Astanada Memleket basşysynyŋ töraǧalyǧymen kün tärtıbındegı özektı mäseleler jönınde keŋes öttı
Keŋeske Parlament palatalarynyŋ töraǧalary, Premer-Ministr, Prezident Äkımşılıgınıŋ Basşysy, Ükımet müşelerı men memlekettık organdardyŋ basşylary qatysty.
Memleket basşysy el damuynyŋ negızgı baǧyttaryna, sonyŋ ışınde jer reformasyna toqtalyp, Ükımet qyzmetıne baǧa berdı jäne tiısınşe bırqatar şeşım qabyldady.
Nūrsūltan Nazarbaev elde jürgızılıp jatqan Bes institusionaldyq reforma daǧdarysqa qarsy keşendı jospar bolyp sanalatynyn atap öttı.
– Älemde qazır investisiia tapşylyǧy oryn alyp otyr, damuşy naryqtardan kapitaldyŋ ketuı baiqaluda. Damuşy elderdegı investisiialar aǧynynyŋ qarqyny 20 jylda alǧaş ret kerı sipatqa ie boluda. Eger 2008-2014 jyldary Qazaqstanǧa keletın tıkelei investisiialar kölemı jyl saiyn orta eseppen 24 milliard dollardy qūrasa, byltyr ol 15 milliard dollardan az boldy. Elder arasynda syrtqy investisiia üşın bäseke küşeiıp, memleketter investisiia tartu üşın qolaily jaǧdai jasap jatyr, – dedı Qazaqstan Prezidentı.
Memleket basşysy eldıŋ auyl şaruaşylyǧy salasynda 2 million 300 myŋ adam jūmyspen qamtylǧanyn aitty.
– Söite tūra būl salada eŋbek önımdılıgı tömen deŋgeide qalyp otyr. Otandyq fermerler bır gektar jerden orta eseppen 400 dollardyŋ önımın alady. Däl osy körsetkış AQŞ-ta 1,5 myŋ dollardy, Germaniiada – 2800, Fransiiada 3200 dollardy qūraidy. Auyl şaruaşylyǧy jaŋa tehnikaǧa, jaŋa tehnologiialarǧa, suǧaru jüielerıne investisiia saluǧa mūqtaj, – dedı Nūrsūltan Nazarbaev.
Elbasy älem elderı şeteldık investisiia tartu üşın barynşa qolaily jaǧdai jasap jatqanyna nazar audardy.
– Älemdık täjıribede auyl şaruaşylyǧyna salynǧan qarajat özın aqtau üşın 10-15 jyl kerek. Qazaqstanda auyl şaruaşylyǧy maqsatyndaǧy jerlerdı 10 jylǧa, sonyŋ ışınde şeteldıkterdıŋ jalǧa aluy turaly zaŋ ūzaq uaqyttan berı qoldanylyp keledı. Alaida būl salaǧa älı aitarlyqtai investisiia kelgen joq. Şeteldıkter 65 myŋ gektarda ǧana jūmys ıstep jatyr, iaǧni jalǧa alynǧan jerdıŋ 0,06 paiyzy ǧana. Bıraq joǧary önımdılıktı qamtamasyz etıp otyr. Jerdı ūzaq merzımge jalǧa beru – bükıl dünie jüzı boiynşa investisiia tartudyŋ amaly. Belgiia, Germaniia, Grekiia, Niderland siiaqty elder şeteldık investorlardyŋ jerdı menşıkke nemese jalǧa aluy mäselesıne qandai da bır şekteu qoimaidy. Fransiiada şeteldık investorlar üşın jer resurstaryn jalǧa aludyŋ eŋ ūzaq merzımı 99 jyldy qūraidy. Jer kodeksı normalaryn äzırleu barysynda būl täjıribeler eskerıldı. Bıraq jerdı şetel azamattaryna satu mäselesı bolǧan emes, qazır de joq, – dedı Qazaqstan Prezidentı.
Nūrsūltan Nazarbaev jaŋa normalardyŋ mänı tiıstı toptarǧa jetkızılmegenın atap öttı.
– Qabyldanǧan zaŋnyŋ tetıkterı men normalary jūrtşylyqty keŋınen qatystyru arqyly talqylanbady. Sondyqtan köp jaǧdaida halyqtyŋ alaŋdauy dūrys. Eger qazaqstandyqtar qabyldanǧan şeşımge senbeitın bolsa, demek būl dūrys emes degen söz. Öitkenı, būl özgerıster halyq üşın jasalyp jatyr. Qoǧamda jerdı jalǧa alu jönındegı bırqatar zaŋnamalyq normalarǧa qatysty kümän tuǧanyn eskeru maŋyzdy, – dedı Memleket basşysy.
