Elımızdıŋ damu kögındegı temırqazyǧy – «Qazaqstan 2030» baǧdarlamasy qabyldanǧanyna da 15 jyldan asty. Osy az ǧana jyldyŋ ışınde Qazaqstan 15 emes, 150 jylda qol jete bermeitın ūzaq joldy jürıp öttı. Baǧdarlamada körsetılgen talai mejelerdı merzımınen būryn baǧyndyrdy. Aituly qūjatta Qazaqstannyŋ damuyna qajettı san tarmaqty salalardyŋ ärqaisysy jılıktelıp, ärqaisysynyŋ barar baǧyty men alar asuy naqty körsetılgen.
≪Qazaqstan 2030≫ baǧdarlamasynda Qazaqstannyŋ syrtqy saiasattaǧy basymdyqtary da aiqyn körsetıldı. Ol älemnıŋ barlyq elderımen tatu qatynastar ornatudy, ırgeles körşı memlekettermen aǧaiyn elderdei janaşyrlyq qatynas qūru, ekonomikalyq tūrǧydan da, saiasi jaǧynan da qandai da bır elge täueldı bolmaudy qarastyratyn köpvektorly saiasat ūstanu syrtqy saiasattyŋ negızgı baǧdary retınde aiqyndaldy.
Eldıŋ ūlttyq qauıpsızdıgı eşkımnıŋ qoltyǧyna baryp tyǧylmaityn, alaida bölıngendı börı jeitın myna zamanda yqpaldastyq ürdısınsız alysqa ūzamaitynymyzdy jaqsy tüsınetın qadamdarǧa yŋǧailastyryldy. ≪Qazaqstan 2030≫da yqpaldastyq degen söz älem elderımen özara tiımdı yntymaqtastyq ornatu degen maǧynada keŋ auqymǧa ie boldy. Būl rette Elbasy Nūrsūltan Nazarbaev AQŞ, Resei, Qytai, Europalyq Odaq sekıldı alpauyt ärıptesterge qarata ≪ūstanymdardyŋ täuelsızdıgın saqtai otyryp, özara müddelerdı qabystyru arqyly alǧa ūmtylu≫ qajettıgı jönınde işara bıldırdı.
Qazaqstannyŋ şyn mänındegı köpvektorly saiasaty az ǧana uaqyttyŋ ışınde köptegen strategiialyq maŋyzy bar salalar boiynşa özıne qatysty yqpaldastyq ürdısın qalyptastyruǧa mümkındık berdı, nätijesınde Qazaqstan Şanhai Yntymaqtastyq Ūiymy, Aziiadaǧy özara senım jäne ıs-qimyl jönındegı keŋes, Euraziia Ekonomikalyq Qoǧamdastyǧy sekıldı yqpaldastyq ūiymdarynyŋ jüregıne ainaldy. Ūlttyq qauıpsızdık pen ışkı saiasi tūraqtylyq jäne tūtas qoǧamnyŋ ortaq maqsattarǧa jūmyla ūmtyluy – būrynǧy keŋestık keŋıstıktegı Qazaqstannan basqa bırde-bır memleket tolyǧymen qol jetkıze almai otyrǧan, bärıne alynbas qamaldai körıngen damudyŋ basty şarttarynyŋ bırı. Elbasy Nūrsūltan Nazarbaev osynau strategiialyq maqsatty HHI ǧasyrdyŋ memleketı –jaŋa tūrpatty Qazaqstandy qūru ısımen böle-jara qaraudyŋ mümkın emestıgın bek tüsındı. ≪Qazaqstan 2030≫-daelımızdıŋ ışkı qaramaqai-şylyqtar men qaqtyǧystardan aman ötkenı, būl aldaǧy damudyŋ eŋ basty kepılı bolǧandyqtan, aldaǧy uaqytta da osy qūndylyqty közdıŋ qaraşyǧyndai saqtai bılu qajettıgı aityldy. Rasynda da, Qazaqstan ūltaralyq qatynastardy keşendı türde qarastyryp, eşkımdı zardap şektırmei, eşkımge qaǧaju körsetpeitın dūrys joldy taba bıldı. Ras, köp rette Qazaqstan aumaǧyndaǧy tatulyq pen tūraqtylyq eldıŋ iesı – qazaq halqynyŋ sabyr saliqalylyǧy men şydamdylyǧynyŋ arqasynda mümkın bolyp kele jatyr. Degenmen, qazaq halqyna basqa ūlttardyŋ syilastyqpen qarap, ärı barlyq ūlt ökılderınıŋ özara tüsınıstıkte ǧūmyr keşuıne eşbır memlekettıŋ täjıribesınde būrynsoŋdy bolmaǧan, älemde teŋdesı joq qoǧamdyq institut – Qazaqstan halqy Assambleiasy da özınıŋ zor septıgın tigızıp otyrǧany şyndyq.
