Astanada alǧaşqy aqyly avtotūraqtar aşylǧaly jatyr. Qazır qalada tūraqtardyŋ ornyn belgıleu jūmystary jürgızılude. Aqyly avtotūraqtardyŋ ornyn belgıleu turaly jaqynda Astana qalasy äkımınıŋ qaulysy da şyqqan bolatyn. Osy qūjatta 259 avtotūraq mekenjaiymen körsetılgen. Osynşa aumaqta 10 myŋǧa juyq kölık qoiatyn oryn bolady eken.
Jalpy elordada aqyly avtotūraqtar aşu bıraz uaqyttan berı söz bolyp kele jatqan edı. Tek biyldan bastap būl jobany jüzege asyru baǧytynda naqty ıster atqaryla bastady. Būǧan deiın älemdegı ırı qalalardyŋ da täjıribesı sarapqa salynǧan. Ony jasaqtauǧa halyqaralyq sarapşylar da qatysqan eken. «Astana LRT» JŞS-nıŋ tasymal jönındegı direktory Rüstem Halilevtıŋ aituynşa, aqyly avtotūraqtyŋ ekı ülken alaŋy oŋ jäne sol jaǧalauda ornalasady. Būǧan deiın joba bırneşe märte özgerıske tüsken. Endı būl aqyly avtotūraq qalai jūmys ısteidı?
– Qazırgı uaqytta qalada kölık qūraldarynyŋ sany būrynǧysynan köp öskenın özderıŋız de bılesızder. Sonyŋ saldarynan kölık qoiatyn oryn tabu da ülken mäselege ainaldy. Arnaiy aqyly avtotūraqtar bırınşı kezekte osy mäselenı şeşuge septesedı. Aşyq alaŋdaǧy avtotūraqtyŋ jūmys ısteu jüiesı bylai bolady: Aqyly avtotūraqtar janynda arnaiy qūrylǧylar ornalasady. Ol kelıp kırgen kölıktı bırden esepke alady. Ol qūrylǧynyŋ özı bıryŋǧai ortalyqqa tırkelgendıkten är tūraqty bır bazadan qadaǧalauǧa mümkındık tuady. Kelgen kölık tırkeuge alynǧannan keiın oǧan saǧaty boiynşa aqy eseptele bastaidy. Tūraqtyŋ aqysyn tiptık ülgıdegı parkomattar arqyly töleuge bolady. Mūndai parkomattar qazır älemnıŋ köp elınde qoldanylady. Sondai-aq, qalanyŋ köp bölıgıne ekı myŋnan astam terminaldar arqyly töleuge bolady. Būǧan qosa, mobildı qosymşa arqyly da tölem jasauǧa mümkındık bar. Ǧalamtor kömegımen de jüzege asyrudyŋ türlı täsılı körsetılgen. Bylaişa aitqanda, tölem jasaudyŋ tehnologiialyq mümkındıgı öte mol. Sondyqtan kölık jürgızuşılerıne būl jaǧynan eşqandai qiyndyq tumaidy, – deidı Rüstem Faritūly.
Aqyly avtotūraqtardyŋ eŋ negızgı aumaqtary Tūran daŋǧyly men Saraişyq, Orynbor jäne Syǧanaq köşelerınen belgılense, ekınşı bölıgı Bögenbai batyr men Respublika daŋǧyly, sodan soŋ Saryarqa daŋǧyly men Naberejnaia köşelerı aralyǧynan bölıngen. Qazırgı uaqytta būl oryndarda jol belgıleu jūmystary jürıp jatyr. Odan soŋ parkomattar jäne datchikter jäne basqa qūrylǧylardy ornatu jūmystary atqarylady. Aqyly avtotūraq belgısı, özge kölıkterge toqtauǧa bolmaitynyn bıldıretın sary jolaqtar salynyp, arnaiy qūrylǧylar ornatylǧannan keiın, aqyly avtotūraq öz jūmysyn bastaidy.
Aqyly avtotūraqtar jūmysyn jolǧa qoiu, ony odan ärı jürgızu ısıne jauapty joǧaryda tılge tiek etılgen jauapkerşılıgı şekteulı serıktestıgı bolǧandyqtan, tasymal jönındegı direktordan aqyly tūraqtyŋ qūny jaiynda da sūradyq. Ol bızge tūraqtyŋ aqysy jönınde naqty aitu älı erterek ekenın jetkızdı. Degenmen, bastapqyda kezeŋde jalpy bıryŋǧai tarif engızıledı eken. Būl kezeŋde är aimaqtaǧy avtotūraqtyŋ jüktemesıne saraptama jürgızıledı. Sodan keiın kelesı jyldan bastap, osy saraptamaǧa sai är avtotūraqtyŋ özındık tarifı aiqyndalady. Bylaişa aitqanda, Bögenbai köşesındegı avtotūraqtyŋ aqysy, Tūran daŋǧylyndaǧydan bölek boluy mümkın. Sondai-aq, tariftı anyqtauda adamdardyŋ tūrmys jaǧdaiy, qoǧamdyq kölıktegı jol jüru aqysy, ortaşa jalaqy siiaqty ölşemder de esepke alynady. Al endı zaŋ būzuşylardy mamandar arnaiy avtomattandyrylǧan qūrylǧylar: foto jäne beine tırkeu kömegı arqyly anyqtap, jazalaityn bolady. Jaŋa avtotūraqtyŋ taǧy bır erekşelıgı – arnaiy aqparattyq qūrylǧy arqyly bos orynnyŋ bar-joqtyǧyn erterek bıluge bolady eken. Onyŋ kömegımen jürgızuşı bos oryn ızdep uaqyt joǧaltpai, bärın aldyn ala bılıp otyrady.
Mamandardyŋ aituynşa, būl joba qolǧa alynbas būryn elorda tūrǧyndary arasynda äleumettık saualnama jürgızılgen körınedı. Sonda avtokölıkke ielık etetın adamdardyŋ 50-60 paiyzy aqyly avtotūraq bolsa, aqy töleuden qaşpaityndaryn bıldırgen. Köpşılıgı saǧatyna 100-150 teŋgeden aspasa degen tılekterın de jetkızgen. Taŋerteŋ jūmysqa kelıp, saǧattap kölık qoiatyn jer ızdep jürgende, aqyly avtotūraqtan oryn tabylyp jatsa, quanatyndaryn jasyrmapty. Būdan elordadaǧy kölık ielerınıŋ teŋ jartysynan astamy aqyly avtotūraqtardyŋ ıske qosyluyn quana qūptaitynyn şamalauǧa bolatyndai.
Meŋdolla ŞAMŪRATOV
