Soŋǧy kezderı Qytai men Qazaqstan arasyndaǧy viza mäselesı qandastardy äbden äbıgerge saldy. Atap aitqanda, qazaqstandyqtar Qytai vizasyn ala almai ūzyn-sonar kezek kütse, Qytaidaǧy qandastarymyz Qazaqstannyŋ Ürımjı qalasyndaǧy viza-pasport ornynyŋ aldynda ailap kezekte tūruǧa mäjbür.
Körşıles QHR-nyŋ Şyŋjaŋ ölkesınde 2 millionǧa juyq qandasymyz tūrady. Zamannyŋ jaqsy kezınde ekı el halqynyŋ «auyly aralas, qoiy qoralas» bolǧanmen, 2017 jyldan keiıngı Qytaidyŋ jergılıktı saiasaty men pandemiia jaǧdaiyna bailanysty qandastarymyzdyŋ qazaq elıne saparlai keluı pyşaqpen keskendei sap tyiylǧan edı. Ötken jyldyŋ soŋynan bastap būl jaǧdai bırtındep oŋalyp, qandastardyŋ Qazaqstanǧa saparlai keluıne jol aşylǧanmen, 5 jyl boiy atajūrtqa köşıp ketken tuysyn köre almai, äbden zaryqqan qandastar endı viza ala almai qaŋtaryluda.
«Būǧan bastysy Ürımjıdegı viza-pasport ornynyŋ viza beru jūmysyn dūrys jürgızbei, aptasyna üş-aq kün jūmys ıstep, elektrondy jolmen kezek alu jūmysyna deldaldardyŋ aralasyp ketkenı sebep bolyp otyr» deidı viza ala almai taryqqan qandastar.
Qazaqstannyŋ Ürımjıdegı viza-pasport orny 2014 jyldan bastap «Kezek» dep atalatyn viza aluǧa elektrondy jolmen kezek alu saityn ıske qosqan bolatyn. Qazaqstanǧa saparlai barǧysy kelgen qandastarymyz sol saittan üiınde otyryp kezek alyp, kezegı kelgende viza-pasport ornyna qūjatyn tapsyryp, viza aştyratyn. Būl halyqqa öte qolaily bolǧan edı. Bıraq soŋǧy kezderı osy saittyŋ jūmysyna da deldaldar aralasyp, qarapaiym halyq kezek ala almai qinaluda. Al deldaldar bolsa viza-pasport ornynyŋ qatysty adamdarymen astasyp, kezek aludy qoldan qiyndatyp, ony özderınıŋ paida tabatyn jolyna ainaldyrǧan. Sonyŋ äserınen tegın berıletın kezektıŋ qūny 8000 iuanǧa (500 myŋ teŋge şamasynda) deiın şaryqtaǧan. Iаǧni bır qandasymyz viza aştyryp, Qazaqstanǧa kelmek bolsa, būrynǧydai «Kezek» saity arqyly nömır alyp, viza aştyra almaidy. Sebebı sait kezektıŋ nömırın tarqatqan kezde künıne berıletın 180 adamnyŋ kezegı 2 minutqa jetpei tausylyp ketedı eken. Men «Kezek» saitynyŋ jūmys jüiesın jaqsy bılemın, ony jasaǧan – menıŋ qasymda jürgen jıgıtter, eger ony basqaruşylar saittyŋ artqy jüiesınen belgılep tastamasa, künıne berıletın kezektıŋ 2 minutqa jetpei tausylyp ketuı mümkın emes. Demek, būl arada saitty basqaruşylar men viza-pasport ornynyŋ arasynda jeŋ ūşynan jalǧasu jatqan siiaqty. Mūny Qazaqstannyŋ Syrtqy ıster ministrlıgı qataŋ baqylauǧa alyp, tekseru jürgızuı kerek dep sanaimyz.
Ärine, aldaǧy uaqytta Qazaqstan men Qytai arasynda 30 kündık vizasyz rejim engızılse, qandastardyŋ kelıp-ketuıne tiımdı boluy mümkın. Alaida köşıp kelgısı keletın qandastardyŋ viza aştyryp keletının eskersek, «vizasyz rejim engızıledı» dep boidy keŋge saluǧa bolmaidy.
