Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ 10 şıldedegı Ükımettıŋ keŋeitılgen otyrysynda: «Densaulyq saqtau ministrlıgı basqaruda bırqatar naqty qatelıkterge boi aldyrdy. Äkımderdıŋ köpşılıgı öz jūmysyn tiıstı deŋgeide atqarmady, Ükımet ony baqylamady» dep sözdıŋ şyndyǧyn aitqany el-jūrttyŋ esınde. Prezident qatelıkter men jauapsyzdyqty anyqtau jönındegı arnaiy komissiia qūrudy ūsyndy. Būl komissiia Densaulyq saqtau ministrlıgı men Ükımettıŋ jıbergen eleulı qatelıkterıne reviziia jasap, Prezidentke ūsynys aituy qajet. 
GUMANİTARLYQ KÖMEK SATYLǦANY RAS PA?
Prezident tergeu jürgızıp, qazırgı qiyndyqtarǧa barlyq kınälılerdı jauapqa tartu qajettıgın mälımdedı. Sonyŋ ışınde, MÄMS pen «SQ-Farmasiia» basşylyǧyn mysalǧa keltırdı. Şynynda da halyqtyŋ densaulyǧyna tıkelei jauapty ekı qūrylym bylyq-şylyqqa belşesınen batyp tūr. Indet küşeigende jūrt sabylyp ızdegen «Tamifliu» degen därıge qatysty bır ǧana janjal osyny däleldedı. Otandyq bırqatar blogerler äleumettık jelıde şetelderden äkelıngen gumanitarlyq kömektı därıhanalar satyp jatyr degen joramal aitty.
Mysaly, jelı qoldanuşysy Aijan Hamit «Tamifliu» turaly jazba jariialady. Onyŋ oqyrmandarynyŋ bırı osy därını därıhanadan 9 myŋ teŋgege satyp alǧan. Onyŋ aituynşa, därınıŋ syrtyndaǧy «RX Only» jäne «NDC» degen belgıler tek AQŞ aumaǧynda satylatyn därılerge qoiylady. Oǧan qosa, därınıŋ memlekettık tıldegı aqparaty qorap syrtyna rezeŋkemen bekıtılıptı. Aitpaqşy, osy därını men de satyp aldym, bloger A.Hamittıŋ aitqany tura şyqty. «Äläuläiım tausylsa, häläuläiım taǧy bar» degendei, «SQ-Farmasiia» basşylyǧy būl bylyqqa qatysty: «Tamifliu därısı «SQ-Farmasiia» JŞS arqyly Qazaqstanǧa gumanitarlyq kömek retınde äkelıngen joq» degen şop-şolaq aqparat jariialady.
Sybailas jemqorlyqpen küres agenttıgı «SQ-Farmasiia» JŞS-ındegı jemqorlyqqa qatysty bylyqtardy tergeu 31 şıldege deiın sozylatynyn habarlady. Alaida, būl merzımnen 20 kün assa da, atyşuly kompaniiaǧa qatysty eşqandai şynaiy aqparat halyqqa taratylmaǧany ökınıştı-aq.
Desek te, qūzyrly agenttıktıŋ basşysy Alik Şpekbaevtyŋ 21 şıldedegı alqaly jiyndaǧy myna sözı köŋılge ümıt ūialatqany ras. «Äleumettık jelılerdegı aqparattardy mūqiiat oqityndar halyq ındetke qatysty ahualdyŋ örşuıne elımızdegı jeŋ ūşynan jalǧasqan jemqorlyq, biurokratiia men jauapsyzdyq bırden-bır sebep boldy dep sanaitynyna kelısedı. «SQ-Farmasiia», MÄMS jäne jergılıktı atqaruşy organdardyŋ bırqatar medisinalyq mekemelerıne qatysty qylmystyq ısterdıŋ qozǧaluy būl aiyptaudyŋ öte ädıl ekenın körsettı. Bız «SQ-Farmasiiadaǧy» jemqorlyqqa qatysty jaittardy ärı jedel, ärı sapaly jürgızuımız kerek. Oǧan syrttan sarapşylar şaqyramyz. Öitkenı bızdıŋ taldauymyzdyŋ sapasy būl ūiymnyŋ bolaşaqta tiımdı jäne adal jūmys ısteuıne yqpal etedı» dedı sol jiynda A.Şpekbaev.
