Qoǧam ızgılenıp, mūqtaj jandarǧa, mümkındıgı şekteulılerge türlı äluemettık kömek körsetılıp, olardyŋ oqşau ömırlerı türlenıp, qoǧamda oŋ pıkır de qalyptasyp keledı.
Izgı qoǧamdy därıptei otyryp, qamqorlyqqa şyn mūqtaj jandardy da, olardyŋ qoǧamǧa qatynasyn da tärbielei bıluımız kerek. Olarǧa bır kündık jeitın «balyqtan» görı ony aulap alatyn, ömırıne azyq bolatyn «qarmaqtyŋ» tiımdı ekenın tüsındıru qajet-aq. Iаǧni, «masyldyq» dep atalatyn, qoǧam damuyna kerı yqpaly bar ädetterden jirendıre bılgenımız jön. Äitpese, jaqsy niettıŋ kerı äserı boluy äbden mümkın.
«Äbjylan ädıs» turaly estulerıŋız bar ma? Bır kezderı koloniialy Britaniia otaryna alǧan ündı jerındegı äbjylannan bırjola qūtylmaq nietpen ärbır ölgen jylannyŋ basyna qūn töleptı. «Qūnyqqannan dänıkken jaman» degen. Oŋai aqşa tapqysy kelgender äbjylannyŋ tūqymyn köbeitıp, eselep ösıruge küş salypty. Aqyrynda qūrdymǧa ketuı tiıs jändıktıŋ sany būrynǧysynan da bırneşe esege ūlǧaiyp, jerdı jylan jailaǧan kez bolypty. Sodan berı, «effekt kobry» degen söz bır närsenıŋ şeşımıne talpynǧan jūmystyŋ kerı äserı bolyp, jaǧdaidy odan saiyn uşyqtyrǧandarǧa arnalyp aitylady eken. Mūnyŋ jaŋǧyryǧy keide baiqalyp qalady. Būl ärine, mädeniet pen parasat, qanaǧat bolmaǧan jerde aşközdık paida bolatyny belgılı.
Ainalaŋyzǧa köz salyŋyzşy, eger äldekım aǧat ısımen de sözımen de orynsyz qylyǧymen köpşılıktıŋ nazaryn audarsa, ony oi sarabynan ötkızıŋız. Mümkın joǧaryda aitqan jaittardyŋ bır şetı körınıp tūrǧan bolar.
Aigül UAISOVA
