Keşe Täuelsızdık saraiynda Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ qatysuymen V Astana ekonomikalyq forumynyŋ saltanatty aşyluy öttı. Älemnıŋ 90 elınen 8 myŋǧa juyq adam qatysqan aituly jiynda jahandyq deŋgeidegı mäselelerdı talqylaǧan barlyǧy 55 ıs-şara ötkızıldı. Alqaly jiynǧa 25 elden kelgen 300-ge juyq būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ ökılderı baspasöz betınde forumnyŋ saiasi maŋyzdylyǧyn keŋınen nasihattady.
Biylǧy forumnyŋ basty erekşelıgı – qarjylyq kapital men älemdık ekonomika, industrialdy-innovasiialyq damu, tūraqty damu jäne jahandyq äleumettık jaǧdai boiynşa özektı degen mäseleler talqylandy. Ekonomikalyq forumnyŋ saltanatty aşylu räsımınde Prezident Nūrsūltan Nazarbaev jahandyq daǧdarysqa qarsy batyl bastamalar köterıp, qatysuşylardyŋ nazaryn halyqaralyq yntymaqtastyqty nyǧaituǧa audardy.
«Bır aptadan keiın Astanada osymen törtınşı ret Älemdık jäne dästürlı dınder köşbasşylarynyŋ sezı ötkelı otyr. Geosaiasi salmaǧy men yqpalyna, tarihi täjıribesıne, ekonomikalyq damu deŋgeiı men qoǧamyna qaramastan memleketter arasyndaǧy qarym-qatynastar tolerantty boluy tiıs. HHI ǧasyrda älemnıŋ aluan türlılıgı ekonomikalyq, mädeni, aqparattyq özara ıs-qimylǧa orasan zor mümkındıkter beredı»,– degen Elbasy būl rette Astana ekonomikalyq forumy zamannyŋ eŋ özektı mäselelerın qamtityn syndarly dialog üşın taptyrmas alaŋǧa ainalatynyn aitty.
Memleket basşysynyŋ mälımdeuınşe, G-global ideiasynyŋ äleuetı älemdık qoǧamdastyqtyŋ keŋınen qoldauy arqasynda arta tüstı.
G-global sūhbat alaŋy – Elbasynyŋ bastamasymen qūrylǧan älemdık qarjy daǧdarysynan şyǧu tetıkterın qūru jäne talqylauǧa baǧyttalǧan halyqaralyq virtualdy joba. Būl arqyly barlyq memleketterdı, älemdık saiasattyŋ memleketaralyq jäne ükımettık emes subektılerın, sondai-aq, jekelegen saiasatkerlerdı, qoǧam qairatkerlerın, sarapşylar men ǧalymdardy yntymaqtasuǧa şaqyru. Bügınde sūhbat alaŋy mamandardyŋ aituynşa, 143 eldıŋ jüz myŋdaǧan paidalanuşylardyŋ basyn qosqan. «Euraziialyq ekonomikalyq ǧalymdar kluby» qauymdastyǧynyŋ mälımetıne sensek, atalmyş saitty jyl saiyn 9 myŋ adam paidalanady eken. Osylaişa ekonomikalyq jäne saraptamalyq saittar reitingısınde Davostyq kezdesulerdıŋ internet-resursynan keiıngı ekınşı orynda tūr. Al, ızdeu indeksı boiynşa barlyq ekonomikalyq forumdardy basyp ozǧany eldı quantady. Osy basqosuda Elbasy adamzat örkenietınıŋ damuynyŋ konstruktivizmı, bes qaǧida negızınde qamtamasyz etılse, ony G-Global qaǧidalary dep ataudy ūsyndy. Onyŋ aituynşa, adamzat revoliusiialar men älemdık soǧystardyŋ limitın ötken ǧasyrda sarqydy. «XXI ǧasyrda ǧalamdyq säulettı tabysty jaŋartu tek qana ılgerı damu – evoliusiialyq jolmen ǧana ıske asyryluy mümkın. Arab köktemı körsetkendei, revoliusiia- lar tek qoǧamnyŋ damuyn tejeidı, olardyŋ ekonomikasyn kerı aparyp tastaidy, köptegen problemalar tudyrady»,–dedı öz sözınde.
