Astanada bır aiǧa juyq uaqyt būryn «Alaş qairatkerlerı» eskertkışıne gül qoiudan bastalǧan Qazaqstan halqy tılderınıŋ XXV qalalyq festivalı aiaqtaldy. Qalalyq Tılderdı damytu jäne arhiv ısı basqarmasy ūiymdastyrǧan festival aiasynda elorda äkımdıgıne qarasty mekemelerde erteŋgılıkter, aptalyqtar, synyp saǧattary, baiqaular, seminarlar, konferensiialar, döŋgelek üstel otyrystary öttı. Jalpy qala boiynşa 300-den astam ırılı-ūsaqty şara ūiymdastyryldy.
«ANA TILI – ARYŊ BŪL!»
«Tıl – halyq mūrasy» atauymen ötken festivaldıŋ negızgı mındetı – qazaq tılınıŋ memlekettık tıl retındegı tolyqqandy qyzmetın qamtamasyz ete otyryp, tıl mädenietın odan ärı arttyruǧa jäne tıldık kapitaldy damytuǧa baǧyttalǧan üilesımdı tıl saiasatyn jürgızu.
Sol maqsatta qala tūrǧyndary arasynda «Ana tılıŋ – aryŋ būl!» baiqauy öttı. Elorda köşelerı, saiabaqtar men sauda ortalyqtarynda jäne basqa da qoǧamdyq oryndarda ūiymdastyrylǧan baiqauǧa qatysuşylar sözderdıŋ qazaq tılınde jazyluy jäne dūrys aityluy boiynşa sūraqtarǧa jauap berıp, maqal-mätel men qanatty sözderdıŋ maǧynasyn tüsındırdı, jūmbaqtardan, jaŋyltpaştardan qūralǧan tapsyrmalardy oryndady. Üzdık nätije körsetken qatysuşylarǧa arnaiy syilyqtar berıldı. Qaladaǧy kölık jürgızuşılerı de sūraq-jauap oiynyna tartylyp, ana tıldı qūrmetteuge şaqyratyn jazbasy bar şaǧyn japsyrmalar kölıktıŋ artqy terezelerıne jabystyryldy. Jalpy 400-den astam kölıkke 1500 ūlaǧatty söz ornalastyryldy.
ATADAN QALǦAN ASYL SÖZ
Sonymen qatar bas qaladaǧy qoǧamdyq kölıkterdıŋ ışkı salonyna körnektı tūlǧalardyŋ ūlaǧatty sözderı ornalastyryldy. Şaranyŋ negızgı maqsaty – tūlǧalardyŋ danalyq sözderın, ösietın, tärbie tūrǧysynan bererı mol qazynany el-jūrtqa tanytu. Astanada kün saiyn 600-ge juyq avtobus jolauşy tasymaldaidy. Qalalyq Kölık jäne jol-kölık infraqūrylymy basqarmasymen kelıse otyryp, 500-den astam avtobusqa qanatty söz jazylǧan jalpy sany 1500 poster ornalastyru josparlanǧan. Soŋǧy bır apta ışınde 200 avtobusqa 520 poster ornalastyryldy. Sondai-aq tūlǧalar turaly aqparat qoǧamdyq kölıkterde audiomaterial retınde äzırlenıp, būqaraǧa ūsynyldy. Äzırge elu bes ırı tūlǧa jaily da audiomaterial jazyldy. Audio tiıstı aialdama jäne tūlǧa atyndaǧy köşege avtobus kelgende qosylady. Qalalyq Tılderdı damytu jäne arhiv basqarmasy osy arqyly qala onomastikasyn elge jaqynyraq tanystyrudy, tarihi tūlǧalardy därıpteudı maqsat ettı.
JASTARMEN JÜZDESTI
L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınde Qazaqstan halqy tılderınıŋ XXV qalalyq festivalı aiasynda «Tıl – ūlttyŋ jany» taqyrybynda seminar-forum öttı. Is-şarada elordalyq studentter ziialy qauym ökılderımen kezdestı.
Kelelı kezdesudı Astana qalasynyŋ Tılderdı damytu jäne arhiv ısı basqarmasyna qarasty «Ruhaniiat» kommunaldyq memlekettık mekemesınıŋ jäne «Qazaqstan jazuşylar odaǧy» qoǧamdyq bırlestıgınıŋ Astana qalalyq filialy ūiymdastyrdy.
«Ruhani-tanymdyq jüzdesulerdıŋ studentterge bererı köp. Būl ıs-şara jas ūrpaq boiyna eljandylyq pen otansüigıştıktı sıŋıruge, beibıt künnıŋ qadırın ūqtyruǧa, täuelsızdıktıŋ qasietın jastarǧa därıpteuge, ädebietımızdı damytuǧa, tıl tazalyǧy men mädenietın saqtauǧa baǧyttaldy» dedı öz sözınde qalalyq Tılderdı damytu jäne arhiv ısı basqarmasynyŋ basşysy Säken Esırkep.
Sondai-aq ıs-şaraǧa filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor Serık Negimov, ädebiettanuşy ǧalym Amantai Şärıp, jazuşy Orynbek Joldybai, Qazaqstan Jazuşylar odaǧy Astana qalalyq filialynyŋ töraǧasy Däuletkerei Käpūly, aqyn, EŪU qoǧammen bailanys kafedrasynyŋ meŋgeruşısı Serıkzat Düisenǧazin, belgılı aqyndar Serık Seiıtman, Erbol Alşynbai, ūstazdar jäne studentter qatysty.
Kezdesu barysynda memlekettık tıl mäselesı, tıl qajettılıgın qalai köteru kerek, ūlttyq kodty saqtap qaluda jastardyŋ nege män bergenı dūrys jäne t.b. maŋyzdy saualdar töŋıregınde äŋgıme örbıdı. Professor Serık Negimov memlekettıŋ bolaşaǧyn jarqyn etetın bılımdı, elın süietın jastar qolynda ekenın basa aityp, studentterdı patriot boluǧa şaqyrdy. Jazuşy Orynbek Joldybai jastardyŋ şet tılderın meŋgerude ana tılın ūmytpai, nasihattap jürgenı dūrys dese, al ǧalym Amantai Şärıp Resei imperiiasynyŋ qol astyna qaraǧan halyqtyŋ bärınde ana tıldıŋ şūbarlanuy, joiylyp ketu qaupı bolǧanyn söz ettı. Ūiymdastyruşylardyŋ aituynşa, mūndai kezdesuler elordanyŋ bırqatar joǧary oqu oryndarynda jalǧasyn tabady. Al qala mektepterınde «Tılge qūrmet – ūltqa mındet» mädeni-tanymdyq şarasy ūiymdastyryldy.
Amanǧali Qaljanov,
İndira Berjanova
