QR DSM koronavirus infeksiiasyn jūqtyryp, derttı asqyndyryp almau üşın ne ısteuge bolatyny turaly mamandar ūsynymdaryn jariialady. Sonyŋ ışınde anaǧūrlym köp köterılgen sūraqtarǧa jauap berdı.
– KVİ-dıŋ erekşelıgı nede, onyŋ bastapqy simptomdary qandai?
– Aurudyŋ basty belgılerı: qyzudyŋ tüspeuı, däm men iıs sezudıŋ naşarlauy, mūrynnyŋ bıtelıp, tūmaudyŋ bolmauy, būlşyq etterı auyryp, buynnyŋ syrqyrauy. Jalpy dert 6-7 kündık respiratorlyq kezeŋge deiıngı jäne respiratorlyq kezeŋ dep ekıge bölınedı. Jas adamdar köbıne respiratorlyq kezeŋge deiıngı uaqytta ǧana auyryp, jazylyp ketedı. Al eger adam 7 künnen artyq auyryp, qyzuy tüspei qoisa, säl dene qimylyn jasaǧannyŋ özınde demıgıp qala berse, tamyr bülkılı jiı soqsa, tynys aluy jiılese, dereu därıgerge qaraluy kerek.
– İnfeksiia profilaktikasynyŋ negızgı joldary qandai?
– Qoldy jiı juyp, antiseptiktermen zararsyzdandyru, maska taǧu jäne ony uaqytyly auystyru, adamdar köp jüretın jerlerge köp barmau. Üidı jiı-jiı jeldetıp, ylǧaldai otyryp kün saiyn tazalau qajet.
– KVİ jūqtyrǧan jaǧdaida ony qalai asqyndyrmauǧa bolady?
– Asqynbaudyŋ aldyn alu – emdeu rejimı men därıger nūsqaulyǧyn oryndau, öz betınşe emdelmeu. Derttıŋ jeŋıl türıne şaldyǧar bolsa, otyryp ısteitın jūmystardan qaşu kerek, köbırek qimyldap, jüru qajet, sonymen qatar üi jaǧdaiynda oqşaulanǧan kezde sūiyqtyqty jetkılıktı mölşerde ışu kerek.
– Sozylmaly aurulary bar adamdar nenı eskergenı jön?
– Jasy kelgen ärı sozylmaly aurulary jäne immundyq jetıspeuşılıgı bar azamattarda būl infeksiia öte auyr ötedı, tıptı olardyŋ ömırıne de qauıp töndıredı. Būl toptaǧylarǧa erekşe kütım men qamqorlyq qajet. Olar adam köp jinalatyn oryndarǧa müldem barmauy kerek jäne maskany ünemı taǧu tiıs. Būǧan deiın sozylmaly auru boiynşa em alyp jürgen bolsa, ony toqtatpaidy. Aurudyŋ taraluy küşeigen jaǧdaida därıgerler osy toptaǧy adamdarǧa oqşaulanuǧa keŋes beredı, tıptı qoǧamdyq orynda köp bolatyn adamdarmen jaqyn aralasuǧa bolmaitynyn aitady.
– Üide emdelıp jatqan nauqas qandai jaǧdaida jedel järdem şaqyrtuy kerek?
– Eger dene qyzuy 38,5 gradustan joǧary bolsa, tynys alu sikly minutyna 24 retten köp bolsa, saturasiiasy 93-95 paiyz bolsa, tamyr bülkılı minutyna 90-120 ret soqsa, bolmaşy dene qimylyn jasaǧanda entıgıp qalsa, jötel küşeiıp, denenıŋ azdap qaqsap auyruy baiqalsa, jedel kömek kerek bolady. Sonymen qatar jasy 65-ten asqandar jäne jürek, ökpe, büirek, garmonaldyq, immundyq jüienıŋ būzylulary boiynşa sozylmaly aurulary bar adamdar jaǧdaiy naşarlasa, dereu jedel järdemge habarlasuy kerek.
– PTR-test terıs nätije bergenmen, KVİ simptomdary bolsa ne ısteu kerek?
– Üiden şyqpai, jūmystaǧy basşylyqqa KVİ belgılerı bar ekenın habarlau qajet. Üide su, şai, mors siiaqty sūiyqtyqty köp ışıp, dene qyzuy 38 gradustan joǧary bolsa, parasetamol ışken jön. Al sozylmaly aurulary bolsa, negızgı emın qabyldaudy jalǧastyra beredı. Dene qyzuy 3-5 künge deiın tüspei qoisa, jötel küşeise, uchaskelık därıgerge habar bergen dūrys.
– KVİ dertımen bır auyryp tūrǧan adamǧa qai kezden bastap ainaladaǧy basqa jandarmen qauıpsız aralasa beruge bolady?
– Kem degende 14 kün karantinnen şyqqan soŋ, PTR ädısımen taldau nätijesı virustyŋ joq ekenın körsetkennen keiın, sonymen qatar klinikalyq belgıler bolmaǧan jaǧdaida ǧana basqa adamdarmen aralasa berse bolady.
