Basty aqparatMädeniet

Kenjeǧalidyŋ öner keŋıstıgı

Äigılı änşı, önertanu professory, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen ärtısı, Abai atyndaǧy Memlekettık syilyqtyŋ laureaty Kenjeǧali Myrjyqbaidyŋ öner kögınde qalyqtaǧanyna qyryq jyldan asty. Örelı önerpazdyŋ elorda mädenietı men önerınıŋ qalyptasu men örleuıne qosqan ülesı mol. Astana älı Aqmola qalasy atalǧanda erke Esıl jaǧasyna gastroldık saparmen kelıp, bolaşaq astanaǧa bırjola keluge şaqyrtu aldy. Sol şaqyrudy qūp alyp, L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetı, E.Rahmadiev atyndaǧy Memlekettık akademiialyq filarmoniia, Qazaq ūlttyq öner universitetı syndy elordanyŋ ırgelı oqu jäne öner ordalarynyŋ aiaqqa nyq tūryp, elge tanyluyna talmai eŋbek ettı.

Qazır Euraziia ūlttyq universitetı janyndaǧy «Käusar» mädeni-tanymdyq bırlestıgınıŋ tızgının ūstap, jastardyŋ tūǧyrly tūlǧalarmen kezdesıp, önege, tälım-tärbie aluyna däneker bolyp otyr. Jūrt ünemı qarapaiym, aŋqyldaǧan, jarqyldaǧan, sergek qalpynda köretın änşı būl künde jetpıs jastyŋ jotasyna şyǧyp otyr.

Kenjeǧali Myrjyqbai N.A.Rimskii-­Korsakov atyndaǧy Leningrad konservatoriiasyn bıtırgennen keiın öner jolyn Abai atyndaǧy Qazaq ūlttyq opera jäne balet teatrynan bastady. Sydyq Mūhamedjanovtyŋ «Aqan serı-Aqtoqty» operasynda Aqannyŋ partiiasyn oryndap, debiut jasady. Odan keiın osy tuyndynyŋ librettosyn jazǧan klassik qalamger Ǧabit Müsırepovtıŋ qolqalauymen «Qyz Jıbekte» Tölegennıŋ partiiasyn şyrqady. Jalpy osy teatrda 1981-1996 jyldary jetekşı solist boldy. Osy uaqyt aralyǧynda orys, qazaq, Europanyŋ 30-dan astam operasynda basty partiialardy oryndap, teatrdyŋ bükıl repertuaryna endı.

1996 jyldyŋ mamyr aiynda Aqmola oblysy äkımınıŋ orynbasary Svetlana Jalmaǧambetovanyŋ şaqyruymen osy öŋırge gastroldık saparmen keldı. Atbasar, Esıl, Qorǧaljyn audandarynda, oblys ortalyǧynda bırneşe konsert berdı. Däl sol uaqytta L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetın qūru turaly Elbasy Jarlyǧy şyqty. Änşı qaita qūrylǧan oqu ornynyŋ basşysy Amangeldı Qūsaiynovty qūttyqtap şyǧaiyn degen nietımen universitetke bas sūqty. Sol kezde riza bolǧan rektor: «Kenjeǧali, mıne, märtebelı universitetke ainalyp jatyrmyz. Bolaşaq astanaǧa kelseŋşı. Bızdıŋ muzyka fakultetınıŋ deŋgeiın köteruımız kerek. Senıŋ ataǧyŋ jäne täjıribeŋ bar. Sen maǧan kereksıŋ. Jaǧdaiyŋdy jasaimyn: tört bölmelı üi beremın» dedı. Mūny kütpegen änşı şabyttanyp: «Pälı, onda opera teatrynyŋ bıraz änşılerın ala kelsem bola ma?» dep sūrady. Amangeldı Qūsaiynūly būǧan kelısıp, şūǧyl türde kadr bölımınıŋ basşysy Janna Äbdırahmanovaǧa Mädeniet ministrı Talǧat Mamaşevqa joldanatyn opera jäne balet teatrynan universitetke auysu turaly hat daiyndatty.

