Otan otbasynan bastalady. Sol bır kışıgırım otanymyzdyŋ ırgesı biık, bosaǧasy berık boluy ekı jasqa da bailanysty. Ata-babalarymyz on üş – bırınşı müşel jas dep, balalaryn osy jasta eresekke teŋep, otbasy degen ülken jauapkerşılıktı artqan. «On üşte otau iesı» degen osydan şyqsa kerek. Bıraq būl sözdıŋ maǧynasyn tura tüsınuşıler qatary jyl sanap köbeiıp barady.
Otbasyn qūru – ülken ıs. Er men äieldıŋ qūqyqtarynyŋ qysqaryp, ortaq mındetterınıŋ ekı eselenuı. Būl ıske barynşa salmaqtylyqpen qarap, nekenıŋ maŋyzyn tüsınu kerek. Bıraq qazırgı qoǧamda mahabbatqa bastary ainalyp, erte üilenıp jatqandardyŋ sany artuda. Aitpaǧym, erte nekenıŋ erteŋı būlyŋǧyr. «Üilenu oŋai, üi bolu qiyn» dep beker aitpaǧan şyǧar. Jas otau tıkkender uaqyt öte otbasylyq ömırdıŋ auyr jügı iyqtaryna tüskende öz şeşımderınen ainyp, nekelerınıŋ qatelık bolǧanyn, sezımderınıŋ jalǧan ekenın tüsınıp jatady. Al mūnyŋ soŋy ajyrasumen bıtedı. Sarapşylardyŋ zertteulerınşe, erte neke qūrǧandardyŋ 90 paiyzǧa juyǧy aqyrynda sätsızdıkke ūşyraidy eken. Sonymen qatar 2019 jylǧy statistikaǧa süiensek, kämelet jasyna tolmai nekege tūrǧan qyzdardyŋ sany 984 bolsa, jıgıtter sany 70-ke teŋ. Tıptı memlekettıŋ zaŋmen tyiym saluyna qaramastan būl sandar azaiatyn emes. Erte jasta otbasy qūrǧandar būl şeşımderıne mahabbat arqau boldy deidı. Özderınıŋ üilengenın, jüktılıgın jasyrmai, kerısınşe, Instagram jelısınde jar saluda. Tıptı kezdesıp, otbasy boluynyŋ ertegıdegıdei ädemı oqiǧalaryn aityp berıp jatady. Qazırgı jastar mūndai ısterımen kımderge elıkteude? Osy tättı ertegı artynda qandai syr jatyr? Haip pa? Älde kämeletke tolmai otbasyn qūru trendke ainalyp bara ma? Mümkın erte jüktılık bolar? Düniejüzılık densaulyq saqtau ūiymynyŋ mälımetıne jügınsek, älemde jyl saiyn 16 million kämeletke jetpegen qyz jüktı bolyp qalady. 15 pen 18 jastaǧy 3 million boijetken jasandy tüsık jasatady. Olardyŋ qatarynda qaraköz qazaq qyzdary da bar. Elımızde 2020 jyldyŋ bırınşı jartysynyŋ özınde erte jüktılık 3398 qyzda anyqtalǧan. Būl, atap ötkenımızdei, 15-18 jas aralyǧyndaǧy qyzdar. Osyndai jas otbasy qūrǧandardyŋ bırneşeuıne toqtalyp ketsek. L. atty keiıpkerımız Instagram jelısınde toiynan bır-ekı üzındı men jarynyŋ suretterımen bölısken eken. Al «ja-syŋyz neşede?» dep sūraǧanymyzda «13» dep qysqa qaiyrdy. Kelesı keiıpkerlerımız özderınıŋ jasyn ai, künıne deiın (18.03.04/31.03.04) jasyrmai jazyp ta qoiǧan. Paraqşasyna kırseŋız, közıŋızge tüserı aina aldyndaǧy suret. Ol surette kämelet jasyna tolmaǧan qyzdyŋ jüktı ekenı bırden baiqalady. 8-ınşı aiy eken. Al postynda bylai dep jazady: «16 jasta jüktılık qalai bolyp jatyr? İä, barlyǧy taŋǧalady qiyn emes pe, ūiat emes pe, älı erte ǧoi dep…». Jas qyzdyŋ mekteptegı bılımnen görı mahabbatty jön körgenı sözderınen ketken qateden baiqalady. Bolaşaqta ajyrasu mäselesımen betpe-bet kelse, bılımsız ana ne ıstemek? Al post astyndaǧy pıkır bıldıruşılerdı ekı sanatqa böluge bolady. Bırı «Ne sūmdyq? Älı erte emes pe? Ata-anaŋ qaida qarap jür? Zaman ne bolyp barady…» dese, endı bırı baqyt tılep, qoldap jatyr. Şynymen de, zaman ne bolyp barady? Otbasyn qūru ülken jauapkerşılıktı qajet etedı. Al aq pen qaranyŋ arajıgın ajyrata almaityn jastardyŋ otbasyly ömırge aiaq basuy dūrys emes. Erte jasta neke qiiu – sız ben bızdı alaŋdatar mäselenıŋ bırı.
Jansaia ASYLBEK,
L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınıŋ studentı
