اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ پەن كيم چەن ىنعا الەمدە بەيبىتشىلىكتى ساقتاۋ جولىندا سىڭىرگەن ەڭبەكتەرى نوبەل سىيلىعىن بەرۋ كوزدەلگەن بولاتىن. ال بۇل ەكەۋدىڭ حالىقارالىق جاعدايدى جاقسارتۋ ءۇشىن اتقارعان ايتۋلى قىزمەتتەرى كورەي تۇبەگىن يادرو قارۋىنان ازات ەتكەندەرى ەكەن. باستاپقىدا بۇلار اتالمىش سىيلىقتى الىپ كەتەتىندەي-اق بولىپ كورىنگەن. الايدا سوڭىنان كوميتەت مۇشەلەرى مۇنىڭ ۇلكەن ابەستىك بولاتىنىن ويلاپ, تىزگىندى تىك تارتا قويدى. ءسويتىپ, ونى «زورلىق-زومبىلىقتى سوعىس پەن قارۋلى قاقتىعىستاردىڭ قارۋى رەتىندەگى پايدالانۋدى توقتاتۋعا كۇش سالعاندارى ءۇشىن» كونگو حيرۋرگى مەن يراكتا تۇراتىن قۇقىق قورعاۋشى ايەلگە بەرىپ جىبەردى.
دەگەنمەن شەشىم شىعاردىڭ الدىندا عانا بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەر مەن بىرقاتار ساراپشىلار سىيلىقتىڭ كورەيا تۇبەگىن يادرولىق قارۋدان قۇتقارۋ ۇدەرىسىنىڭ باستالىپ كەتۋىنە باستى مۇرىندىق بولعان ترامپ پەن كيمگە بەرىلەتىنىنە ەشقانداي كۇمان كەلتىرە قويماعان ەدى. ال شىن مانىنە كەلگەندە, ايتىلىپ وتىرعان اۋماقتىڭ يادرولىق قارۋدان ازات بولا قويعانى شامالى-تىن. بۇل تۇرعىداعى بارلىق شاراپاتتى شارا بيىلعى 12 ماۋسىم كۇنى سينگاپۋردە ەكى ەل ليدەرىنىڭ ءوزارا كەزدەسۋىمەن تىنعان بولاتىن. بۇل سامميتتەگى باستى تاقىرىپ كحدر-دىڭ يادرولىق قارۋدان باس تارتۋى جونىندەگى كەلىسىمنىڭ ءبىرىنشى راۋندىن وتكىزۋمەن شەكتەلدى. سونىڭ الدىندا, مامىر ايىنىڭ اياعىندا سولتۇستىك كورەيا كوسەمىنىڭ پحۋنگەريدەگى يادرولىق پوليگوندى جۇرت الدىندا جاپقانى جايلى حابار تاراعان. بىراق ونىڭ قانشالىقتى شىندىققا جاناساتىنى سول كۇيى بەلگىسىز بولىپ قالدى.
قازىر ساراپشىلار دا پحەنيان تاراپىنان جاسالىپ جۇرگەن قوقان-لوقى سالدارىنان كورەيادا بولۋى ىقتيمال سوعىس ءورتىنىڭ ۆاشينگتوننىڭ 2017 جىلدىڭ باسىنان بەلسەنە ارالاسۋى ارقاسىندا شۇعىل سوندىرىلگەنى تۋرالى اقپاردىڭ تىم شامادان تىس ءورشىتىلىپ كورسەتىلىپ, اسىرە ماقتالىپ كەتكەنىن ايتىپ وتىر. بۇل تاراپتا الدىمەن كحدر ليدەرى مەن كورەيا پرەزيدەنتى مۋن چجە ين كەزدەسىپ, ەكى ارالىقتا ۇزاق جىلداردان بەرى سىرەسىپ قاتقان توڭدى ازداپ جىبىتكەندەي بولدى. سودان كەيىن كيم چەن ىن مەن دونالد ترامپ اراسىندا ءبىراز ىرعاسقان سىرتتاي كەلىسسوزدەر ءجۇرىپ جاتتى. ال ءوزارا جاقىنداسۋ ۇدەرىسى تىم ۇزاققا سوزىلىپ, قيىن جاعدايدا جالعاستى.
