2020 jylǧa deiın mekteptegı dästürlı bes baldyq baǧalau jüiesınıŋ ornyna 12 baldyq jüie engızılmekşı.
Eger balaŋyzdyŋ kündelıgı kıleŋ 12-ge tolyp tūrsa, demek üzdık oqityn bolǧany.
Keibır mūǧalımder men ata–analar baiaǧydan kele jatqan 5 baldyq jüienıŋ kelmeske keterıne narazylyqtaryn bıldırse, endı bırı oquşy bılımın barynşa şynaiy baǧalauǧa endı mümkındık tuatynyn aituda.
BILIMDI 12 BALDYQ JÜIEMEN BAǦALAUDYŊ ARTYQŞYLYǦY NEDE?
Mariia ŞOQYBASOVA, Astana qalasyndaǧy №10 mektep-gimnaziianyŋ bastauyş synyp mūǧalımı, «Astana taŋdauy – 2012» baiqauynyŋ jeŋımpazy:
Qytaidyŋ Ürımşı qalasynda «Qazaq mädenietı» atty qytai tılındegı jurnal jaryq köre bastady.
Jurnaldyŋ qytai tılınde jaryq köruı Şyŋjaŋdaǧy qazaqtardyŋ mädenietı men ädebietınıŋ ülken jetıstıgı sanalyp otyr.
Basylym qazaqtyŋ ädebietı, mädenietı, etnografiiasy jäne salt-dästürı jaiynda maŋyzdy mäselelerdı jariialap otyru arqyly qytai tıldı qazaqtardyŋ öz ūltyn tanuyna jol aşyp, Qytaida tūratyn özge ūlt ökılderınıŋ qazaq ūlty jönındegı tüsınıgın tereŋdete tüspek.
Jurnaldyŋ bas redaktory, audarmaşy Qaişa Täbärakqyzynyŋ aituynşa, ūltymyzdyŋ mädeni mūrasy, ūlttyq ädet-ǧūrpy, ūlt ardagerlerınıŋ ömırı arnaiy aidarlarmen oqyrmanǧa ūsynylmaqşy eken.
Men biyl bırınşı synypqa kelgen balalarǧa jetekşı bolyp bekıtıldım. Jasyratyny joq, balalardyŋ mektepke daiyndyǧy tömen. Bügıngı künı Astanada balabaqşa tapşylyǧy ötkır mäselelerdıŋ bırı ekenın bärımız bılemız. Mūnyŋ basty sebebı sol, balalar mektepke deiıngı mekemede tärbielenbegen. Üidegı daiyndyqpen kelgenı körınıp tūr. Bıraq, mūǧalımnıŋ mındetı – balanyŋ bılımge degen qūştarlyǧyn oiatu. Izdenuge üiretu kerek. Osy oraida 12 baldyq jüiemen baǧalaudyŋ paidasy öte zor dep aitar edım. Nege deseŋız, bestık baǧa men 12 degen baǧanyŋ arasy jer men köktei. Bılımınıŋ 12-ge laiyq ekenın körsetu üşın olarǧa köp ter töguıne tura keledı. Mäselen, men elordalyq oquşylardyŋ jalpy bılım deŋgeiın on ekı baldyq jüiemen alyp qaraǧanda ortaşa 7-8 degen baǧa berer edım. Kördıŋız be, bız osy täsıl arqyly da oquşylardyŋ bılımge degen qūştarlyǧyn oiata alamyz.
Alaida būl jüiege köşudıŋ öz qiyndyqtary jetıp jatyr. Bırneşe jyldardy talap etuı mümkın. Balanyŋ bılımın on ekı deŋgeide baǧalap şyǧu mūǧalımge qiynǧa soǧady. Bıraq, pedagog retınde būl bastamany qūptarlyq jaǧdai dep qabyldaimyn. Sebebı, bes baldyq jüie balanyŋ bılımın tolyq baǧalai almaidy. Azdyq etedı. Onymen qoştasatyn uaqyt jettı.
Aiagül MİRAZOVA, Qazaqstannyŋ Eŋbek Erı, Almaty qalasyndaǧy Y.Altynsarin atyndaǧy №159 mektep-gimnaziianyŋ direktory:
Qaibır jyly Almaty men Amerikanyŋ Tuson qalasy bauyrlas atanyp, ol jaqtyŋ oquşylary bızge kelıp, bızdıkıler olarǧa baryp, bılım beru jüiesı boiynşa bıraz täjıribe almasqanymyz bar.
Sol joly Amerikanyŋ bılım beru jüiesınde bız üirener ürdısterdıŋ köp ekenın baiqadyq.
Mäselen onda mūǧalımder balaǧa tek bılım berumen ǧana ainalysady. Al, bızde şe? Bılım beru de, tärbie beru de mūǧalımnıŋ moinyndaǧy mındet. Amerikalyq bılım beru jüiesınıŋ taǧy bır erekşelıgı,balanyŋ bılımın mūǧalım emes, mektepten tys arnaiy top qūrylyp, solar anyqtaidy eken. Sosyn, bılımı deŋgeiles balalardy bır synypqa jinaqtap oqytady. Būl ülgerımı naşar oquşylardyŋ alǧa ūmtyluyna äserın tigızedı. Bala naşar oqysa oǧan mūǧalım emes, oquşynyŋ özı kınälı bolyp sanalady. Nege deseŋız, üzdık oquşyǧa berılgen därıs oǧan da berıldı emes pe? Kördıŋız be, älemde bız üirenetın osyndai zamanaui ädıs-täsılder öte köp. Jaqynda ötken Tamyz keŋesınde bılımdı 12 baldyq jüiemen baǧalau kerektıgı jönındegı mäsele köterılgenın bılemız. Menıŋ oiymşa, mūndai älemdık jüiege köşer bolsaq, onyŋ tek bır ǧana ädıs-täsılın alyp qana qoimai, jaŋaǧydai ürdısterdı de jan-jaqty engızuımız kerek.
Bes baldyq jüie bızde äbden qalyptasyp qaldy. Tıptı, 12 balmen baǧalau jüiesıne ürke qarap jürgender de bar aramyzda.
Eger jaŋa jüiege köşıp jatsaq, alǧaşynda qiynǧa soǧuy mümkın. Bıraq, mūndai ötpelı qiyndyqtardan qaşyp, bılımdı baǧalaudyŋ zamanaui talaptarynan bas tartuymyzǧa taǧy bolmaidy. Jaŋa ädıs-täsılderdı engızu arqyly balalarymyzdyŋ attestat, diplomdaryn älemdık talaptarǧa sai etsek degen ümıtımız de bar.
Bes baldyq baǧalau jüiesı artyq pa, älde 12 baldyq jüienıŋ tiımdı tūsy köp pe degen saualdyŋ jauabyn uaqyttyŋ özı körsetedı. Öz basym 12 baldyq baǧalaudy qoldaityndardyŋ qataryndamyn.
