Jyl saiyn ötetın Euraziialyq media forumnyŋ onynşy mereilı jiyny alǧaş ret Astanada ūiymdastyryldy. Almatydan qonys audarǧan forum būdan bylai elordada, «Qazmedia» teleradio keşenınıŋ ǧimaratynda ötkızıletın bolady. Negızı, biylǧy jiyn 26-27 säuırge josparlanǧan. Bıraq bırqatar şeteldık VIP-spikerlerdıŋ, keibır qatysuşylardyŋ jūmys kestesı tym tyǧyz boluyna bailanysty būl merzım küzge ysyrylǧan.
– Biyl Euraziialyq media forum jūmysynda jaŋalyq köp. Qonysymyzdan bastap jaŋaryp otyr. Älemnıŋ soŋǧy ülgıdegı qūrylǧylarymen jabdyqtalǧan «Qazmedia ortalyǧynyŋ» da alǧaşqy qonystanuşylary bız bolyp otyrmyz, – dedı jiyndy aşyq dep jariialaǧan EAMF ūiymdastyru komitetınıŋ töraiymy, deputat Dariǧa Nazarbaeva. – Astana men qazırgı zamanǧy media alaŋynyŋ baǧyt-baǧdary, bıtım-bolmysy, jūmys yrǧaǧy bır-bırımen ündes. Aşyq kommunikasiia, jyldamdylyq, qarqyndylyq, jastyq pen jıgerlılık – forumnyŋ da basty taqyryby. Kün saiyn ösıp- örkendep kele jatqan jas elordamyz sızderge de ūnaidy degen senımdemız.
Euraziialyq media forumǧa memleket airyqşa köŋıl böletının, būl elımızdegı alǧaşqy halyqaralyq jiyndardyŋ bırı ekendıgın atap ötken Dariǧa Nazarbaeva jinalǧan qauymdy aşyq ärı ädıl pıkırtalasqa şaqyrdy.
Alqaly jiynǧa QR Premer- ministrı Serık Ahmetov qatysyp, Prezident Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ forum qatysuşylaryna joldaǧan qūttyqtauyn oqyp berdı.
– On jyl ışınde Euraziialyq media forum qazırgı zamannyŋ meilınşe kökeikestı mäselelerı boiynşa pıkır almasatyn ǧalamdyq auqymdaǧy bıregei sūhbat alaŋyna ainaldy. Būl tek Qazaqstan ǧana emes, halyqaralyq media qoǧamdastyǧynyŋ barlyq ökılderı üşın de maŋyzdy oqiǧa… Onynşy Euraziialyq media forum geosaiasat pen media salasyndaǧy tüiınderdı şeşu joldaryn ızdestırude jurnalisterdıŋ, saiasatkerler men qoǧam qairatkerlerınıŋ küş-jıgerın jūmyldyruǧa yqpal etedı degen senımdemın. Sızderge qyzyqty jüzdesu, paiymdy pıkırtalas, şabyt jäne şyǧarmaşylyq tabys tıleimın, – delıngen qūttyqtau hatta.
Öz kezegınde Ükımet basşysy: «Ükımet atynan sızderdı mereitoilyq Media forummen qūttyqtaǧym keledı. Sızderdıŋ jemıstı pıkır-talastaryŋyz ben ūsynys-keŋesterıŋız halyqaralyq media keŋıstık pen Qazaqstannyŋ aqparattyq keŋıstıgınıŋ damuyna septıgın tigızıp jatsa, nūr üstıne nūr bolar edı» dedı.
Sodan keiın söz alǧan İran syrtqy ıster ministrınıŋ resmi ökılı Ramin Mehmanparast: «Är memleket qarqyndy damu men beibıt ömır süruge ūmtylady. Dünienı tolǧandyryp otyrǧan kürdelı mäselelerge bırge ün qatysyp, pıkırlerımızdı bırıktırıp, bır şeşım şyǧarǧanda ǧana būl mümkın bolmaq. Qazırgı daǧdarystan şyǧudyŋ kıltın bırlesıp şeşuımız qajet. Osy oraida media forumda aitylatyn sarapşylardyŋ, bedeldı tūlǧalardyŋ, jurnalisterdıŋ pıkırı maŋyzdy» dep öz oiyn jetkızdı.
Halyqaralyq pıkır almasu alaŋyna jinalǧan media-sarapşylar men saiasi qairatkerler, älemdık jäne otandyq aqparat qūraldarynyŋ jetekşı jurnalisterı būl joly küllı älemnıŋ nazaryndaǧy jahandyq mäselelerge öz közqarastaryn bıldırıp, aqparat almasty.
