Astanany köşıruge bailanysty sūraqtar köp qoiylady, şynyn aitaiyn, sol kezde astanany köşıruge qarsy bolǧandardyŋ bırı özım edım. Memleket basşysy el astanasyn köşıru jaiynda bärımızben aqyldasyp jürdı ǧoi. «Men Aqmolaǧa barǧanda, Qaraötkel köpırınıŋ üstınde tūryp ūzaq oilandym. Dünie jüzındegı astanalardyŋ denı, negızınen, özen jaǧasyna salynǧan. Aqmola özennıŋ jaǧasynda tūr. Būl – bır. Ekınşıden, būl – Qazaqstannyŋ qaq ortasy. Tübınde osy qolaily bolady. Jol qatynasyna da dūrys bolady. Şyǧys pen Batystyŋ da ortasynda tūrmyz» degen oiyn aitty.
Myrzatai JOLDASBEKOV, memleket jäne qoǧam qairatkerı
Sol kezde men ol kısıge: «Jūrt 3-4 ai jalaqysyn, balalar şäkırtaqysyn, qarttar zeinetaqysyn ala almai jür. Qaida köşemız? El jalaŋaş, jalaŋ aiaq, jalaŋ bas. Qalai salasyz, qalai köşesız? Men qarsymyn» dep edım. Qiyn kezeŋde bas qalany köşıru ol kezde aqylǧa da syia bermeitın, qiialǧa da kelmeitın teŋdesı joq erlık edı. Bıraq ol qairatty adam ǧoi, alǧan betınen qaitpady. Sol kezde men mūndai qala bolatynyn bılgen joqpyn. Bır künı rämızder köşetın boldy, Tu köşedı, Eltaŋba köşedı. Elbasymyz bärımızdı rezidensiiaǧa jinady. Sol jerde közımızge jas aldyq. Bız jūrtta qalǧandai boldyq. «Almatyǧa syimai ketıp bara jatqan joqpyz, Almatyny qimai ketıp baramyz. Būl bızge kerek bop tūr. Qazaqstannyŋ keleşegı üşın kerek» dedı sonda. Bız ol kezde män bermedık. Söitsek, ol kısı tereŋnen, tym tereŋnen oilaǧan eken. Däl osy jerde astanany köşırudıŋ tarihi da, strategiialyq ta maŋyzdylyǧy boldy. Söitıp, qazır qarap otyrsaŋ, eŋ qazaǧy az, tıptı joqqa tän qala bügınde qazaǧy eŋ köp qalaǧa ainaldy. Būl bızdıŋ eşqaisymyzdyŋ oiymyzǧa kelgen joq edı. Şyn mänınde Astanany eŋ qiyn kezde täuekelge baryp, Arqanyŋ qaq törıne köşıru batyrlyq edı. Ol memleketke qajet boldy. Mūny ol kezde bırımız tüsınsek, bırımız tüsınbedık. Mūnyŋ ülken astary bar bolatyn. Jasyryp-jabatyny joq, soltüstık oblystardyŋ jaǧdaiy uşyǧyp tūrdy, Petropavlda, Soltüstık Qazaqstan oblysynda qazaqtyŋ ülesı 7-aq paiyz bolatyn. Aqmolada da 9 paiyzdyŋ maŋaiynda ǧana edı. Gorbachevtıŋ özı «Severnyh oblastei Kazahstana tiagoteiut k Rossii» dedı. Sondyqtan astanany köşıruden basqa ol kısınıŋ mümkındıgı bolmady. Şynymen de, basqa amal bolmady. Ol kezde jergılıktı ūlttyŋ sany da az edı ǧoi būl jaqta. Äiteuır ne kerek, Elbasy aitqanynan qaitpady. Köşırdı, el mereiın ösırdı. Sanauly jyldyŋ ışınde el astanasy adam tanymastai özgerdı. Jalpy eldı basqaru, onyŋ üstıne qazaq degen eldı basqaru oŋai emes qoi. Bız osy künge Elbasynyŋ aqylymen, köregendıgımen keldık.