بىراق كحدر-دىڭ يادرولىق قارۋدان ادا-كۇدە باس تارتىپ, ودان ءبىرجولا ارىلۋى ءۇشىن ءالى ءبىراز ۋاقىت كەرەك سياقتى. بۇل ماسەلە ەكى جاقتىڭ دا ءالى تالاي جۇيكەسىن جۇقارتاتىن ءتۇرى بار. وسى ورايدا ۆاشينگتوننىڭ ەڭ الدىمەن سولتۇستىك كورەيا باسشىسى مۇنداي باتىل قادامعا بارۋ ءۇشىن ءبىراز نارسەگە تولىق سەنىمدى بولۋى كەرەكتىگىن ۇمىتپاعانى ءجون. سونىڭ ءبىرىنشىسى امەريكا اسكەرلەرىنىڭ وڭتۇستىك كورەيا اۋماعىنان تۇگەل اكەتىلۋى بولسا كەرەك. مىنە, نوبەل كوميتەتى دە سول جاعدايدا عانا «بەيبىتشىلىك جولىنداعى قوزعالىس» باستالىپ كەتكەنىنە يلانا الادى. سول كەزدە بۇل ساپتا جوعارىدا اتالعان ەكەۋدەن بولەك, مۋن دا تۇرۋعا ءتيىس. ءتىپتى سىيلىق تەك ەكى كورەي مەملەكەتىنىڭ ليدەرلەرىنە عانا تاعايىندالسا دا جەتەر ەدى. سەبەبى ولار شىن مانىندە وزدەرىنىڭ ءۇش رەت وتكەن ۇشىراسۋلارى كەزىندە كوپتەگەن شيەلەنىستى ماسەلەنى وڭتايلى شەشىپ, سەڭنىڭ ورنىنان قوزعالۋىنا ايتارلىقتاي مول ەڭبەك ءسىڭىردى. مۇنىڭ ۇستىنە ەكى كورەي مەملەكەتى اراسىندا 46 جىلدان بەرى جالعاسىپ كەلە جاتقان (اراسىندا 20 جىلدىق ءۇزىلىس تە ورىن الدى) كەلىسسوزدى جۇرگىزۋشىلەردىڭ بىردە-ءبىرى بۇعان دەيىن وسى ءۇشىن نوبەل سىيلىعىن الىپ كورمەگەن-ءتىن. ال نوبەل كوميتەتى وسى جولى بۇل تاقىرىپقا الابوتەن نازار اۋدارىپ, اتاپ وتكەنىندە بۇل كەزگە دەيىن ەسىل ەڭبەكتىڭ ءبىر وتەۋىن وتەگەندەي بولىپ كورىنەر ەدى.
باسىندا كورەيا ءۇشىن سىيلىقتى تەك ترامپتىڭ وزىنە عانا بەرۋ جونىندە ۇسىنىس ايتىلعان. بىراق مۇنىڭ وتپەيتىنى بىردەن بەلگىلى بولعان. ويتكەنى, دونالد 2009 جىلى تەك جىلتىراعان سوزدەرى ءۇشىن عانا نوبەل سىيلىعىن الا سالعان باراك وباما ەمەس ەدى. كەرىسىنشە باتىس ءباسپاسوزى ترامپتى «بەيبىتشىلىككە تونگەن قاتەرگە» سانايدى. اقىرىندا سىيلىق قوساقتالعان ءۇش تۇلعاعا دە, ءتىپتى ەكى ليدەرگە دە بەرىلمەي قالدى. ءسويتىپ, الەمنىڭ باسىم بولىگىنىڭ ترامپتى ۇناتپاۋشىلىعى نورۆەگتەردىڭ تاڭداۋ جاساۋلارى كەزىندە ءبارىن شەشىپ كەتتى.
