جاڭا بەلەسكە جەتكىزەتىن باستامالار

بيىل 6 قازاندا مەملەكەت باسشىسى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭعا قول قويدى. بريفينگتە نۇر-سۇلتان قالاسى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى جازيرا ­جىلقىشيەۆا حابارلاعانداي, تۇزەتۋلەر جاڭا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى التى باستامانى قامتيدى.ءبىرىنشىسى, مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە كەز كەلگەن قۇندى سىيلىقتاردى سىيعا تارتۋعا تىيىم سالىنادى. قازىرگى ۋاقىتقا دەيىن مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە ولاردىڭ لاۋازىمدىق مىندەتتەمەلەرىنە بايلانىستى قۇنى 10 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشكە دەيىن سىيلىقتار بەرۋگە رۇقسات ەتىلدى. «سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى» زاڭدا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى شەكتەۋلەر قابىلدايتىن تۇلعالاردىڭ وتباسى مۇشەلەرىنىڭ ماتەريالدىق سىياقى, سىيلىقتار نەمەسە كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردى قابىلداۋىنا تىيىم سالىنادى. قۇنى 2 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشكە دەيىنگى سىيلىق اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە اكەلىپ سوعادى, قۇنى 2 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشتەن جوعارى سىيلىق قىلمىستىق جاۋاپ­كەرشىلىككە سوقتىرادى.
ەكىنشىسى, كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردىڭ سىبايلاس جەمقورلىق سۋبەكتىلەرى بولىپ تابىلاتىن لاۋازىمدى تۇلعالارىنىڭ شەڭبەرى كەڭەيتىلدى.
«ساتىپ الۋدى ۇيىمداستىرۋ جانە وتكىزۋ بويىنشا شەشىمدەر قابىلداۋعا ۋاكىلەتتى, مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن جانە ۇلتتىق قوردان قارجىلاندىرىلاتىن جوبالاردى ىرىكتەۋ مەن ىسكە اسىرۋعا جاۋاپتى, دەربەس قۇرىلىمدىق بولىمشەنىڭ باسشىسىنان تومەن ەمەس لاۋازىمدى اتقاراتىن كۆازيمەملەكەتتىك كومپانيالاردىڭ قىزمەتكەرلەرى سىبايلاس جەمقورلىق سۋبەكتىلەرىنە جاتادى. ياعني, ولارعا «سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى» زاڭدا كوزدەلگەن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى شەكتەۋلەر قويىلادى, سونداي-اق سىبايلاس جەمقورلىق سياقتى قۇقىق بۇزۋشىلىقتار جاساعان جاعدايدا نەعۇرلىم اۋىر جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلاتىن بولادى» دەدى جازيرا جىلقىشيەۆا. بۇرىن مۇنداي نورمالار كۆازيمەملەكەتتىك كومپانيالار­دىڭ ءبىرىنشى باسشىلارىنا عانا قاتىستى بولاتىن.
«بۇل تۇزەتۋ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كوملاەنس-قىزمەتتەردى ەنگىزۋمەن بىرگە كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور قىزمەتكەرلەرى تاراپىنان تەرىس پايدالانۋدى بولدىرماۋدىڭ جانە سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن جويۋدىڭ ءتيىمدى شاراسى بولادى دەپ ويلايمىز» دەدى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى.
ءۇشىنشىسى, مەملەكەتتىك فۋنكتسيالاردى ورىنداۋعا ۋاكىلەتتىك بەرىلگەن ادامدار مەن ولارعا تەڭەستىرىلگەن ادامدار, جاقىن تۋىستار, ەرلى-زايىپتىلار نەمەسە جەكجاتتار اتقاراتىن لاۋازىمدارعا تىكەلەي باعىنىستى لاۋازىمداردى اتقارا المايدى. لاۋازىمعا ورنالاسۋعا ۇمىتكەر بولىپ وتىرعان ۇيىمنىڭ باسشىلىعىنا وسى ۇيىمدا جۇمىس ىستەيتىن جاقىن تۋىستارى, جۇبايى جانە (نەمەسە) جەكجاتتارى تۋرالى جازباشا نىساندا حابارلاۋ مىندەتى ەنگىزىلەدى.
«ءتورتىنشىسى, كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور ۇيىمدارىندا پاراساتتىلىقتىڭ كورپوراتيۆتىك ستاندارتتارىن ساقتاۋعا جاۋاپتى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كومپلاەنس-قىزمەتتەر ينستيتۋتى ەنگىزىلۋدە. كومپلاەنس – باتىس ەلدەردەن كەلگەن ۇعىم. ول كەز كەلگەن ۇيىمدا سىبايلاس جەمقورلىقتى بولدىرماۋ ماقساتىندا كەشەندى جۇمىس جۇرگىزەتىن, ءبىرىنشى باسشىعا تىكەلەي باعىناتىن قۇرىلىمدىق بولىمشە بولىپ تابىلادى» دەپ اتاپ ءوتتى سپيكەر.
بەسىنشى تۇزەتۋ – جەدەل-ىزدەس­تىرۋ قىزمەتىن نەمەسە سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋدى جۇزەگە اسىراتىن لاۋازىمدى ادامداردىڭ قىلمىستاردى ارانداتقانى ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلۋى ەنگىزىلدى.
«قىلمىستىق كودەكسكە «قىلمىسقا ارانداتۋ» دەگەن 412-1-باپ ەنگىزىلەدى, ول تەك پاراقورلىقپەن شەكتەلمەي, كەز كەلگەن قىلمىستى قامتيتىن بولادى. بۇل رەتتە جەدەل-ىزدەستىرۋ قىزمەتىن نەمەسە سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋدى جۇزەگە اسىراتىن لاۋازىمدى ادامنىڭ, كەيىننەن اشكەرەلەۋ جانە قىلمىستىق جاۋاپتىلىققا تارتۋ نەمەسە بوپسالاۋ ماقساتىندا ادامدى قىلمىس جاساۋعا كوندىرگەن زاڭسىز ارەكەتتەرى, قىلمىستىڭ ارانداتۋىنا جاتادى» دەدى جازيرا جىلقىشيەۆا. اتالمىش قىلمىس بويىنشا جازانىڭ ەڭ تومەنگى مەرزىمى – بەلگىلى ءبىر لاۋازىمداردى اتقارۋ نەمەسە بەلگىلى ءبىر قىزمەتپەن اينالىسۋ قۇقىعىنان جەتى جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە ايىرا وتىرىپ, 3 جىل باس بوستاندىعىنان ايىرۋ. ەڭ جوعارعى سانكتسيا – بەلگىلى ءبىر لاۋازىمداردى اتقارۋ نەمەسە بەلگىلى ءبىر قىزمەتپەن اينالىسۋ قۇقىعىنان ون جىل مەرزىمگە ايىرا وتىرىپ, 12 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ.
سونىمەن قاتار زاڭمەن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ جەدەل-تەرگەۋ بولىمشەلەرىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە تۇرعىن ءۇي تولەمدەرى بەلگىلەنەدى. تۇرعىن ءۇي ماسەلەسىن شەشۋ, قىزمەتكەرلەردىڭ ەڭبەككە دەگەن قۇلشىنىسىن ارتتىرۋ عانا ەمەس, سونداي-اق سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن دە ماڭىزدى بولىپ تابىلادى.