«Astana aqşamynan» uaqytşa alystap, aǧylşyn elınde jürgenıme bır jyldan asty. «Bolaşaq» baǧdarlamasy arqyly bügınde Ūlybritaniianyŋ Şeffild qalasynda didjital media salasy boiynşa bılımımdı şyŋdap jatyrmyn. Osyǧan deiın jat jerde közben körgen, köŋılge tüigen dünieler bırşama. Solardyŋ ışındegı bızge taŋsyq ärı üirenuge tūrarlyq tūstaryn oqyrmandardyŋ nazaryna ūsynǧandy jön kördım.
Detal bärın şeşedı
Aǧylşyndardyŋ detalǧa bölek män beretını ūnaidy. Bır künı Şeffild qalasynda medisina qyzmetkerlerıne arnalǧan saltanatty keş öttı. Ūiymdastyruşylar dälızdegı divanǧa adamnyŋ qaŋqasyn otyrǧyzyp, zaldaǧy är üsteldıŋ ortasyna bassüiek pışınındegı vaza äkelıp qoiypty. Al banketke qatysuşy qonaqtardyŋ kuverttık kartochkasyna özderı jūmys ısteitın bölımge qatysty suret japsyrǧan. Mysaly, kardiologtardyŋ esımı jazylǧan tūsta – jürek, nevropatologtardıkınde – mi, akuşer-ginekologtardyŋ aldyndaǧy qaǧazda qūrsaqtaǧy egız säbi beinelengen. Bylai qarasaŋ, uaq-tüiek närse siiaqty. Bıraq körer közge kädımgıdei erekşe äser etedı eken. «Details make all the difference», iaǧni, «Detal bärın şeşedı» deidı aǧylşyndar özderınıŋ būl qasietı turaly.
Maqtau – eŋ küştı motivasiia
Menımen bırge tūratyn qazaq kelınşektıŋ qyzy bırınşı synypta oqidy. Būǧan deiın qazaqşa balabaqşaǧa barǧan, üiındegılermen de tek qazaq tılınde söilesetın büldırşın ainalasy tört-bes aidyŋ ışınde aǧylşynşaǧa kädımgıdei töselıp qaldy. Müdırmei oqyp-jazady, änderdı qatesız aitady, tūrmystyq tılde erkın söileidı. Mektebınde şeteldık balalar äjeptäuır köp. Bastapqyda bärınıŋ bırdei aǧylşynşasy äibat bolmasy anyq. Soǧan qaramastan, mūǧalımderınıŋ aituynşa, bır jyldyŋ ışınde är bala aǧylşyndy öz ana tılı siiaqty meŋgerıp şyǧady eken. Osy tūsta britaniialyq bılım jüiesınıŋ erekşe qyrlaryn aita ketu kerek. Är tapsyrmany oryndap bolǧan soŋ, mūǧalım mındettı türde däpterdıŋ astyna «Jaraisyŋ! Sen öte aqyldysyŋ! Tamaşa jūmys!» degen tärızdı balany şabyttandyratyn pıkır qaldyrady. Sabaq üstınde oquşylar belgılı bır taqyrypty özara talqylap bolǧannan keiın bır-bırıne «Sen keremet söiledıŋ! Maǧan senıŋ aitqandaryŋ qatty ūnady!» dep madaqtau söz aituy tiıs. Özıne senımdı, erkın, mädeniettı adamdar osyndai tärbieden şyǧatyn şyǧar.
«Missis İzabeldıŋ böpesı bolady»
Aǧylşyn mektepterınıŋ taǧy bır qyzyq tūsy, bala sabaqta jürgende abaisyzda bolmaşy jaraqat alyp qalsa da, ata-anasyna «Sızdıŋ ūlyŋyz/qyzyŋyz osyndai jaǧdaiǧa tap bolyp qaldy. Uaiymdamaŋyz, qazır jaǧdaiy jaqsy, synybyna kırdı» degen mazmūndaǧy sms-habarlama keledı. Mektepte bolatyn jinalys, erteŋgılık sekıldı şaralarǧa şaqyru kädımgı hat türınde poşta arqyly joldanady. Odan bölek, mektep äkımşılıgı basqa da maŋyzdy uaqiǧalar jaily qūlaqtandyrǧysy kelse, sol aqparatty arnaiy qūjat türınde daiyndap, är oquşyǧa jekelei ūstatady. Bır künı jaŋaǧy körşı qyz «Mama, missis İzabeldıŋ böpesı bolady» dep anasyna bır japyraq qaǧazdy äkelıp körsettı. Ondaǧy mätınnıŋ qysqaşa maǧynasy mynadai: İzabel esımdı mūǧalımnıŋ aiaǧy auyr, būl onyŋ tūŋǧyş säbiı, mektep ūjymy būl süiınşı jaŋalyqqa qatty quanyşty, ol alty aidan soŋ, iaǧni, şıldede dekrettık demalysqa ketedı. Däl bız üşın mūndai närsenı oquşylarǧa dabyraityp jaŋalyq retınde aitu äbestık bolyp körınetını ras qoi. Bıraq aǧylşyndar osylaişa ana atanudyŋ, tıptı, soǧan daiyndyqtyŋ maŋyzdylyǧyn balaǧa kışkentaiynan tüsındırgısı keletın sekıldı. Sonymen qatar, jaŋaǧydai ädıspen oquşy men mūǧalım arasynda resmi emes, adami qūndylyqtarǧa negızdelgen qarym-qatynas ornatuǧa ūmtylady.