Osyǧan bailanysty Qazaqstan Prezidentı Jer kodeksınıŋ qoǧamdyq rezonans tudyrǧan bırqatar normalaryna 2017 jylǧa deiın toqtau saldy.
– Būl mäselenı egjei-tegjeilı qarastyru kerek. Eger talqylaudan keiın Parlament ortaq şeşımge keletın bolsa, moratorii alyp tastalady, al eger olai bolmasa, küşınde qalady. Bız halyqqa ūnamaityn zaŋǧa zäru emespız. Būl rette moratorii saqtalǧan jaǧdaida auyl şaruaşylyǧynyŋ jaǧdaiy naşarlauy mümkındıgın tüsındıru qajet. Sondai-aq Ükımet janynan Premer-ministrdıŋ bırınşı orynbasary B.Saǧyntaevtyŋ basşylyǧymen komissiia qūrudy tapsyramyn. Komissiia barlyq müddelı organdardy jäne qoǧamdyq bırlestıkterdı tartuy tiıs. Rezonans tudyrǧan erejenı keŋınen talqylap, ortaq ūstanym äzırlep, Parlamentke beru kerek. «Nūr Otan» partiiasyna demokratiialyq küşter koalisiiasy aiasynda keŋ auqymdy tüsındıru jūmystaryn jürgızudı tapsyramyn. Būǧan barlyq partiialar, qoǧamdyq bırlestıkter jäne būqaralyq aqparat qūraldary qatysuy tiıs. Tüsındıru jūmystaryna Ükımet pen Parlamenttıŋ qos palatasynyŋ deputattary belsene qatysady dep ümıttenemın, – dedı Nūrsūltan Nazarbaev.
Memleket basşysy Qazaqstanda 8 myŋnan astam auyl şaruaşylyǧy käsıporny, 178 myŋnan astam şarua jäne fermerlık qojalyqtar, 1,5 millionnan astam jeke qosalqy şaruaşylyq bar ekenıne toqtaldy.
– Olar kün ūzaqqa alqapta, fermada, jailauda eŋbek etedı, sızderdıŋ jaŋalyqtaryŋyzdy kütıp, teledidar aldynda otyrmaidy. Bıraq sızder öz ūsynystaryŋyzdy äzırleu barysynda ministrlıkten şyqpai otyryp, bärın öz aralaryŋyzda şeşesızder. Kımnen jasyrynasyzdar? Sonda bızdıŋ zaŋdarymyz kım üşın jazylǧan? Auyl şaruaşylyǧy ministrlıgınıŋ de, Ūlttyq ekonomika ministrlıgınıŋ de, äkımdıkterdıŋ bır de bırınıŋ de resmi saitynda jer reformasy jönınde qoljetımdı jäne körnekı aqparat bolǧan joq. Al būl degenıŋ halyqtyŋ igılıgı üşın, ekonomikany damytyp, azamattardyŋ äl-auqatyn arttyru üşın jürgızılıp jatyr ǧoi, – dedı Qazaqstan Prezidentı.
Nūrsūltan Nazarbaev Jer kodeksı jönındegı jūmysqa jauapty ekı memlekettık organnyŋ, Auyl şaruaşylyǧy ministrlıgı men Ūlttyq ekonomika ministrlıgınıŋ öz mındetın tiısınşe atqara almaǧanyna nazar audardy.
– Būl ministrlıkterdıŋ jūmysy naşar dei almaimyn. Bıraq özderınıŋ ūstanymy eldıŋ bärıne ūǧynyqty bolyp, dūrys qabyldanuy üşın tüsındıru jūmystarymen ainalysqan joq.
Qazaqstan Prezidentı Ūlttyq ekonomika ministrı E.Dosaevtyŋ qyzmetınde jıberılgen kemşılıkterge bailanysty otstavkaǧa ketu turaly ötınışın qabyldady. Auyl şaruaşylyǧy ministrı A.Mamytbekovtıŋ qyzmetıne tolyqtai säikestıgı tolyq deŋgeide emes ekenın jariia ettı. Ūlttyq ekonomika vise-ministrı Q.Öskenbaevty qyzmetınen bosatudy, Ūlttyq ekonomika ministrlıgınıŋ salalyq komitetınıŋ basşy qyzmetkerlerı men basqa da jauapty tūlǧalardyŋ qyzmetıne säikestıgı turaly mäselenı qaraudy tapsyrdy. Sondai-aq, Ükımetke jer qatynastaryn retteu baǧytyndaǧy salalyq funksiialardy Auyl şaruaşylyǧy ministrlıgıne beru jönınde tapsyryldy.
