Astanaǧa alty ailyq qystan keiın kün şuaǧymen bırge köktem de kelıp jettı. Demek, jaqynda şöp köktep, gül bür jaryp, ainalamyz jasyl jelek jamylady. Al köşelerge erekşe körık beretın gül köşetterın otyrǧyzu jūmystary bır aidan keiın bastalady. «Astana aqşamy» gazetınıŋ tılşısı «Astana kögaldandyru» mekemesınıŋ jylyjaiyna baryp, daiyndyq barysyn körıp qaitty.
Ärbır tırşılıktıŋ öz bastauy bolady. Gülde de solai. Ony qysy-jazy baǧyp-qaǧatyn «Astana kögaldandyru» mekemesınıŋ mamandary jaqsy bıledı. İtaliialyq maşinanyŋ kömegımen topyraqty qūrǧaqtai eleidı, öŋdep, tazartady. Topyraq ūiaşyqtarǧa bölıngen jäşıkke salynady. Tura sol jerde ol konveier arqyly ötıp, ärbır ūiaşyqqa bır-bırden tūqym sebıledı.
Är gülge erekşe kütım kerek. Türlı klimattyq aumaqta ösken gülder bır jerge şoǧyrlansa da, olardyŋ jaiqaluy bır mezette bolmaidy. Köbınese, tolyqtai güldep şyǧu üşın şamamen 60-70 kün ketedı.
«Astana kögaldandyru» käsıpornyna qarasty ekı jylyjai keşenı bar. Onda şyraigül, barqytgül, alissum, viola, sinerariia siiaqty 85 türlı gül ösedı.
Biyl elordadaǧy gülzarlardyŋ jalpy aumaǧy 163 myŋ şarşy metr jerdı alady. Osy jyldyŋ jaŋalyǧy dep bırjyldyq gülderdıŋ sanyn azaityp, onyŋ ornyna köpjyldyq gülderdıŋ köbeigenın aituǧa bolady. Ony syry mynada: köpjyldyq güldıŋ tübı topyraqta qalyp qoiyp, özdıgınen köbeie beredı. Tamyryn tereŋdetıp alyp, tūtas gül köşetterınıŋ jamylǧysyn qūraidy. Osylaişa, bır-ekı jyldan keiın bırjyldyq gülge oryn qaldyrmauy mümkın. Köpjyldyq ösımdıkter öz qūnyn aqtaidy. Sebebı bır ret salynǧan gül ūzaqqa şydaidy. Ünemdelgen qarjy kütımge ketedı. Bıraq olardyŋ bır erekşelıgı – bıreuı mamyrda bürşık atsa, ekınşısı aidyŋ aiaǧynda güldeidı, al bırazy, tıptı, tamyzda ǧana kökteidı. Bırjyldyq gülder bır mezgılde, bır mezette jainap, jaiqalyp şyǧady.
– Ökınıştısı, Astananyŋ klimattyq jaǧdaiyna bailanysty eŋbegımızdıŋ jemısı jaz ailarynda ǧana körınedı. Bıraq bızdıŋ mamandardyŋ jūmysy jyl boiyna jalǧasatynyn bıreu bılse, bıreu bılmeidı. Kelesı mausymǧa daiyndyq jeltoqsannan bastalyp ketedı. Jylyjaidy jylytu, gülderdı ziiankesterden qorǧau täsılın oilastyramyz. Bızdıŋ bır köşettegı gül ekınşısıne ūqsamauy tiıs. Biyl bır jerde aq pen qyzyl tüstı gül egılse, kelesı jyly ol jerge basqa gül otyrǧyzylady. Al köpjyldyq ädemı gülderdı ızdestıru men ırıktep alu – öz aldyna kürdelı prosess. Köpjyldyq gülderdıŋ tūqymyn syrttan satyp alyp, özımız ösıremız. Byltyr Astananyŋ qataŋ topyraqty-klimattyq jaǧdaiyna köngen rauşan gülderın Fransiiadan aldyrtqan edık. Olardy «Äzıret Sūltan» meşıtınıŋ janynda, «Jerūiyq» saiabaǧynda, «Bäiterektıŋ» oŋ-sol jaǧynda ektık, – deidı «Astana kögaldandyru qūrylysy» AQ basşysynyŋ bırınşı orynbasary Bibıgül Bektemısova.
Jazda qai kezde baryp qarasaŋyz da, gülder türlı tüstı bolyp jerde jaiqalyp jatady. Gül köşetterınde qazaqi oiu-örnekterımızdı de baiqauǧa bolady. Topiarlyq müsınder zamanaui dizainda keŋınen qoldanyla bastady. Qala köşelerın kezıp jürgen adamnyŋ nazaryna bırden ılıgedı. Tırı gülden jasalatyn müsınder jyl saiyn erekşe dizainmen jasalady. Jalpy sany 16 müsın biyl da qalanyŋ bezendıruıne üles qosady. Mäselen, Saryarqa audanyna qarasty stadionnyŋ qasynda «Futbol doby», al Baraev köşesınde jerge qūlap jatqan qūmyra tūrdy.
Gül kompozisiialarymen käsıporynnyŋ landşaftyq dizain bölımı ainalysady. Qys kezınde şeberhana mamandary gül köşetterınıŋ aldyn ala jobasyn daiyndap, müsınderdıŋ ülgılerın äzırleidı, jazuyn basady.
– Şyǧys küntızbesı boiynşa 2017 jyl tauyq jyly bolǧandyqtan, osy jazda oǧan arnap gülden jasalǧan müsın tūrǧyzylady. Sondai-aq, aǧylşynşa «I Astana» degen söilemdı tolyqtai gülmen kömkerıp şyqqymyz keledı.
Jeltoqsannan bastap aqpanǧa deiın qys boiy gülzarlardyŋ eskizın salamyz. Är jylǧa qaitalanbas dizain jasaimyz. Gülderden şyraigül men sinerariiany paidalanyp, ainalasyna aq märmärdıŋ qiyrşyq tastaryn töseimız. Sondai-aq, türlı alpılık gülderden qūralǧan qyzyl-jasyl kompozisiia da taspen qorşalady. Eskeru kerek, alpılık gülder köpjyldyq ösımdıkterdıŋ qataryna jatady. Topiarlyq müsınder Germaniiadan jetkızıledı. Olar daiyn küiınde qiylyp keledı. Bızdıŋ qysqa şydamaidy, – dep Gülden esımdı dizainer bızge jūmystyŋ babyn baiandap berdı.
Josparǧa säikes, gülden jasalǧan «Qobyz» müsını «Astana Opera» teatrynyŋ maŋynda, «Torsyq» – Saraişyq pen Mäŋgılık el köşelerınıŋ qiylysynda, al «Tekşe» pışını Keruen boiynda ornalasady. Rauşan gülderı «Han Şatyrdyŋ» ainalasyna otyrǧyzylyp, erekşe körık bermek.
Jalpy, Astanany abattandyru jäne kögaldandyru jūmystaryna 800 adam jūmyldyrylǧan. Sondai-aq, mekemede güldı baǧyp-qaǧyp, ösıruge kömektesetın 200-ge juyq qosalqy maman qyzmet ısteidı.
Güldana TALǦATQYZY,
«Astana aqşamy»