Qazaqstan Halqy Assambleiasy memlekettıŋ eldegı ūltaralyq tatulyqty barlyq ūlt ökılderınıŋ pıkırlerı men paiymdaryn eskere otyryp, ortaq şeşuge yqylasty ekenın körsettı. Assambleianyŋ qūryluynyŋ özı Qazaqstanda tūratyn sany az bolsa da, köp bolsa da kez kelgen ūlt ökılınıŋ özın qoǧamdyq ürdısterden şet qalmai, barşa igılıkterdıŋ ortasynda bolaryna senımın nyǧaitty. Söitıp, qazaǧyn da, qazaq emesın de ortaq otany – Qazaqstandy süietın şynaiy patriottyqqa tärbieledı.
Ärı Assambleia ūltaralyq qatynastar salasyndaǧy memlekettık saiasatty institusionaldy türde damytuǧa jol aşty. Keiınırek Qazaqstan Halqy Assambleiasyna Konstitusiialyq märtebe berıluı, assambleia müşelerıne eldıŋ eŋ joǧarǧy ökılettık organy – Parlamentke öz müşelerın joldauyna mümkındık jasaluy ūiymnyŋ märtebesın arttyryp qana qoiǧan joq, Qazaqstanda qabyldanatyn kez kelgen zaŋnyŋ ūltaralyq tatulyqqa salqynyn tigızbeitınıne senımdı arttyryp, eldıŋ tynyştyǧyn būrynǧysynan da bekıte tüstı.
Ötken 15 jylda elımız ≪Qazaqstan 2030≫ baǧdarlamasyn jüzege asyru jolynda tolaǧai tabystarǧa qol jetkızdı. Tıptı, satyly türde jetu közdelgen köptegen körsetkışter boiynşa elımız josparlanǧan mejeden äldeqaida ozyp bara jatyr. Qazaqstannyŋ ekonomikasy qarqynmen ösıp, halyqtyŋ äl-auqaty jaqsara tüsude. Qazırdıŋ özınde būl körsetkışter boiynşa Qazaqstan Şyǧys Europa elderınıŋ deŋgeiıne jettı. Tıptı, olardyŋ bırqatary daǧdarystyŋ şylauyna şyrmalyp jatqanda, bız senımmen alǧa aiaq basyp baramyz. Al, osydan nebärı onşaqty jyl būryn olarmen bızdıŋ aramyz, aiyrmaşylyǧymyz jer men köktei bolatyn.
Endı elımızdıŋ aldynda memlekettıŋ bäsekelık qabıletın barynşa arttyryp, älemdık qoǧamdastyqtyŋ industriialdyq küşın bastauşylardyŋ qataryna qosylu mındetı tūr. Osydan 6 jyl būryn memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaev ≪Qazaqstannyŋ bäsekege qabılettı elu eldıŋ qataryna qosylu strategiiasyn≫ jariialap, elımızdıŋ aldyna tyŋ-mejeler qoiyp, aldaǧy ortamerzımdı mındetterdı belgılegen edı. Ol qūjat boiynşa Qazaqstan saiasi äleumettık jaŋǧyrudyŋ jaŋa belesınıŋ tabaldyryǧynda tūrdy. Elbasynyŋ paiymynşa, tek şikızat salasynyŋ tabystaryna qanaǧat tūtyp otyrmaityn, eŋ soŋǧy ülgıdegı tehnologiialarǧa süiengen zamanaui, bäsekege qabılettı jäne aşyq naryqtyq ekonomika ǧana güldengen, qarqyndy damuşy qoǧamnyŋ berık tūǧyry bola alady.