Memleket basşysy aqparattyq saiasat mäselesın de qozǧady.
– Bügınde būl funksiialar profildı emes ministrlıktıŋ qūzyrynda. Ükımette būl salany eşkım üilestırmeidı, memlekettıŋ aqparattyq saiasatqa böletın qarajatyn eşkım baqylamaidy. Sondyqtan qazırgı aqparattyq syn-qaterlerdı eŋseru üşın, Bes institusionaldyq reformanyŋ barysyn tiımdı qoldau üşın ökılettı organ – Aqparat jäne kommunikasiia ministrlıgın qūrudy tapsyramyn, – dedı Qazaqstan Prezidentı.
Nūrsūltan Nazarbaev būl vedomstvoǧa mynadai maŋyzdy mındetterdı jükteudı ūsyndy. Atap aitqanda, meilınşe ötkır mäselelerdı jedel anyqtau jäne äreket etu maqsatymen kez kelgen menşık formasynyŋ, sonyŋ ışınde internet resurstar men äleumettık jelılerdıŋ aqparattyq keŋıstıgın monitoringteu; barynşa özektı taqyryptar men mäseleler boiynşa qoǧamdyq pıkırdı zertteu, halyqtyŋ aqparattyq saualdary men tılek-qalauyn taldau jäne boljau; memlekettık aqparat saiasatyn äzırleu; barlyq memlekettık organnyŋ aqparattyq qyzmetı men belsendılıgın üilestıru jäne baqylau; memlekettık aqparattyq tapsyrystardy josparlau jäne memleket bölgen qarajattyŋ tiımdılıgın taldau; Otandyq BAQ-ty ekonomikanyŋ qazırgı zamanǧy segmentı retınde damytu üşın investisiia jäne innovasiia tartu; Elektrondy jäne baspasöz keŋıstıgındegı aqparattyq qauıpsızdıktı qamtamasyz etu üşın otandyq aqparattyq önımderdıŋ saparyn arttyru; daǧdarystyq kommunikasiialardyŋ barynşa pärmendı modelın qūru; Halyqpen, sonyŋ ışınde Ükımettık emes ūiymdarmen özara ıs-qimyl arnalaryn qamtamasyz etu.
Būl rette jaŋa organdy qajettı resurstarmen qamtamasyz etu, qarajat bölu jäne oǧan barlyq mındettı jüzege asyru üşın airyqşa ökılettık beru tapsyryldy.
Qazaqstan Prezidentı el damuynyŋ özge de negızgı mäselelerıne toqtaldy.
– Mındettı medisinalyq saqtandyrudy engızuge qatysty jūrttyŋ kümän-küdıgı bar ekenın bılemın. Sondyqtan Densaulyq saqtau jäne äleumettık damu ministrlıgı būl mäsele boiynşa ıs-ärekettıŋ jol kartasyn äzırleuı tiıs. Būl reforma barlyq qazaqstandyqtarǧa qatysty, sondyqtan oǧan yqylas joǧary bolady. Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ orta mektepterdegı oqu jylyn ūzartu, üş tılde bılım beruge köşu merzımı turaly mälımdemelerıne qatysty da jūrttyŋ sūraqtary bar ekenın bılemın. Ükımet būl rette dästürlı tamyz mäslihattaryn paidalana otyryp, qoǧamdyq pıkırge mūqiiat zertteu jürgızuı kerek. Tuyndap otyrǧan mäselelerdı talqylau jäne şeşu üşın osy mäselelerdıŋ barlyǧyna jaŋa dialog tetıkterın – Qoǧamdyq keŋesterdı belsendı türde qatystyru kerek. Olar memlekettık organdardyŋ şylauynda qalmauy kerek, olarda ötken pıkırtalastar BAQ pen jūrtşylyq üşın aşyq boluǧa tiıs. Ärbır ministr men äkımge reformalardyŋ barlyq baǧyty boiynşa qoǧamdaǧy közqarasty öz qūzyretı şeŋberınde mūqiiat taldaudan ötkızudı tapsyramyn, – dedı Memleket basşysy.
