Kündelıktı ädetımızben «Feisbuktı» qarap otyrǧanbyz. Äleumettık jelıdegı dosymyz, belgılı ǧalym Omar Jälelūly jariialaǧan bır suret eleŋ etkızdı. «Astana qalasynda osyndai eskertkış taqta bar eken. Qai jerde ekenın kım bıledı?» degen saual qoiypty Omar aǧamyz. Bılmegennen keiın eskertkış taqtanyŋ anyqtamasynan tırek sözderdı alyp, ǧalamtordan ızdedık. Tabyldy. Esıl özenı jaǧalauynda ornatylǧan bolyp şyqty.
Al endı būl eskertkış taqta kımnıŋ nemese nenıŋ qūrmetıne qoiylǧan deisızder ǧoi. Anyqtamasyn qaz qalpynda bereiık. Onda: «Osy jerde 1919 j. şılde aiynyŋ 6 jūldyzynda Kamyşinnıŋ 38 partizany patşa ükımetınıŋ admiraly Kolchakqa qarsy Marinov köterılısıne qatysqandary üşın atyldy» dep qazaq jäne orys tılderınde jazylǧan. Kolchak qūrbandaryna būl eskertkış 1967 jyldyŋ 30 qyrküiegınde qoiylypty. Keiınnen jaŋartylǧan. Qazır qarasaŋyzdar, bügın ǧana qoiylǧandai bolyp körınedı.
Aqmola oblysynyŋ Atbasar audanynda Marinovka kentı bar. Ötken ǧasyr basynda būl kent tūrǧyndary «aq» äskerge qarsy köterılıptı. Köterılıs atauy sodan şyqqan. Osy kenttıŋ pravoslav ziratynda atalmyş köterılıske qatysqan 2 myŋnan astam adam jerlengen. Olardyŋ ūrpaqtary kentte älı tūryp jatyr.
Jalpy atalǧan eldı meken älı künge deiın kommunizm zamanynda ömır sürıp otyrǧan sekıldı. Kentte «kün kösem» Vladimir Leninnıŋ eskertkışı älı künge deiın myzǧymai tūr. Bastapqyda 1919 jylǧy oqiǧaǧa arnalyp salynǧan jergılıktı tarihi-ölketanu muzeiınıŋ ekspozisiialyq zaldary da sol zamannan köp syr şertetın tärızdı. Atap aitsaq, «Esıl boiyndaǧy azamat soǧysy» atalatyn jeke zal jūmys ısteidı. Köterılıstı bastaǧan İrchenko atyna temırjol stansasy berılgen.
Al Astanada İrchenko köşesı bar. Bızdıŋşe, būl däl sol köterılıs basşysynyŋ qūrmetıne qoiylǧan. Atalmyş köşe elordanyŋ eŋ bır körnektı jerınıŋ bırınde, Saryarqa daŋǧyly men Kenesary köşesınıŋ qiylysynda ornalasqan.
Omar Jälelūly «Feisbukke» salǧan suretın körgen soŋ da esımızge Kenesary tüsken. Anyǧy, Aqmola, Astana tarihyn bır kısıdei bıletın jazuşy, Memlekettık syilyqtyŋ iegerı Aldan Smaiyldyŋ qazaqtyŋ soŋǧy hanyna qatysty köterıp jürgen mäselesı. Osy jyldyŋ basynda qalamgermen söileskenımızde de ol būl ūsynysty qaita jaŋǧyrtty.
«Qazaqtyŋ eŋ alǧaşqy bükıl eldı qamtyǧan ūlt-azattyq köterılısı Aqmoladan bastalǧan. 1832 jyly patşaly Resei Aqmolada, qazırgı Qajymūqan Mūŋaitpasov stadionynyŋ ornynda bekınıs saldy. 32 ret zeŋbırek atyp, osy jerdı bilep alǧandaryn mälımdedı. Okrug aşyp, onyŋ aǧa sūltany Äz Täukenıŋ ūrpaǧy Qoŋyrqūlja Qūdaimendin bolady.
1838 jyly Kenesary bastaǧan qalyŋ qol osynda kelıp, bekınıstı şabuyldaidy. Stadionnyŋ maŋaiynda sol ūlt-azattyq köterılıs tarihyn baiandaityn monumenttı qoiatyn uaqyt baiaǧyda keldı. Tym qūryǧanda stadion qabyrǧasyna eskertkış taqta ılıp qoiu kerek. Üş jüzdıŋ batyrlary bas qosyp, eldıŋ azattyǧy üşın osy jerde soǧysqan ǧoi» degen edı Aldan aǧamyz.
Jazuşynyŋ būl ūsynysyna qosylmasqa bolmaidy. Onyŋ üstıne biyl Kenesarynyŋ Aqmola bekınısıne şabuyl jasaǧanyna 180 jyl tolyp otyr. Alaida osyndai ūltqa kerek mäselelerge kelgende şeşuşı organdar sylbyr qimyldaidy. Mäselen, byltyr qalalyq qoǧamdyq keŋes sahna saŋlaǧy Äzırbaijan Mämbetov, asa körnektı ǧalym Rymǧali Nūrǧaliūly, sport saiypqyrany Anatolii Hrapatyi tūrǧan üilerge eskertkış taqta ornatu ūsynysyn bırauyzdan qoldady. Qala biudjetınen tiıstı qarjy bölınıp te qoidy. Bıraq arada bır jyl ötse de, sonyŋ oryndalǧanyn estıgen joqpyz.
Osylai beiqam otyra bersek, keŋes zamanyna qaita oralatyn türımız bar. Byltyr Qazan töŋkerısınıŋ 100 jyldyǧyna orai Qazaqstan kommunistık halyq partiiasynyŋ Aqmola oblystyq komitetınıŋ ökılderı Marinovka kentıne bardy. Būl turaly Atbasar audany äkımdıgınıŋ resmi saitynan oqydyq. Sol sapar aiasynda kommunister kenttegı qazaq mektebıne kırıp, ūstazdar men joǧary synyp oquşylarymen kezdesu ötkızgen. Saittyŋ jazuynşa, jastardyŋ yqylasy keremet bolyp, kezdesu soŋynda qonaqtarǧa «Sızderdı qaidan tabamyz?» degen sūraqtar qoiylǧan. Kenesarydan kommunizm artyq pa? Bızdıŋşe, qazır artyq bolyp otyrǧan sekıldı…
