Mūǧalımsız. Därıssız. Baǧalausyz. Juyrda elordada osyndai prinsippen jūmys ısteitın baǧdarlamalau mektebı aşyldy. Astana Hub bazasynda ornalasqan Alem School-dyŋ özgelerden bır erekşelıgı, ol tegın ärı täulıgıne 24 saǧat boiy qoljetımdı. Jyl soŋyna deiın onda 200 student oqyp şyǧady dep josparlanuda.
Ukrainalyq mekteptıŋ modelı paidalanyldy
Jaŋa mekteptıŋ direktory – Iowa State University tülegı, 29 jastaǧy Dagar Davletov. «2014 jyly serıktesterımızben bırlesıp qazaqstandyq IT-bılım salasyndaǧy alǧaşqy joba – Method baǧdarlamalau mektebın aştyq. Onda bız ärtürlı auditoriiaǧa arnalǧan ärtürlı baǧyt boiynşa ärtürlı kurstardy synamadan ötkızdık. Sondai eksperimentterımızdıŋ bırı Method.pro taǧylymdamasy edı, mūnda studentter naqtyly kompaniialardyŋ problemalaryn şeşumen ainalysty. Aitpaqşy, Alem School komandasynyŋ tügelı derlık – Method.pro tülekterı. 2017 jyly bız Kievtegı Unit Factory jobasymen tanysuǧa bardyq. Ol – peer-learning formatynda jūmys ısteitın ukrainalyq mektep. Onda mūǧalım de bolmaidy, baǧa da qoiylmaidy, därıs te ötkızılmeidı. Esesıne oqu talantty jastardyŋ bır-bırıne kömektesuı arqyly jüzege asady. Osy sapardan soŋ mūndai mekteptıŋ Qazaqstanǧa da qajet ekenın tüsındık. Däl sol uaqytta Astana Hub qūrylyp jatqan-dy, bız ekeuara serıktestıkten jaqsy bolaşaq kördık: mektep tek IT-kompaniialarda ǧana jūmys ısteitın emes, sondai-aq öz jobalaryn da äzırlei alatyn mamandardy daiarlaidy ǧoi. Demek, Astana Hub rezidentterı Alem School tülekterın jūmysqa ala alady. Alem School osylaişa ömırge keldı» deidı ol.
Oqu jüiesı oiyn türınde qūrylady
Mekteptegı bılım beru prinsipterın Dagar tolyǧyraq bylaişa tüsındıredı:
– Mysaly, peer-to-peer ädısın alaiyq. Aǧylşyn tılınen audarǧanda «peer» sözı «özıŋmen teŋdes» degendı bıldıredı. Ömırdegı sekıldı, baǧdarlamalaudaǧy mäselelerdı de şeşudıŋ ärqaşan bırneşe nūsqasy bolady. Men ony özımnıŋ bılım deŋgeiıme sai jolmen, al sız basqaşa jolmen şeşuıŋız mümkın. Ekı şeşım de dūrys, bıraq ärtürlı. Mäselenı şeşıp bolǧan soŋ bız ony talqylaimyz, sız älgı problemany – menıŋ közımmen, al men sızdıŋ közıŋızben köre bastaimyn. Osylaişa ärbır tapsyrmany sız basqa ekı jüz studenttıŋ közımen körudı üirenıp, logikasyn tüsınıp, nelıkten sızdıŋ şeşımıŋız eŋ tiımdı ekenın däleldeuge daǧdylanasyz.
Joǧaryda atap ötkenımızdei, mektep 24/7 rejimınde jūmys ısteidı. Studentterdıŋ basyna kez kelgen uaqytta, meilı ūiyqtap jatyp bolsyn, tapsyrmanyŋ şeşımı sap ete qalsa, ol dereu virtualdy jeke kabinetıne kırıp, ony teksere alady. Būl degenımız – platforma arqyly adamdarmen kündelıktı qarym-qatynas jasap, sız özıŋızdıŋ baǧdarlamalau maşyǧyŋyzdy ǧana emes, kommunikasiia qūru, komandada jūmys ısteu, täuelsız oilau, taim-menedjment, empatiia sekıldı qabıletterıŋızdı de (būlardy soft skills dep ataidy) jetıldıre alasyz.
Al eŋ keremetı, barlyq tapsyrmalar men bailanys geimifikasiia qaǧidasymen qūrylady. Iаǧni jüienıŋ özı tūtastai oiyn siiaqty. Ondaǧy ekı jüz studenttıŋ ärqaisysynyŋ öz profilı bar, olar bastapqyda nöldık deŋgeide tūrady. Är deŋgei – kvest. Jaŋa deŋgeidı ötu üşın oiynşy qabıletterın jetıldıruı kerek. Jalpy, jüiede kez kelgen kompiuterlık oiyndaǧydai qanşalyqty jyldamdyqpen damyp kele jatqanyŋdy jäne basqalardyŋ qanşalyqty jyldamdyqpen damyp kele jatqanyn körıp otyrasyŋ. Keide köşırgenıŋ nemese erejenı būzǧanyŋ üşın reitingtegı ūpailaryŋnan aiyrylyp qaluyŋ da mümkın.