Nūrsūltan Nazarbaev memlekettıŋ bastamalarynyŋ mūqiiat tüsındırıluı maŋyzdy ekenın aitty.
– Bız Ekonomikalyq yntymaqtastyq jäne damu ūiymynyŋ standarttaryna qarai jyljyp, älemdegı damyǧan 30 memlekettıŋ qataryna ūmtylyp otyrǧanymyzdy aityp jatyrmyz. Būl elderde taǧy bır eŋ basty standart bar, ol – Ükımettıŋ jäne onyŋ müşelerınıŋ qoǧam üşın kündelıktı aşyqtyǧy. Onda ministrler barlyq tuyndaǧan mäselelerge qatysty ärdaiym şūǧyl pıkır bıldırıp otyrady. Al bızde şe? Aqparattyq jūmys tek jurnalister aldyna brifingke şyǧyp, qaǧazda jazylǧandy oqyp beruden ǧana tūrmaidy. Bızdıŋ ministrler tıptı brifingterde de jurnalisterden qaşqaqtap, qarapaiym saualdarǧa jauap bermeidı. Qazırgı kezde bız ministrlıkterdı qandaida bır saladaǧy saiasatty aiqyndaityn organdarǧa ainaldyrdyq. Saiasatker jūrtpen tıldesuge, öz ūstanymyn tüsındıruge, qoǧamnyŋ senımıne ie boluǧa tiıs. Halyqpen, eŋ aldymen jaŋa zaŋdardy qoldanatyn jūrtpen kezdesu kerek, – dedı Qazaqstan Prezidentı.
Memleket basşysy tek bırınşı toqsannyŋ özınde qazaqstandyqtar «Elektrondyq Ükımet» portaly arqyly 1 mln 200 myŋnan astam memlekettık qyzmetterge qol jetkızgenın atap öttı.
– «Elektrondyq Ükımet» bıryŋǧai bailanys ortalyǧyna kün saiyn 700 qyzmet türıne qatysty 20 myŋnan astam sūraq tüsedı. Būl resurs nege ıske qosylmaǧan? Onlain rejımınde bırde-bır tüsındırme nemese keŋes bolǧan joq. Halyq saual qoia bastaǧan kezde ǧana «oiandyŋdar». Jūrtqa barlyq normalardy, olardy qalai qoldanudy, kımge jügınudı tüsındıru üşın Ükımet janynan bıryŋǧai koll-ortalyq – «qyzu jelı» qūrudy tapsyramyn. Bırde-bır sūraqqa bılıktılıkpen jauap berılmei qalmauy üşın jauapty adamdardy da bekıtıŋder. Būl öŋırlerge de qatysty, olardyŋ ärqaisysynda osyndai keŋes beru ortalyqtary jūmys ısteitın bolsyn, – dedı Nūrsūltan Nazarbaev.
Soŋynda Qazaqstan Prezidentı älemdık daǧdarys bızdıŋ eldıŋ damuyna da äserın tigızgenıne nazar audardy.
– Odan zardap şegıp, jūmysynan nemese tabysynyŋ bıraz bölıgınen airylǧan köptegen adamdardyŋ bar ekenın bılemız. Mūndai jandar kez kelgen qoǧamda bar. Barlyq qazaqstandyqtarǧa qyraǧy bolu qajettıgın, tūraqtylyǧymyz ben bır-bırımızge degen syi-qūrmetımızge syzat tüsuıne jol bermeu kerektıgın eskertkım keledı. Öz tarapymnan aitarym, bız eşkımnıŋ ortaq şaŋyraǧymyzdaǧy tatulyq pen tūraqtylyqty būzu üşın daǧdarysty paidalanuyna jol bermeimız. Qūqyqtyq tärtıptı būzǧan ärbır adam zaŋnyŋ qataŋ talabyna sai jauap beredı. Qoǧamdaǧy tynyştyqty nyǧaitu – ärbır azamattyŋ, barlyq qoǧamdyq ūiymnyŋ, barşa qazaqstandyqtardyŋ ısı, – dedı Memleket basşysy.
Şara barysynda eldıŋ bırınşı toqsandaǧy äleumettık-ekonomikalyq damuynyŋ aldyn ala qorytyndylary jönınde Premer-Ministr K.Mäsımov söz söiledı.
Aqorda