Al endı Prezidenttıŋ inaugurasiiasyn qalai ötkızgenımızge kelsek, ol da bır estelık. Tūŋǧyş Prezident sailauynyŋ ştabyn basqarudyŋ, Elbasyn tūŋǧyş ret taqqa otyrǧyzu räsımın atqarudyŋ, Dünie jüzı qazaqtarynyŋ tūŋǧyş qūryltaiyn, Qazaqstan halqynyŋ forumyn ötkızudıŋ, qazaq qazaq bolǧaly basyna tıkken Aqordanyŋ aşylu saltanatynda bataly söz aitudyŋ maǧan būiyrǧanyn tarihtyŋ peşeneme jazǧan nesıbesı dep sanaimyn. 1991 jyly jeltoqsanda sailau ötkızdık. Täuelsız Qazaqstannyŋ Tūŋǧyş Prezidentın jalpyhalyqtyq sailau jönınde arnaiy ştab qūryldy. Būryn bız qanşa han sailaǧan ūlt bolsaq ta, tarihymyzda Prezident sailap körgen emespız. Sondyqtan sol bır jauapkerşılıktı sezıne otyryp, demokratiialyq jalpyhalyqtyq sailau ötkızdık. Halyq bırauyzdan Nūrsūltan Nazarbaevty Memleket basşysy retınde sailady. Sailaudan keiın ūlyqtau saltanatyn ötkızu de bızge jükteldı. Men ol kezde Ortalyq partiia komitetınde ideologiia bölımın basqaramyn. Menıŋ qasymda İmanǧali Tasmaǧambetov, sol kezdegı kömekşım Qyrymbek Köşerbaev, Sauytbek Abdrahmanov, Marat Täjin, marqūm Altynbek Särsenbaev, Tölen Äbdıkov bolyp edı. Nazarbaevty Prezident etıp sailadyq. Endı Prezidenttıŋ inaugurasiiasyn ötkızu kerek boldy. Daiyndaldyq kädımgıdei, arnaiy kiımın daiyndadyq. Bır kezde Prezident ainanyŋ aldynda tūrdy da: «Myrzeke, sen maǧan mūny kigızbe, – dedı, – bılesıŋ ǧoi, qazır dünie jüzınen jurnalister kelıp otyr, sen mynany kigızseŋ, erteŋ būlar: qazaqta taǧy bır han düniege keldı dep älemge jar salady. Sen aityp edıŋ ǧoi bata beretın qariialarym bar dep, solardyŋ ekeuı iyǧyma şapan japsyn, ekeuı basyma mūraqty kigızsın, ekeuı qolyma beldıktı ūstatsyn» dedı. Solai boldy.
Ūlyqtau räsımın ötkızu üşın qazaqtyŋ baiaǧy salty – handy aq kiızge köteru kerek, oǧan konkurs jariialadym. Būl qazaqtyŋ köŋılı küptı bolmasyn dep, barlyq oblystyŋ äkımderıne tapsyrma berdım. Barlyq oblys aq kiızın daiyndady. Qūdaidyŋ qūdıretı, bır qylşyǧy joq aq kiız Jambyl oblysynan kelıp tüstı. Sosyn bükıl komissiiany jinadyq. «Sender menı kınälap jürmeŋder, özı Jambyldan bolǧan soŋ tuǧan jerınıŋ kiızın ötkızıp otyr dep. Mıne, qaraŋdar, salystyryŋdar» dedım. Körme jasadyq ta, astyna kiızdıŋ qai oblystan ekenın jazyp qoidyq. Jambyldyŋ aq kiızı synnan sürınbei öttı. Aq kiız onyŋ aiaǧynyŋ astyna töseldı. Nūrekeŋ ant bereiın dep sol aq kiızdıŋ üstıne aiaǧy tigen kezde, közıne möltıldep jas keldı… Qazaqtyŋ yrymy ǧoi dep Elbasyna Maŋǧystau jaqta tūratyn erlı-zaiypty şeberlerge arnaiy tıkkızgen şapan jauyp, basyna mūrabyn kigızdık. Memleket basşysyna Abaidyŋ şäkırtı Şäkır Äbenov bata berdı.
N.Nazarbaev – tüp atasynan, arǧy tegınen batyrlyq üzılmegen, qazaq tarihynda qolbasşylyǧymen, bilıgımen, şeşendıgımen öşpestei ız qaldyrǧan qairatkerlerdıŋ ūrpaǧy. Babalary – eŋsegei boily Esımhannyŋ tuyn ūstaǧan qolbasşy Qarasai batyr, Qarasaiūly Köşek batyr, Nazarbai bi. Äkesı Äbış pen anasy Äljannyŋ tūla boiy tūŋǧyşy, äuliege tünep jürıp, Qūdaidan tılep alǧan balasy. Äljan ana perzent körmei, qūrsaq kötermei, aiaǧy jetken jerdegı äulielerdı aralap, aqyry Raiymbek batyrdyŋ basyna kep tünegen tünı tüs köredı… Tüsınde ien dalada jürıp keledı eken. Jürıp keledı, jürıp keledı, aqyry köz ūşynda saǧymdanyp körıngen bır teŋızge kelıp jetedı. Teŋızdıŋ tübıne tüsedı, jüre beredı. Jüre beredı, bır kezde teŋızdıŋ tübınde köldeneŋ jarqyrap jatqan ūzyn myltyqty köredı. Myltyqty köterıp alyp, iyǧyna salyp, sol küiı teŋızdı keşıp otyryp, arǧy betıne şyǧady… Osy körgen tüsın Äljan ana auyldaǧy abysyn-ajyndaryna aityp beredı. Olar Äljan ananyŋ tüsın jaqsylyqqa joridy: «Qūrsaqty bolady ekensıŋ, şekesı torsyqtai ūl tabady ekensıŋ, ömırı kürespen ötedı eken» deidı. Alla anamyzdyŋ tılegın berıp, toǧyz ai, toǧyz kün köterıp, düniege bolaşaq Prezidenttı äkeledı.
Mıne, solai, «bolat kezdık qyn tübınde jatpaidy» degendei, Nūrsūltan jastaiynan qynaptan suyrylǧan qylyşqa ūqsady, äuel bastan-aq mūzjarǧyş kemedei qai ortaǧa barsa da syiyp, sıŋıp jüre berdı. Qazaq tüske män bergış, tüs joryǧyş qoi, aitsa aitqandai, es jiyp, etek japqannan berı Nūrsūltannyŋ ömırı el üşın, bolaşaq üşın kürespen ötıp keledı.