Äjeler de futbol köredı
Futbol – aǧylşyndar üşın kielı oiynnyŋ bırı. Qai qalada bolsa da, tūrǧyndar özderınıŋ jergılıktı oiynşylaryna qoldau körsetuden eş şarşamaidy. Manchesterde tūrǧanymda «Old Trafford» pen «Etihad» stadiondarynda ūiymdastyrylatyn matchtarǧa jiı baratynbyz. Ol künderı avtobustar «Manchester Iýnaited» nemese «Sitidıŋ» şarfyn ılgen janküierlerge lyq tolady. Jalpy, naǧyz janküierlıktıŋ qandai bolatynyn aǧylşyndardan üirenu kerek siiaqty: stadionda eşqandai oryn bos tūrmaidy, oiyn barysynda bır sätke de damyldamastan komandalardyŋ qūrmetıne bärı hormen än şyrqaidy, tamaqtary qarlyqqanşa aiǧailap, futbolşylarǧa dem beredı. Aitpaqşy, jetpıs-seksendegı äjelerdıŋ futbol tamaşalaǧanyn da sol jerde bırınşı ret kördım. Mūnşama myqty qoldaudan keiın oiynşylardyŋ da qarqyny küştı bolatyny tüsınıktı.
Operatorlary adal
Angliiada ūialy telefon tarifterınıŋ baǧasy bızdegıden bıraz qymbat. Alǧaş barǧan uaqytymda aiyna 25 funttyq (11 myŋ teŋgedei) tarif qostyrdym. Qymbatsynsam da, äuelı baiqap köreiın, retı kelse basqasyna auysarmyn dep oilaǧanmyn. Söitsem kelesı aida mobildı operatordan mynadai hat keldı: «Bız sızdıŋ bır aida qoldanǧan trafigıŋızge analiz jasadyq. Endıgı uaqytta sızge qazırgı tarifıŋızden 5 funtqa arzan basqa tarif türıne auysuǧa keŋes beremız». Jaqsy. Auystym. Ekı-üş aidan soŋ taǧy bır habarlama keldı: «Bız sızdıŋ bır aida qoldanǧan trafigıŋızge analiz jasadyq. Endıgı uaqytta sızge qazırgı tarifıŋızden 3 funtqa arzan basqa tarif türıne auysuǧa keŋes beremız». Klientterınıŋ aqşasyn ünemdegısı kelıp tūratyn mūnşama adal mobildı operatorlar tek Angliiada ǧana ma eken?!
Qaiyrymdy qala tūrǧyndary
Ūlybritaniiada qalyptasqan taǧy bır jaqsy ürdıs, mūnda qaiyrymdylyq jasaimyn degen kısılerge oŋai ärı qoljetımdı joldar köp. Iаǧni, kez kelgen adam būl ıspen ainalysa alady. Mysaly, köşede biıktıgı adam boiymen bırdei temır budkalar qoiylǧan. Ortasynda ülkendeu paket syiatyndai syrǧymaly esıgı bar. Tūrǧyndar özderınıŋ, balalarynyŋ eskırgen nemese kışıreigen kiım-keşegın sonda salyp ketedı. Är budkanyŋ esıgınde ol kiımderdıŋ qaida jıberıletını turaly aqparat körsetılgen. Mūnymen qosa, qaiyrymdylyq dükenderı de keŋınen tanymal. Onda aiaq kiımnen bastap, ydys-aiaq, balalardyŋ oiynşyǧy, tıptı, kıtap-diskılerge deiın qabyldap alady da, juyp-tazalap, öte arzan baǧamen satylymǧa şyǧarady. Al tüsken tabystyŋ bärın qaiyrymdylyqqa audarady. Supermarketterde de bır būryşta ülken qorap tūrady. Mūqtaj jandarǧa azyq-tülıkpen kömekteskıŋız kelse, marhabat!
Botagöz MARATQYZY,
Şeffild qalasy, Ūlybritaniia
