Indetpen küreste alǧaşqy künnen alǧy şepte jürgen medisina qyzmetkerlerınıŋ arqasynda myŋdaǧan adamnyŋ ömırı saqtaldy. Qalamyzdyŋ bas onkology Mūhtar Esenjanūly Töleutaev ta sol qatarda jürıp, ūiymdastyru ısın basqardy. Emdeluşılerge tösek-oryndar daiyndap, şetelden kelgen nauqastardy qabyldady, jaŋa infeksiialyq stasionardyŋ jūmysyn ūiymdastyruǧa qatysty. Ol basqaratyn köpbeiındı medisinalyq ortalyqta infeksiiadan 15 myŋnan astam nauqas emdeldı. Eŋbegı baǧalanyp, el Täuelsızdıgınıŋ 30 jyldyǧy qarsaŋynda ol «Qazaqstannyŋ Eŋbek Erı» ataǧymen marapattaldy. Därıgerdı Nūr-Sūltan qalasynyŋ äkımı Altai Kölgınov qabyldap, qūttyqtady. Bızde de marapat iesımen kezdesıp, az-kem äŋgımelestık.
– Marapatyŋyz qūtty bolsyn! Bas qalanyŋ densaulyq saqtau salasynda basşylyq qyzmetter atqaryp, äsırese onkologiialyq emdeu mäselelerın şeşuge eŋbek sıŋırdıŋız. Jalpy Täuelsızdık alǧan jyldarda elorda medisinasy qalai damydy dep sanaisyz?
– Täuelsızdık alǧan jyly men Semeide oblystyq balalar auruhanasynda bas därıgerdıŋ orynbasary bolyp jūmys ıstedım. Astanaǧa 2009 jyly keldım. Densaulyq saqtau ministrlıgıne qarasty emdeu diagnostikalau departamentı, odan keiın strategiia jäne damu departamentı direktorynyŋ orynbasary bolyp ıstedım. 2010 jyly elordanyŋ onkologiia ortalyǧynyŋ bas därıgerı bolyp auystym. Auruhana jaŋa bolsa da, qūral-jabdyqtar jetıspedı. Därı-därmek tapşy edı. Sodan 2012-2016 jyldarǧa arnalǧan onkologiia salasyn damytu baǧdarlamasy qabyldandy. Sol jyly Elbasy Joldauynda elımızdegı onkologiia salasynda ölım körsetkışı köp ekenın, diagnostika qiyndyqtary turaly aitty. Ol kezde onkologiialyq aurularǧa diagnoz keş qoiylatyn. Arnaiy baǧdarlamaǧa qarjy bölınıp, sonyŋ nätijesınde būl salanyŋ biudjetı bır jyldyŋ ışınde 3 ese artty. Ol qarajat därı-därmekke, qūral-jabdyqtardy jaŋartuǧa jūmsaldy. Kürdelı diagnostika jürgızetın apparattar, säulelı terapiia aluǧa mümkındık tudy. Elımızde joǧary mamandandyrylǧan 4 säulemen emdeitın ortalyq aşyldy. Sonyŋ bıreuı Astanada 2014 jyly qūryldy. Zerthanalardyŋ apparattary tügendelıp, därı-därmekterdıŋ türlerı köbeidı. Emdeu hattamalary qaita qarastyrylyp, jaŋartylǧan türmen şyqty. Qosymşa skriningter qosyldy. Sonyŋ bärı qaterlı ısık diagnozyn uaqytyly qoiuǧa mümkınşılık berdı.
– Jalpy aitqanda, Täuelsızdık bızge ne berdı? Medisina salasyna qandai özgerıster äkeldı?