QYLMYS ÄŞKERELENDI, KINÄLILER JAZALANA MA?
Indet el ışıne ylaŋ salyp, därı-därmek tappai, därıgerdıŋ kömegıne jete almai, auruy asqynǧan adamdar jantäsılım etıp jatqanda tiıstı basşylar daǧdaryp qaldy. Mıne, sol kezde halyqtyŋ janaiqaiyn bilıkke jetkızgen keibır deputattar qoldan kelgenşe qareket jasady.
Turasyn aitsaq, 2020 jyly 23 şıldedegı Mäjılıs deputaty, «Aq jol» partiiasynyŋ jetekşısı Azat Peruaşevtyŋ «SQ-Farmasiia» men MÄMS qoryna qatysty beinejazbasy äleumettık jelılerdı dür sılkındırgenı mälım. 5 minuttyq beinejazbada deputat atalǧan qūrylymdardyŋ şetelderden medisinalyq jabdyqtardy öz baǧasynan bırneşe esege qymbatqa satyp alǧany jaiynda aitylady.
«2012 jyldyŋ 12 mamyrynda «Aq jol» fraksiiasy Densaulyq saqtau jüiesı men onyŋ qūramyndaǧy vedomstvonyŋ «Densaulyq kodeksındegı» satyp alu jüiesıne engızgen özgerısterıne qarsy narazylyq joldaǧan edı. Bız Marşall araldarynan därı-därmekter men jabdyqtardy Qazaqstandaǧy jabdyqtar qūnynan 4 esege qymbatqa satyp alǧandar jönınde faktıler keltırdık. Būl mäselenı bız 2013 jyldyŋ 6 aqpanynda qaita köterdık. Al 2013 jyldyŋ 6 qaŋtar künı «Aq jol» fraksiiasy «SQ-Farmasiianyŋ» preparattardy öndıruşı baǧasynan, öndıruşınıŋ resmi saitynda körsetılgen baǧadan 3 ese qymbatqa satyp alǧany jönınde Bas prokurorǧa saual joldadyq. Būl – däl osy preparatty öndıruşıler, däl osy preparatty basqa elderge satqan baǧadan 5 esege qymbat soma! 2013 jyldyŋ 25 aqpanynda Ükımet pen Bas prokuraturaǧa otandyq farmasevtikalyq kompaniialarǧa «SQ-Farmasiianyŋ» kedergı keltırıp otyrǧanyn aityp, saual joldadyq. Būl kompaniialar Qazaqstan naryǧyna kırgen, käsıpterın jolǧa qoiǧan kompaniialar edı. Ol jerde ūzyn-sonar sot üderısı boldy. Sonyŋ nätijesınde sot jergılıktı därı-därmek öndırısınıŋ investorlaryna kedırgı keltırıp otyrǧany jönınde memlekettık organdarǧa resmi tüsınıkteme bergen. Osy kedergılerdıŋ kesırınen Qazaqstan naryǧyndaǧy otandyq därı-därmek öndırısınıŋ ülesı 30 paiyzǧa kemıgen. «Nege bız qarapaiym parasetamoldyŋ özın şetelden importtap otyrmyz?» degendı bügın jelılerden jiı oqimyz. Mıne, osynyŋ barlyǧyna jaŋaǧy jaǧdailar sebep. Osynyŋ barlyǧyna «SQ-Famasiianyŋ» otandyq öndıruşılerdı şeteldık kompaniialar aldynda jyǧyp bergenı sebep» dep tüsındırdı Azat Peruaşev.
OTANDYQ ÖNIM NEGE ÖGEI?