Jiynnyŋ alǧaşqy künınde terrorizmmen küresudıŋ qūraly men amal-täsılderı, laŋkestık äreketterdıŋ ǧalamdyq saiasatqa yqpaly jönınde jäne «Arab köktemı» töŋıregındegı türlı şielenıstı jaǧdailarǧa toqtalyp, onyŋ tūtanuyna kımder müddelı bolyp otyrǧanyn, Afrika men arab älemındegı revoliusiialyq oqiǧalarǧa alǧyşart bolǧan qandai sebepter ekendıgın sarapqa saldy. Sondai-aq, Qazaqstannyŋ antiiadrolyq bastamasy men naqty täjıribesı keibır elderdıŋ iadrolyq baǧdarlamasy töŋıregınde ylǧi uşyǧyp otyratyn ahualdy oŋaltuǧa qanşalyqty äser etkenı de äŋgıme özegıne ainaldy. Sarapşylar bügıngı būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ keskın-kelbetın de aişyqtap, Batys pen Şyǧys aqparat älemındegı aiyrmaşylyqtardy taldady.
Forumnyŋ ekınşı künı jer-jahandy jailaǧan daǧdarys jaiy söz boldy. Älemdık saiasi ürdıstegı ǧalamtor tehnologiiasyn örıstetu mäselesı de nazardan tys qalǧan joq.
Jyl saiyn ötkızıletın media forumǧa biyl älemnıŋ 45 elınen 430 qatysuşy tırkelgen. Ekı künge sozylǧan halyqaralyq jiyn turaly elımızdıŋ jäne şeteldıŋ ekı jüz jurnalist habar taratty deidı ūiymdastyruşylar.
BIRIKSEK, BÄRIN JEŊEMIZ
Tatiana DRONZİNA, saiasi ǧylymdar doktory, Ş.Esenov atyndaǧy KMTİU-dyŋ professory:
– Qazaqstan Batys pen Şyǧys arasyndaǧy altyn köpır ıspettı. Jahandyq mäselelerdıŋ qazaq jerınde talqylanyp otyrǧany da sondyqtan. Menıŋ oiymşa, laŋkestık jäne onymen küres jaiynda äŋgıme qozǧamas būryn, naqty kımge qarsy küresu kerektıgın anyqtap alu qajet. Eşbır memleket jeke-dara ömır sürıp, oqşau saiasat jürgıze almaidy. Sondyqtan, ūstanymdarymyz ben közqarastarymyzdyŋ qarama-qaişylyǧyna qaramastan, bırge jūmys ısteuımız qajet. Sonda ǧana laŋkestıktı auyzdyqtai alamyz. Forumda osy mäseleler oryndy köterıldı dep oilaimyn. Menıŋ Esenov atyndaǧy Kaspii Memlekettık universitetınıŋ halyqaralyq qatynastar kafedrasynda qyzmet etıp jürgenıme on aidai uaqyt boldy. Bır baiqaǧanym, qazırgı halyqaralyq şielenıster, olardy şeşu mäselelerıne qazaqstandyq jastar bei-jai qaramaidy eken.
TERRORİZM TAQYRYBYN TEREŊ TALQYLAU QAJET
Ramil LATYPOV, Reseidegı Laŋkestık qauıp jäne tömengı deŋgeidegı şielenıstı taldau ortalyǧynyŋ direktory:
– Qazırgı kezde laŋkestık türlı maǧynada tüsındırılıp jür. Sonda da bügınge deiın sanamyzǧa sıŋgen ūǧym onyŋ tolyq maǧynasyn aşpaidy. Terrorizmdı tosynnan bolatyn qūbylys dep qarastyruǧa bolmaidy. Menıŋşe, būl – qandai da bır geosaiasi maqsattarǧa qol jetkızu qūraly. Ol äldekımderge qajet bolǧandyqtan, aldyn ala asa yjdahattylyqpen ūiymdastyry-lady. Terrorizmdı ortalyqtan basqarylatyn, tiısınşe qarjylandyrylatyn salaǧa jatqyzuǧa bolady. Qazırgı taŋda būl mäsele keŋırek talqylaudy qajet etedı. Sondyqtan, qai-qaisymyzdyŋ da bei-jai qaramaǧanymyz abzal.
Qymbat TOQTAMŪRAT, Şynar DOSAN