– Täuelsızdık bızdıŋ medisina qauymdastyǧyna köp mümkındıkter berdı. Bırneşe baǧdarlamalar aiasynda mamandardyŋ bılımın jetıldıru mümkındıgı köbeidı, şetelge baryp bılıktılık arttyru, kerısınşe, şeteldıŋ beldı mamandaryn şaqyrtyp, personaldy oqytu, şeberlık sabaqtaryn ötkızu, sol sabaqtarda syrttan kelgen hirurg därıgerlermen bırıgıp ota jasau, täjıribe almasu, jaŋa täsılderdı üirenu, osynyŋ bärın būrynǧydai Mäskeu rūqsatyn kütpei, öz elımızde şeşe alatyn boldyq. Täuelsızdıktıŋ arqasynda säulelı em apparattary, diagnostikalyq qūraldar, därıler köbeidı. Elordada bügınde 20 kompiuterlık tomograf bar. UZİ, rentgen apparattary köp. Halyqty medisinanyŋ barlyq soŋǧy mümkındıkterı arqyly emdeu, diagnostikalau mümkındıgı zor, oǧan memleket tarapynan jaqsy qoldau körsetıledı.
– Nūr-Sūltan qalasynyŋ medisina ūiymdarynyŋ därıgerlerı, orta jäne kışı buyn qyzmetkerlerı jalpy 350-den astam maman türlı medaldarmen, nagradalarmen marapattalypty. Būl, ärine, medisina qyzmetkerlerıne degen zor qūrmet, sala mamandarynyŋ bedelınıŋ artqany dep sanaimyz ǧoi…
– Ärine, solai. Men myna alyp otyrǧan marapat ta tek maǧan emes, jalpy elordadaǧy onkologiia salasyna, ındetpen küreske jūmyldyrylǧan barlyq medisina qyzmetkerlerıne berılgen ataq dep sanaimyn. Sebebı bızdıŋ sala – tek auyzbırlıkpen atqarylatyn ūjymdyq jūmys. Kelesı jyly onkologiia salasyna 70 jyl tolady. 2019 jyly salany reformalauǧa bailanysty bır baǧyttaǧy auruhanalar köpsalaly märtebege auystyrylyp, jūqpaly aurular auruhanasyn bızge qosty. Byltyr qaŋtarda özımızdıŋ ortalyqtyŋ bır tarmaǧy jūqpaly aurular bölımşelerı retınde ūiymdastyryla bastady. Menıŋ mındetım – barlyq baǧytta mamandardy daiyndap, taǧaiyndau boldy. 28 qaŋtarda Uhannan studentter kelgende qalalyq ftiziopulmonologiia ortalyǧynyŋ bır ǧimaratyn özımızge alyp, uaqytşa sol jerge tösekter ūiymdastyrdyq. Artynan şeteldıkterdıŋ bärın bız qabyldadyq. Olar tamaq ışerde tek bır rettık paidalanatyn ydystardy ǧana tūtynamyz dep, tamaq daiyndaǧanda sony nazarǧa aldyq. Eŋ bırınşı nauqastar nauryzda keldı. Sodan bastap ındetke qarsy küres bastaldy. Ūşaqtan kelgen qonaqtardy qarsy alyp, ornalastyryp, keŋes berıp, mamandardy daiyndadyq. Tiıstı kömek körsettık. Ol kezde därıgerlerdıŋ arnaiy kiımı de bolmady, mamandar tapşy edı. Älı deregı beimälım, qorqynyşty auru bolǧandyqtan, köbı bızge kelmedı. Osy tūsta ındetpen küreste alǧy şepte jürgenderge qosymşa tölem jasalatyny oŋtaily şeşım boldy.
Sonymen qatar, üilesımdı jūmystyŋ arqasynda ortalyqtyŋ onkologiialyq bölımşesınıŋ jūmysy bır kün de toqtaǧan joq. Dertı bar 8 myŋnan astam pasient emdeldı, 3 myŋnan astam ota jasaldy. Karantin kezınde onkopasientterge därı-därmekterdı üige jetkızu ūiymdastyryldy. Odan bölek, qosymşa insult ortalyǧy aşyldy, ol josparly jäne şūǧyl pasientterdı qabyldaidy. El basşylyǧy medisina qyzmetkerlerın qoldau şaralaryna erekşe nazar audarady. Prezidenttıŋ tapsyrmasy boiynşa densaulyq saqtau salasyn odan ärı damytudy jalǧastyramyz.