Būdan bölek, «Aq joldyŋ» basşysy otandyq käsıpker Quanyş Kerımqūlovtyŋ äleumettık jelıdegı jazbasynan üzındı keltırdı. «Jaraidy, būlar 2012-2013 jyldardaǧy mäseleler deiık. Mıne, jaqynda ǧana bolǧan jait. Quanyş Qazaqstandaǧy alǧaşqy jeke klinika aşqan adam. Ol 16 şılde künı Medsaqtandyru qory para alyp, stasionarlyq qyzmet körsetuge rūqsat beretın kelısımder jasaǧany turaly äleumettık jelıdegı jeke paraqşasynda jazdy. Onyŋ jazuynşa, medsaqtandyru qory 100 jäne odan da köp tösegı bar ärbır stasionarda ÖJJ (İVL) apparattaryn qosqanda tolyq jabdyqtalǧan 15 reanimasiialyq tösek boluy kerek degen standarttardy da elemegen. Demek, 100 jäne odan da köp tösegı bar ärbır stasionarda kem degende 15 ÖJJ (İVL) apparattary bolu kerek edı. Al mynau ındet kelgen kezde sol ÖJJ (İVL) apparattary bolmai şyqty ǧoi. Qanşama adamnyŋ ölımı para üşın osyndai kelısımder jasaǧan osy qordyŋ moinynda degen söz! Men osy jazba jariialanǧan künı-aq, atalǧan faktı boiynşa Sybailas jemqorlyqqa qarsy küres agenttıgıne jügınu üşın, Densaulyq saqtau ministrlıgıne saual joldap, atalǧan standarttardyŋ bar-joǧyn sūradym. Eger bızge jaqyn arada, 10 künnıŋ ışınde jauap bermeitın bolsa, bız özımız Sybailas jemqorlyq agenttıgıne jügınemız» dedı deputat.
3 tamyzǧa deiın Densaulyq saqtau ministrlıgınen eşqandai jauap almaǧan A.Peruaşev Sybailas jemqorlyqpen küres agenttıgınıŋ basşysy A.Şpekbaevqa joǧarydaǧy aqparatqa orai tergeu jürgızıp, mälımetter rastalǧan jaǧdaida tıkelei jauapty tūlǧalardy jauapkerşılıkke tartudy ūsyndy. Halyq qalaulysy «SQ-Farmasiianyŋ» ainalasyndaǧy mynadai taǧy bır bylyqty äşkereledı. Qazaqstanda ÖJJ (İVL) apparattaryn şyǧarumen ainalysatyn «Kapital plius» atty kompaniia bar. Būl kompaniia ökpenı jasandy jeldetu apparattaryn 13 million teŋgege şyǧarady. Önım halyqaralyq tehnikalyq talaptarǧa sai. Alaida Densaulyq saqtau ministrlıgı olardy soŋǧy uaqytqa deiın elemei, däl sondai apparattardy şetelden 30 millionǧa satyp äkelgen. Iаǧni, būl aqşaǧa qazırgıden görı 2,5-3 esege artyq ÖJJ (İVL) apparattaryn aluǧa bolatyn edı. Mūndai mysaldar öte köp.
MÄMS-tıŋ töŋıregınde būrynnan-aq bylyq köp. «SQ-Farmasiia» degen dökei mekemege aşyq, ädıl tergeu jürgızse, barlyq bylyq aşylady. Öz basym jurnalistık qyzmetımde osy «SQ-Farmasiiaǧa» qatysty bırneşe ret material jazdym. Sonda mekeme basşylyǧy redaksiialarǧa materialdy şyǧarǧany üşın qomaqty qarajat töleidı. Ärine, jarnamalyq material jaǧymdy jaǧynan ǧana berıledı. Bıraq bırde-bır jurnalist osy mekemenıŋ ainalasyndaǧy kemşılıkterge zertteu jürgızıp, syni nemese jurnalistık zertteu jasaǧanyn körmeppın. Öitkenı, jūmysy jabyq, qyzmetı tüsınıksız. Menıŋşe, osy mekemenıŋ basşylyǧy qyzmetın aşyq, ädıl jürgızbeiınşe, bylyq-şylyqqa bır batqany batqan, sol küiınde qala beredı.
R.S. Osy maqalany jazyp bıtıp, bet qattalyp jatqanda Ükımettıŋ baspasöz qyzmetı mynadai aqparat taratty: «Otandyq farmasevtika öndırısın odan ärı damytu maqsatynda Ükımet basşysy Asqan Mamin İndustriia jäne infraqūrylymdyq damu ministrlıgıne biznes qauymdastyǧynyŋ pıkırın eskere otyryp, farmasevtika salasyn damytu baǧdarlamasyn äzırlep, biylǧy qyrküiek aiynda jobasyn ūsynudy tapsyrdy». Jemqorlyqtyŋ batpaǧyna äbden batqan sala jaqyn arada özgere me, ındettıŋ ekınşı tolqyny üdese halyqty taǧy da sarsaŋǧa salmai ma?
