Qazaqstan Respublikasy Parlamentı Mäjılısınıŋ deputaty Maira Aisina – belgılı saiasatker ǧana emes, otbasynyŋ ūitqysy bolyp otyrǧan aiauly jar, ardaqty ana. Onymen sūhbatymyzda saiasatkerdıŋ osy jaǧyna nazar audardyq. Mairanyŋ maŋdaiyna bolmysy böten ūltqa kelın bolu jazylsa da, äkesı Arap pen anasy Orynbasardyŋ bergen tärbiesınıŋ arqasynda ol kelındık paryzyn abyroimen atqaryp keledı. Ömırlık serıgı Evgenii Ogaimen qosylǧannan keiın bırşama uaqyt enesı men qos qaiynapasymen bır şaŋyraqtyŋ astynda tūrǧan Maira Arapqyzynan sonyŋ syryn sūradyq. Qaşan da BAQ ökılderın jatsynbaityn apamyz aqtaryla söiledı.
– Özge ūlttyŋ ökılımen bas qosqanyŋyzdy bılemız.
Taŋdauyŋyzdy tüsındırıp berseŋız. Älde, ūly märtebelı mahabbattyŋ üstemdıgı me?
– Men emes, ol menı taŋdady ǧoi (küldı – avtor). Allanyŋ būiryǧy, taǧdyrdyŋ jazuy solai bolǧan şyǧar, özge ūlttyŋ şaŋyraǧyna kelın bolyp tüstım. Bıraq, būl şeşımıme eşqaşan ökıngen emespın. Menıŋ osy deŋgeide körınuım – joldasymnyŋ arqasy. Atqaryp jürgen ısımnıŋ jauapkerşılıgın sezınıp, üi şaruasyna qolǧabysyn tigızetın de, balalarymnyŋ tärbiesıne erekşe män beretın de – Jenia. Onyŋ menı ūǧyna bılgen azamattyǧyn qatty qūrmetteimın. Şydamsyz, küigelek mınezdı maǧan Alla sabyrly, parasatty adamdy kezıktırdı. Eger ekeumız bırdei küigelek bolsaq, otbasymyz osy künge deiın saqtalar ma edı, saqtalmas pa edı, kım bılsın.
– Özge ūlttyŋ jıgıtıne tūrmysqa şyǧamyn degenıŋızde janyŋyzda jürgen adamdar «Mūnyŋ ne?» degendei qarsy söz aitpady ma? Jalpy, Evgenii jezdemızben kezdeskenıŋızde alǧaşqyda qandai oida boldyŋyz?
– «Sen nege kärıske tūrmysqa şyqtyŋ, bır jaman qazaq tabylmady ma?» dep aitqandar boldy. Men olarǧa: «Jaman qazaq tabylsa, men şyqpaimyn dedım be?! «Otyrǧan qyz oryn tabady» dep 35 jasqa deiın otyrdyq. Tärbie körgen, auylda öskendıkten «menı ala ǧoi» dep eşkımnıŋ moinyna asylmadym» dep jauap berdım.
Jeniany kezdestırgenımde, janymdaǧy dos qyzdardy onymen tanystyryp, qosaiyn degenmın. Bıraq, ol menı taŋdapty. Men de qarsy bolmadym.
– Kärıs ūltyna kelın bolu qiyn tigen joq pa?
– Joq, qiyn bolǧan joq. Men öte ziialy, körgen jaqsylyǧyn eşqaşan ūmytpaityn otbasyna kelın bolyp tüstım. Enem kärıster jer audarylyp, Qazaqstanǧa kelgende qazaqtardyŋ qandai qūrmetpen qarsy alǧanyn jyr qylyp aityp berdı. Öle-ölgenşe qazaqtyŋ darqan mınezın eske alyp otyratyn. Menı de «qiyn kezeŋde qol ūşyn sozǧan ūlttyŋ qyzy ǧoi» dep mäpeledı.
– Qazaqta ene men kelın instituty baiaǧyda qalyptasqan ǧoi. Ūlty basqa eneŋızben qarym-qatynasyŋyzdy tarqatyp aitsaŋyz.
– Enem öte parasatty adam edı. Üş närsenı ǧana aitaiyn: bır jyldai Jeniamen kezdesıp jürgennen keiın, enem maǧan telefon şalyp «Üige kel» dep şaqyrdy. Qazaqtyŋ qyzy emespın be, ūiaŋdyq tanytyp, oilanyp jürdım. Aqyry, anasynyŋ maǧan habarlasqanyn Jeniaǧa aittym. Ol menı qoiarda-qoimai üiıne ertıp bardy. Sol kezde enem: «Ekeuıŋ bırıŋdı-bırıŋ ūnatyp, syilassaŋdar boldy. Menıŋ ülken balam kärıs qyzyna üilense de, olar alystap kettı. Sondyqtan eşteŋege alaŋdama» dedı.
Ekınşı: bız qosylǧannan keiın enemız ben Jenianyŋ ekı apasymen bırge tūrdyq. Özımnıŋ ekı bölmelı päterım bar bolatyn. Eneme sony bır bölmelı ekı päterge aiyrbastap, qyzdaryŋyzǧa bereiın degenımde, ol kısı menı: «Olardyŋ küieulerı bar, özderı asyrasyn, erteŋ sender bırdeŋe bolyp qalsaŋdar, qaida barasyŋ?» dep toqtatty.
Üşınşı: enem bır jyldai bızben tūrǧannan keiın «Jezqazǧanǧa köşemın» dedı. Joldasy sonda qoiylǧan, taǧy bır qyzy da sol qalada edı. «Sonyŋ qolynda bolaiyn» dep aita berdı. «Därıgerler üige kelıp, densaulyǧyŋyzdy qarap tūr, ekı qyzyŋyz ben ūlyŋyz janyŋyzda» dep edım, maǧan oŋaşada: «Men Jeniany senen qyzǧanatyn bolyppyn, otbasylaryŋa kedergı bolam ǧoi, mynalarǧa aityp, menı Jezqazǧanǧa jetkızıŋder» dep ötındı. Bar syryn qyzdaryna emes, maǧan aitatyn.
Al, jūbaiymnyŋ äpkelerımen, aǧasymen, tuǧan-tuysqandarymen qazırge deiın jaqsy aralasamyz. Olar bärı qazır zeinet demalysyna şyǧyp ketken. Qoldan kelgen kömegımızdı aiamaimyz. Negızı, ekeumız de üidıŋ kenjesımız. Qazaqta kenje balanyŋ moinyna artylar jüktıŋ ülkendıgın bılesız ǧoi. Söitıp, ekı jaqqa da bırdei qolǧabys etıp kelemız.
– Balalaryŋyz qai tılde söileidı?
– Ekı qyzymyz bar. Tūŋǧyşymyz Dana Almatyda magistraturada oqidy. Svetlana L. Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınıŋ 2-kursynda oqyp jür. Olar qazaq, orys, aǧylşyn tılderın erkın meŋgergen. Olardan ülken ümıt kütemın.
– Äŋgımeŋızge rahmet! Qyzdaryŋyzdyŋ qyzyǧyn köruıŋızge jazsyn!
Syrymbek TÖLEUŪLY