Sonymen qatar, jiynda ädılettılık, teŋdık jäne konsensus, ǧalamdyq toleranttyq pen senım, konstruktivtı köp poliarlyq baǧyttaryna erekşe toqtalyp, mūnyŋ bärı bolaşaqtyŋ jahandyq strategiiasynyŋ qūramdas bölıgı ekendıgın eskerttı.
Öz kezegınde söz alǧan BŪŪ Bas hatşysynyŋ ekonomikalyq jäne äleumettık mäseleler boiynşa orynbasary Şa Szuukan V Astana ekonomikalyq forumyna BŪŪ Bas hatşysy Pan Gi Munnyŋ qūttyqtau hatyn oqyp berdı. «Soŋǧy bes jylda Astana ekonomikalyq forumy basty ekonomikalyq mäselelerdı talqylauda asa maŋyzdy jiynǧa ainaldy. Jahandyq qatysuşylardyŋ memlekettık sektor ökılderı, ǧalymdar, biznes, ekonomika, mädeniet ökılderınıŋ basyn qosatyn forum zamanymyzdyŋ eŋ özektı mäselelerın qamtityn syndarly dialog üşın taptyrmas alaŋ bolyp tabylady. Bügıngı älem aitarlyqtai problemalarmen betpe-bet kelıp otyr: klimattyŋ özgeruı, ekonomikalyq teŋsızdık, jūmyssyzdyqtyŋ kürt ösuı. Köptegen elder qoldanystaǧy tärtıpke ümıtı men senımın joǧaltuda. Halyqaralyq jäne ūlttyq instituttarǧa senımsızdıkter de barşylyq. Al, qazırgı uaqyttaǧy «oiyn tärtıbı» barlyq qatysuşylar üşın teŋ qūqylyqty qamtymauy da mümkın. Degenmen, bızge ortaq kün tärtıbın qalyptastyryp, sol arqyly ornyqty, ädıl, qauıpsız, erkın älemdı qalyptastyruǧa tiıspız. Sondyqtan da, men Astanada bas qosqan barlyqtaryŋyzdan osy baǧyttaǧy jūmysymyzdy, bızdıŋ ortaq ūjymdyq ısımızdı jaqsartuǧa kömektesetın ūsynystar äzırleuge şaqyramyn», – delıngen atalmyş hatta.
«Qazır düniejüzınıŋ ekonomikasy alasapyranǧa toly almaǧaiyp kezeŋdı bastan ötkerude. Jahandy jailap kele jatqan daǧdarys tūraqty damuǧa eleulı qater töndırmei qoimaidy.Osyndai sätte bızdıŋ älemdık ekonomikany bırlese talqylauymyz öte maŋyzdy. Būny bügıngı forumnyŋ sapaly qūramynan da baiqauǧa bolady. Astanaǧa kelgen memleket basşylary men eks-basşylardy, Ükımet basşylary men älemge tanymal saiasatkerlerdı, halyqaarlyq ūiymdar basşylaryn, sondai-aq, osy forumǧa qatysyp, elımızge resmi sapar jasauǧa kelgen Qazaqstan halqy men memleketınıŋ dosy Rejep Erdoǧanǧa erekşe alǧys bıldırgım keledı», – dedı N.Nazarbaev.
Aita keterlıgı, üş künge sozylǧan forum şeŋberınde İndoneziia, Germaniia, Türkiia elderımen halyqaralyq biznes forumy aiasynda jalpy somasy 2 mlrd. AQŞ dollaryn qūraityn bırneşe kelısımderge qol qoiyldy.
Gülmira AIMAǦANBET