«Almatydan-Aqmolaǧa» atty jeke konsertın bergennen keiın «Kazahstanskaia pravda» gazetı bırınşı betıne suretın basyp, «Bolaşaq astananyŋ öner qarlyǧaşy Aqmolada konsert berdı» dep jazyp jıberdı. Şynymen solai edı, sebebı öner adamdarynan alǧaşqy bolyp älı astana bola qoimaǧan Aqmolaǧa qonys audarǧan Kenjeǧali Tūrsynbekūly boldy. Sol uaqytta T.Jürgenov atyndaǧy öner akademiiasynyŋ soŋǧy kursynda, «opera rejissurasy» mamandyǧynda oqyp jatqan. Aqmolada diplomdyq jūmys etıp alǧan Zagir İsmailovtyŋ «Qūdaşa» muzykalyq komediiasyn qoidy. Būl qoiylym sol kezdegı Aqmola üşın ülken jaŋalyq edı. Spektaklge Erbol Sarin, Nūrai Tanabaev, Gülmira Sarina syndy bügıngı belgılı änşıler qatysty.

1997 jyly memleket jäne qoǧam qairatkerı Jänıbek Kärıbjanov Aqmola oblysynyŋ äkımı bolyp taǧaiyndaldy. Ol änşıge «oblystyq filarmoniia jasaqta» dep qolqa saldy. Sol arqyly astanany qazaqylandyru, jergılıktı muzykanttardy tartu mındetı qoiyldy. Kenjeǧali Myrjyqbai filarmoniianyŋ direktory, körkemdık jetekşısı retınde tiıstı ūiymdastyru jūmystaryn qolǧa aldy. Pavlodardan dirijerlıkke Myrzaǧali Aidabolov şaqyryldy. Qūramy 60 adamnan tūratyn ūlt aspaptar orkestrı qūryldy. Al filarmoniianyŋ saltanatty aşyluy 1998 jyly «Jastar» saraiynda öttı. Būl – qazırgı E.Rahmadiev atyndaǧy Memlekettık akademiialyq filarmoniia.

Däl sol jyly astanada Muzyka akademiiasy aşyldy. Kenjeǧali Tūrsynbekūlyn oqu ornynyŋ rektory Aiman Mūsaqojaeva qyzmetke şaqyrdy. Euraziia universitetınde ūstazdyq täjıribenı jinaqtaǧan änşı «Än salu-hor» fakultetı «Jeke än salu» kafedrasynyŋ meŋgeruşısı bolyp taǧaiyndaldy. Osylaişa oqu ornynyŋ uyǧyn qadasyp, şaŋyraǧyn köterıstı. Mūnda 2007 jylǧa deiın şäkırt daiarlap, önertanu professory atandy.

Körnektı kompozitor,  KSRO halyq ärtısı, Qazaqstannyŋ Eŋbek Erı Erkeǧali Rahmadiev – Kenjeǧali Myrjyqbaidyŋ talantyn erte bastan tap basyp tanyǧan tūlǧanyŋ bırı. Kompozitor Qūrmanǧazy atyndaǧy Almaty memlekettık konservatoriianyŋ rektory kezınde muzykalyq mektepter men uchilişelerdıŋ, konservatoriianyŋ daryndy tülekterın Mäskeu men Leningradqa oquǧa jıberetın. Kenjeǧali Tūrsynbekūly onyŋ joldamasymen Leningradtyŋ N.Rimskii-Korsakov atyndaǧy konservatoriiaǧa oquǧa baryp, osy oqu ornyn bıtırdı. Osylaişa özı aitatyndai, Abai topyraǧynda tuyp, Puşkin elınde bılım aldy.

Kenjeǧali Tūrsynbekūlynyŋ jeke şyǧarmaşylyǧynda ūly Abaidyŋ än mūrasy erek oryn alady. Hakımnıŋ änderı men onyŋ öleŋderıne jazylǧan tuyndylardyŋ bırden-bır nasihatşysy – özı. Şyŋǧystaudan Maŋǧystauǧa deiın, iaǧni elımızdıŋ şyǧysynan batysyna deiın baryp, Abaidyŋ änderın äuelete şyrqady. Konserttık baǧdarlamalarymen şetelderdı de aralap, bas aqynymyzdyŋ muzykalyq mūrasyn tanytty.

«Özgege köŋılım toiarsyŋ» atty küitabaq ta şyǧardy. Abaidyŋ 175 jyldyǧyna orai ötkızgen «Jüregım, nenı sezesıŋ?» konsertı byltyr Abai atyndaǧy Memlekettık syilyqty ielendı. Kenjeǧalidyŋ öner keŋıstıgı şeksız.

Taǧyda

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button