Osy strategiianyŋ aiasynda Qazaqstanyŋ orta merzımdık jospary jasalyp, onyŋ basym baǧyttary aiqyndaldy. Ol basymdyqtardyŋ qatarynda Qazaqstannyŋ älemdık ekonomikamen tyǧyz yqpaldastyqqa tüsuı, halyqaralyq maŋyzy bar serpındı jobalardy jüzege asyruy, industriialdy damuy, älemdık naryqta bäsekege qabılettı tauarlar men qyzmetter şyǧaruy, Qazaqstannyŋ aimaqtyq jäne halyqaralyq ekonomikalyq bırlestıkter men qauymdastyqqa belsene qatysuy arqyly älemdık ekonomikamen barynşa yqpaldasuy, eldıŋ halyqaralyq naryqtaǧy bäsekelık qabıletın nyǧaityp, ekonomikasyn jaŋǧyrta tüsudıŋ qosymşa tetıgı retınde Düniejüzılık sauda ūiymyna enuı, eksporttyq-importtyq nesie jüiesın damytudy memlekettıŋ qoldauy, Qazaqstannyŋ jaŋa tehnologiialardy jasaityn jäne ony damytatyn halyqaralyq kompaniialarǧa qūryltaişy retınde qatysuy, ziiatkerlık menşık qūqyqtarymen qorǧalǧan önımderdı şyǧaruǧa jaǧdai jasauy, eŋ joǧarǧy älemdık talaptarǧa sai keletın akademiialyq ortalyqtar men oqu oryndaryn qūruy, zamanaui jäne bäsekege qabılettı kölıktık-kommunikasiialyq infraqūrylymdy damytuy, tabiǧat resurstaryn paidalanudyŋ aşyq saiasatyn jüzege asyruy, Almaty qalasyn asa ırı aimaqtyq qarjy jäne ıskerlık belsendılık ortalyǧyna ainaldyruy sekıldı mäseleler boldy.
Qazaqstannyŋ myqty bank jüiesı men qarqyndy ekonomikalyq ösımı onyŋ Ortalyq Aziiadaǧy basqa da memleketterge qyruar qarjy qūiyp, investisiia saluyna mümkındık beredı. Būl arqyly Qazaqstan tek TMD aumaǧyndaǧy yqpaldastyq ürdısınıŋ ǧana emes, jalpy Ortalyq Aziia aimaǧynyŋ ekonomikalyq damuynyŋ negızgı qozǧauşy küşı bolyp otyr.
≪Qazaqstan 2030≫ baǧdarlamasyn bırtındep, satyly türde jüzege asyru eldıŋ ärı qarai tūraqty damuyna basty kepıldıkke ainaldy. Elbasy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ özı atap ötkendei ≪bızdıŋ qazırgıden de qarqyndy damuǧa tolyq mümkındıgımız bar jäne bız osynau tarihi mümkındıktı qalt jıbermeimız. Ol üşın Qazaqstandy jedel türde jan-jaqty jaŋǧyrtu jolyn taŋdap aldyq. Būl – bolaşaq damuǧa qajettı bırden-bır dūrys jol. Bız Qazaqstan men barşa Qazaqstan halqynyŋ zamanaui älemdegı ornyn nyqtai tüsu üşın, äl-auqatymyzdy jaqsartyp, eldıŋ küllı halqynyŋ tırşılık deŋgeiın qazırgısınen de kötere tüsu üşın syrtqy naryqqa da şyǧyp, onda nyq ornyǧuymyz kerek. Ol üşın Qazaqstannyŋ jäne tūtas aimaqtyŋ qazırgı qauqaryn qaperge ala otyryp, älemnıŋ aldyŋǧy qatarly memleketterınıŋ jetıstıkterın quyp jetuge qajettı ekı şarany qolǧa aluymyz kerek. Bırınşıden, qazırdıŋ özınde belgılı bır tabystarǧa qol jetkızgen salalardy jaŋǧyrtu qarqynyn jedeldetuımız, ekınşıden, sondai jaŋǧyru ürdısın ekonomika men äleumettık ömırdıŋ barlyq salalaryna engızuımız qajet≫.