كوميتەت بۇلاردىڭ ورنىنا كونگولىق حيرۋرگ دەنيس مۋكۆەگە مەن يراكتىق قۇقىق قورعاۋشى ناديا مۋرادتى وسى اتاققا لايىقتى كوردى. ولاردىڭ ەڭبەكتەرى بەيبىتشىلىك جولىندا كۇرەسۋگە تالپىنعانداردان ارتىق بولىپ شىقتى. ايتالىق, 63 جاستاعى گينەكولوگ, گوسپيتال ديرەكتورى مۋكۆەگە بۇرىنعى زاير جەرىندە ونداعان جىلدار بويى جۇرگەن سوعىس كەزىندە توپتىق زورلىققا ۇشىراعان ايەلدەرگە كومەك كورسەتكەنى ءۇشىن قۇرمەت قوشەمەتىنە بولەنىپتى. ول ءوزىنىڭ 18 ساعاتقا سوزىلعان جۇمىس كۇنىندە 10-نان اسا وپەراتسيا جاساپ, مىڭداعان ايەلگە كومەك كورسەتكەن. بىراق ساراپشىلار وعان بۇل اتاقتى قازىر ەمەس, ءوزىنىڭ ەسىمى بۇكىل الەمگە تانىلعان 2009 جىلى بەرىلۋ كەرەك ەدى دەگەندى ايتادى. ول الەمدەگى گينەكولوگيالىق جاراقاتتاردى ەمدەۋ سالاسىنداعى اسا ءىرى مامان بولىپ سانالادى. سول سياقتى 25 جاستاعى مۋرادتىڭ دا ەڭبەگى «يسلام مەملەكەتىندە سەكسۋالدى قۇلدىقتا بولعان كەزىندەگى» ءوشىن قۇقىق قورعاۋشى رەتىندە قايتارىپ جۇرگەنى نەگىزىندە ەلەنگەن. بۇدان ەكى جىل بۇرىن Time جۋرنالى ونى الەمنىڭ 2016 جىلعى ەڭ ىقپالدى 100 ادامدى قاتارىنا قوستى.
بىراق ساراپشىلار اراسىندا جاعدايدى بۇلايشا ساراپتالۋىنا نارازى بولعاندار دا بارشىلىق. ولاردىڭ بىرقاتارى سۇراقتى بۇل تۇرعىدا «نوبەل كوميتەتى ءۇشىن اسكەري قاقتىعىستار كەزىندە ايەلدەرگە كورسەتىلەتىن زومبىلىقپەن كۇرەس جاھاننىڭ ءجۇزىن الىپ كەتۋى ىقتيمال الاپاتتىڭ الدىن الۋدان دا ماڭىزدى بولعانى ما؟» دەگەن مازمۇندا قويىپ وتىر. ولاردىڭ ويلارىنشا, ترامپ, كيم جانە مۋن ەڭبەكتەرىنىڭ جوعارى سىيلىقپەن اتالىپ وتۋلەرىنە تولىق نەگىز بار ەدى. قالاي دەگەندە دە, دونالد ترامپ بۇعان دەيىن اتالمىش سىيلىقتى العان اقش-تىڭ بەس پرەزيدەنتى قاتارىنا قوسىلا الماي قالدى. ال كورەيا مەملەكەتتەرى وزدەرىنىڭ تاريحتارىندا تۇڭعىش رەت قول جەتكىزگەلى تۇرعان سىيلىقتان قاعىلدى.
…ال دۇنيەدەگى بۋىرقانىس قازىر كەرىسىنشە كۇشەيمەسە, تومەندەي قويعان جوق. قايتا ونىڭ الداعى ۋاقىتتاردا بۇدان دا شيەلەنىسە تۇسەتىن ءتۇرى بار…
