Statistikalyq komitettıŋ derekterıne süiensek, elımızde jyl saiyn 3 myŋǧa juyq adam jol-kölık oqiǧasynyŋ kesırınen baqilyqqa attanady. Sonşama kısı öz otbasyna oralmaidy, äke-ana retınde balapanyn iıskemeidı, säbi bolyp erkelemeidı degen söz… Jaǧa ūstatarlyq jait, iä?!
Älbette, būl apattardyŋ barlyǧy üşın bır ǧana jaqty kınälau qiyn. Biylǧy on aida elordalyq poliseiler jol qozǧalysyn baqylau barysynda 200 myŋnan asa ereje būzu faktılerın anyqtady. Onyŋ 182 myŋy – ruldegılerdıŋ enşısınde. Al qalǧan 10 paiyzdaiy jaiau jürgınşılerge tiesılı. Baiqap otyrǧanyŋyzdai, bärıbır temır tūlpardan keler kesel köbırek.
Taǧy da naqty derekke jügıneiık. Ärbır besınşı jol apaty – jyldamdyqty şamadan tys asyru, ärbır törtınşısı – kölıktıŋ qarsy baǧytqa şyǧyp ketuı, ärbır ekınşısı – jolauşylarǧa arnalǧan jolaqtan ötu kezınde oryn alady. Jürgızuşılerdıŋ qai-qaisysy da osy närsenı qaperıne tüise ǧoi.
Mūndai tılek bızdı keşe köşege jeteledı. Tūp-tura maǧynasynda! Ūzyndyǧy üş metrlık qos plakat daiyndaǧanbyz. «Jylyna 3 myŋ adam jol apatynan köz jūmady. Jyldamdyqty azait! Ömırdı qūrmette!» degen jazuy bar qaǧazdy astanalyqtarǧa ūstatyp, fleşmob ūiymdastyrdyq. Qatysatyn kısı tabu da alǧaşynda oŋaiǧa tüspedı. «Būl ne? Miting pe? Ne üşın ūran köteruımız kerek?» degen siiaqty sūraqtaryn jaudyrǧan olar oŋ nietımızdı bılgen soŋ, ızımızge ılestı. Hoş, sonymen Dostyq, Syǧanaq jäne Orynbor köşelerınıŋ kölık köp tūstaryna qarai aiaŋdap, oiymyzdy ıske asyruǧa kırıstık. Ekı qaǧazdy ūstaǧan bır top kısı jolaq jolmen köşe ortasyna deiın jetıp, 5-6 sekundqa kıdırdı. Myna körınıske jürgızuşıler de, sol maŋnan ärı-berı ötken halyq ta aŋ-taŋ. Bastapqyda bır-ekeuı şydamsyzdanyp, signal basqan edı. Älgı sözdı oqyǧan soŋ, kelıskendei, bastaryn izedı.
– Kımnıŋ tapsyrmasy būl? – dedı jasy elulerdı eŋsergen aǧai terezenı aşyp.
– Eşkımnıŋ tapsyrmasy emes. Sızderdıŋ esterıŋızde saqtalsynşy degenımız jai…
– Basqany qaidam, men endı ūmytpaimyn, – dedı jymiyp.
Keibıreuı rizaşylyq tanytqandai bas barmaǧyn körsetıp jatyr. Keibıreuı ūialy telefonyna jalma-jan jarmasyp, beinekameraǧa tüsırıp äure. Meilı, jaqyndaryna körsetsın, dostaryna aitsyn – bastysy, osynau körsetkışten beihabar būqaranyŋ sany säl-päl azaiatyn boldy. Sana berse, saq jürer. Myna sifrdy körgenderdıŋ, tym qūryǧanda, jartysyna juyǧy emeurınımızdı eskerer.
Aitpaqşy, bızge järdemdesken bır jıgıt amerikalyq qonaq eken. Şara soŋynda az-kem äŋgımege tarttym.
– Astanadaǧy kei avtobustar bır-bırımen jarysady, – dedı özın Maikl dep tanystyrǧan būirabas bozbala aǧylşynşalap. – AQŞ-ta mūndai tärtıpsızdıkke öte ülken kölemdegı aiyppūl töletedı.
– Bızdegıden bölekşe taǧy qandai zaŋdardy ūstanasyzdar?
– Qiylysty bögeu ereje būzuşylyqtyŋ ırı türı sanalady. Mysaly, köşenıŋ arǧy betınde kölık siiatyn bos jer qalmaǧanyn köre tūra baǧdarşamnyŋ jasyl tüsıne ülgerem deu – bekerşılık. Ol jaǧdaida mūndaǧydai özgelerı tüsınıstıkpen qaramaidy. Jaza qūny – kemınde 500 dollar. Menıŋşe, eldegı jol apatynyŋ azdyǧyna osyndai qomaqty mölşerdegı ştraftyŋ bekıtıluı kädımgıdei äser etetın tärızdı.
Ainalasy 30-40 minuttyŋ ışınde qasymyzǧa äjeptäuır jūrtşylyq üiırılıp qalypty. Bastamamyzǧa ün qosuǧa yntaly jastardy da kezdestırdık. Aksiiamyz elordanyŋ är būryşynda jalǧassa, qalai quanbaisyŋ?! Sonyŋ arqasynda surettegı sifrdy kemıtuge kömektessek, maqsatymyzdyŋ oryndalǧany emei nemene?!
Botagöz MARATQYZY