≪Qazaqstan 2030≫ baǧdarlamasynyŋ bırınşı onjyldyǧyn qorytyndylai otyryp, el aǧalary onyŋ basty nätijesı retınde bırqatar memlekettık baǧdarlamalardyŋ arqasynda, atap aitqanda, ekonomikany ärtaraptandyru, damu instituttary men memlekettık holdingterdı, äleumettık-käsıpkerlık korporasiialar men ūlttyq qordy qūrudyŋ nätijesınde qol jetken makroekonomikalyq tūraqtylyqty atap öttı.
Bügıngı taŋda Qazaqstan aldyna eldıŋ jalpy bäsekelık qabıletın arttyru, ūlttyq tūrmys standarttaryn qalyptastyru jäne damyǧan memleketterdıŋ qataryna qosylu sekıldı jaŋa mındetter qoiyp otyr.
Tüptep kelgende, ≪Qazaqstan 2030≫ baǧ-darlamasyn jüzege asyru eldıŋ joǧary deŋgeidegı äl-auqatyn qalyptastyrady. Eŋ bastysy, memleket osy jetken jetıstıkterıne toqmeiılsıp, toqyrap qalmaq emes. Elbasy aitqandai, damudyŋ kelesı kezeŋınde qazaq elı bügıngı taŋdaǧy bızden de joǧary damyǧan memleketterdıŋ öz aldaryna qoiyp otyrǧan maqsattary sekıldı biık mejelerdı baǧyndyruy tiıs. Atap aitqanda, damudyŋ jaŋa tehnologiialyq deŋgeiıne ötu, tırşılık qalybynyŋ jaŋa körsetkışterın baǧyndyru, zamanaui ǧylymi bazany damytu, asa kürdelı ekologiialyq tüitkılderdıŋ tüiının tarqatu jäne Qazaqstannyŋ älemdık naryqqa joǧarǧy tehnologiialy önımder men qyzmetterdı ūsynuşyǧa ainaluy sekıldı mındetter aldymyzda tūr.
Qazaqstan täuelsızdıgın alǧannan bergı 20 jyl tarih tūrǧysynan alǧanda qas qaǧymdyq qana sät ekenın söz basynda aittyq. Ol tıptı tūtas memlekettı aitpaǧannyŋ özınde bır ǧana adamnyŋ ǧūmyrymen ölşegende de onyŋ tūlǧalyq bolmysy endı ǧana qalyptasatyn, eseiıp, ömırlık täjıribenı endı ǧana jinaqtai bastaityn şaǧy. Sondyqtan da, osydan nebärı 20 jyldan astam uaqyt būryn täuelsızdıgın jariialaǧan, özı artta qalǧan meşeu memlekettıŋ bügıngı jetken jetıstıkterı syrttan qarap otyrǧan synşy-sarapşylardyŋ taŋdailaryn erıksız qaqtyrady.
Qazaqstan Respublikasy az ǧana jyldyŋ ışınde ≪memlekettık tabystyŋ≫ şynaiy nyşanyna ainaldy. Būl tabystarǧa Elbasy, Qazaqstannyŋ Tūŋǧyş Prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ jeke basynyŋ, sondai-aq onyŋ ≪Qazaqstan 2030≫ baǧdarlamasynyŋ qosqan ülesıne baǧa berudıŋ özı mümkın emes. Al, baǧa berıle qalsa ol ≪ölşeusız≫ degen jalǧyz auyz sözben sipattalary anyq.
Qazaqstan halqynyŋ eŋ qiyn kezeŋderde sözsız köşbasşynyŋ maŋyna toptasyp, bır atanyŋ balalaryndai bır jaǧadan bas, bır jeŋnen qol şyǧaruy, eŋ basty strategiialyq maqsattardy aiqyndaityn jauapty sätterde Elbasyna bar qoldauyn aiamai, janynan tabyluy, odan keiın közdegen maqsattarǧa ūmtylu barysynda esepsız ter tögıp, tynymsyz eŋbek etuı Qazaqstannyŋ osy az ǧana jylda eren tabystarǧa jetuınıŋ basty kıltı boldy.
Ǧalym QOJABEKOV