Jasandy intellekt basqaratyn qoǧamǧa daiarlaidy
Alem School komandasy qazırgı naryqtyŋ sūranysyn da jaqsylap zerttegen eken. Ony bız Dagardyŋ myna sözınen aŋǧardyq:
– Sapaly baǧdarlamaşylarǧa tek Qazaqstan ǧana emes, bükıl älem zäru. Korn Ferry kompaniiasynyŋ mälımetınşe, qazırgı taŋda tehnologiia salasynda 4,3 milliondai maman tapşy. Älemdık trendterdı eskersek, aldaǧy 10-15 jylda bılıktı baǧdarlamaşylarǧa degen sūranys odan ärı öse tüsedı. Qazırgı ömırımızge qaraŋyzşy: bız dauystyq assistenttıŋ kömegımen qoiylǧan oiatqyşqa oianamyz, jūmysqa jetu üşın taksidı telefon qosymşasy arqyly şaqyramyz, kofenı de telefonmen töleimız, tamaqqa onlain-qyzmetter arqyly tapsyrys beremız, qarjymyzdy onlain-banking arqyly basqaramyz. Mysal köp. Alem mektebı erekşelıkterınıŋ bırı – studentterdı jasandy intellekt basqaratyn qoǧamda jūmys ısteuge daiarlau. Jasandy intellektpen qoian-qoltyq aralasyp jūmys ısteu üşın ne kerek? Bızdıŋşe, keregı – kritikalyq oilau, baǧanaǧy aitylǧan soft skills jäne algoritmdık oilau jüiesın tüsınu. Mūǧalımder men därısterdıŋ joqtyǧy, oqu baǧdarlamasy barysyndaǧy kürdelı ärı taptauryn emes mäseleler studentterdı kritikalyq oilauǧa jäne problemadan şyǧudyŋ airyqşa, kreativtı joldaryn tabuǧa itermeleidı. Osy maşyqtardyŋ bızdı jasandy intellekterden erekşeleitınıne senemız. Būlardy avtomatizasiialau mümkın emes.
Bolaşaq baǧdarlamaşylar «basseinde» şynyǧady
Bır qyzyǧy, mektepke tüskısı keletınder üşın tek jas boiynşa ǧana (18-35 jas) şekteu bar, iaǧni ümıtkerlerdıŋ būǧan deiın baǧdarlamau salasynda qandai da bır bılımı boluy mındettı emes. Oquǧa tüsu prosesı 3 kezeŋnen tūrady. Bırınşısınde, iaǧni ekı saǧattyq onlain-testıleu kezınde talapkerdıŋ este saqtau qabıletı men logikasy tekserıledı. Būdan sürınbei ötkenderı interviuge şaqyrylady. Onda mekteptıŋ talaptarymen tanystyrady, ümıtkerdıŋ baǧdarlamalaudaǧy täjıribesı bar-joǧy sūralady, oqudyŋ formaty tüsındırıledı. Sūhbat barysynda talapker aptasyna 40-60 saǧat boiy uaqytyn arnauǧa daiyn ne daiyn emes ekenın özı şeşuı tiıs. Soŋǧy kezeŋ – «bassein». Nelıkten būlai atalady deisız be?
– «Bassein» degenımız – tört aptalyq emtihan. Ol nebır qiyn tapsyrmalardan, qataŋ dedlaindardan, myŋdaǧan joldyq kodtardan tūrady. Bassein dep ataluynyŋ sebebı – onyŋ betıne qalqyp şyǧu kerek. Qūrǧaq küiı odan eşkım şyqpaǧan. Būl emtihannyŋ kürdelılıgı sonşa, keide tıptı jatyn bölmege baruǧa uaqyt joǧaltpas üşın studentke kompiuterdıŋ janynda otyryp ūiyqtauǧa tura keledı. Bassein qūddy bır maidan tärızdı: säl köz şyrymyŋdy alasyŋ da, qaitadan ūrysqa attanasyŋ, – deidı Dagar.
Al «Eger testıleu jäne interviu barysynda baǧdarlamalau boiynşa bılımıŋ talap etılmeitın bolsa, onda bassein kezeŋınde qalai baǧdarlamalaidy?» degen sūraqqa ol «Sızde kompiuter, internetke limitsız qoljetımdılık jäne ony qalai jasau qajettıgın sūrai alatyn 199 adam bar» dep jauap berdı.
