Künı keşe ǧana «jastar dınge bet būra bastady» dep, börkın aspanǧa atqan jūrtşylyq bügın ärı–särı küi keşıp otyr. Auzynan «Alla» degen söz şyqqanǧa, saqal ösırgenge, tıptı, namaz oqyp, oraza tūtqanǧa da «osy uahabist emes pe eken?» dep, küdıkpen qaraityn zaman tudy. Keşe ǧana ata dınımızge, dästürımızge den qoiudamyz dep quanǧandaǧy köŋıldı kümän jailady. Būǧan, ärine, soŋǧy uaqytta beleŋ alyp otyrǧan dıni ahual türtkı boldy.
Sonda da bolsa, adam balasyna jıberılgen haq dın – islam ekenın mūsylman jūrty joqqa şyǧarmaidy. İslam! Qoldan jasalǧan, būrmalanǧan islam emes. Kädımgı adamzat igılıgı üşın tüsırılgen Qūrandaǧy islam. Ata-babalarymyzdyŋ san ǧasyrdan berı ūstanyp kelgen, ömırınıŋ, tırşılık közınıŋ, bükıl salt-sanasy men dästürınıŋ, mädenietınıŋ negızıne ainalǧan islam. Mūndai adamzat qoǧamyna paidasy timese, ziiany joq ızgı dındı, ızgılıktı nasihattauşylar Qūran aiattary men Paiǧambar (s.ǧ.s.) hadisterınde uäde etılgendei ülken sauapqa keneledı. Jaqsylyqtyŋ jarşysyna ainalǧanǧa qoǧam da qaşannan qūrmetpen qaraidy.
Sondyqtan, bız äuezdı änımen halyqty ata dınıne ündep jürgen änşılerdıŋ bırqataryn sözge tartyp, dın taqyrybyna qalai kelgenın sūrap kördık.
DINİ ÄNDER ORYNDAUǦA QANDAI SEZIM JETELEDI?
Aidar BAIJANOV, «Jıgıtter» kvartetınıŋ änşısı:
– Bızdıŋ dın taqyrybynda oryndap jürgen bır änımız bar. Ol – «Dünie keruen» dep atalady. Ärine, būl ändı halyqtyŋ sanasyna yqpal etu, olardy, äsırese jastardy ızgılıkke, qaiyrymdylyqqa şaqyru maqsatynda oryndadyq.
Aldaǧy uaqytta da osy taqyrypta änder aitu oiymyzda bar. Öitkenı, ärbır mūsylman balasynyŋ Alladan qorqyp, Ony ünemı eske alyp, qūlşylyq jasap jürgenın ıştei tıleimız. Özımız de şamamyz jetkenşe Allanyŋ bes paryzyn oryndap, namaz oqyp, oraza ūstauǧa niet etıp jürmız. «Allany süi, Allanyŋ hikmetın sez. Ne qyzyq bar ömırde odan basqa?» dep jyrlady emes pe Abai hakım.
Elmira JAŊABERGENOVA, mädeniet qairatkerı, jyrşy:
– Haq dınımız – İslam taqyrybynda än aitu qai uaqytta da artyqtyq etpeidı. Öleŋdı haram deitınder bar. Bıraq ol, menıŋşe, jaŋsaq pıkır. Jalǧan söz. Nege deseŋız, än-jyr degenımız, ol – halyqty tärbieleudıŋ bırden-bır qūraly ǧoi. Ony jetkızu – jyrşy retınde menıŋ de tıkelei mındetım.
Öskeleŋ ūrpaq üşın şaiyrlardyŋ sözderıne özım maqam jazam, onyŋ ışınde, ärine, dın turaly da aitylǧan sözder bar. Bırde Amerikaǧa barǧanda elımızden asyrap alyp ketken sondaǧy balalarmen kezdesu öttı. Sonda jan-jüregım ezılıp, özımnıŋ ışkı tolǧanysymdy maqammen syrtqa şyǧaryp, Qara saqal Erımbettıŋ «Jadyŋa nege almaisyŋ?» atty jyryna maqam jazdym. Maqam men söz üilesımdılık tauyp, tıptı, bır adamdıkındei bolyp kettı. Mūnymen aitpaǧym, «Dıŋgegımız – dın-islam» dep ötken babalarymyzdyŋ, şaiyrlarymyzdyŋ ösietterın jalǧai bılsek, bırlıgımız nyǧaiyp, tırlıgımızge Alla bereke bererı anyq.
İnşalla, Jaratuşy İemız barşamyzǧa turalyq näsıp etsın, mūsylman ümmetınıŋ yntymaǧy men bırlıgın nyǧaityp, halqymyzdy tura joldan taidyrmasyn dep tıleimın.
Qūrmaş MAHANOV, änşı:
– İslamǧa bet būruyma özımnıŋ äpkem Mädina yqpal etken. Allaǧa şükır, sodan berı osy jolda ızdenıp kelemın. Talai dıni kıtaptardy aqtardym. Jūma namazdan qalǧan emespın, 2007 jyldyŋ jeltoqsan aiynda qajylyq paryzymdy oryndap, Mekkege baryp keldım. Arab tılın üirenu üşın Mysyrda da boldym. Arab tılı – dınnıŋ, Qūrannyŋ, Paiǧambarymyzdyŋ tılı ǧoi. Sondyqtan, mūsylman bolyp tuǧannan keiın öz dınımdı tüsınu üşın de osy tıldı igergen dūrys dep sanadym.
Al, änge kelsek, dın taqyrybynda än aitudy da men özımnıŋ paryzym dep sanaimyn. Öitkenı, än arqyly da talai jürekterdı dūrys jolǧa saluǧa äbden bolady dep oilaimyn.
P.S. Köptegen mūsylman elderınde «Alla» degen söz ekı ännıŋ bırınde qoldanyla beredı. Adam balasyn dınge, tura jolǧa, Jaratqan İege qūlşylyq etuge ündeitın uaǧyz-änderdıŋ oryndaluy ol elder üşın qalypty jaǧdai. Būrynnan bar jäne än-jyrynyŋ basym bölıgın osy syqyldy dın taqyrybyndaǧy äuender qūraidy.
Qyzyl imperiianyŋ qūrsauynan şyǧyp, qoldan taŋylǧan ateizmnen endı ǧana alystap, ata dınıne jaqyndai bastaǧan qazaqta dın taqyrybyn änge qosqandar älı de sanauly ǧana. Sondyqtan, köbı dıni änderge älı azdap tosyrqai qaraidy. Äldebır änşı änımen Allaǧa madaq aitsa, sensasiia siiaqtanady.
Bır şyndyq bar: ertedegı ädebi tuyndylardaǧy sekıldı Jaratqanǧa madaq aityp, köptı qūlşylyqqa, ızgılıkke ündeu negızınen tarihta bar qūbylys. Qazaqtyŋ ötken ǧasyrlardaǧy jyrşy-jyraularynyŋ da talai tolǧauy osyndai taqyrypqa negızdelgen. Endeşe, söz joq, bügıngı estrada jūldyzdarynyŋ dıni änder aituy da – qalypty qūbylys. Ol ata dästürge, dınge, ejelgı öz saltymyzǧa bır uaq moiyn būrǧandyqtyŋ ǧana belgısı. Sondyqtan, änımen «Allany» auyzǧa alǧanǧa küdıkpen qarap, jatsynudyŋ da qisynsyz ekenı dausyz.
Güljaz QARYBEKQYZY
