Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev VIII sailanǧan Parlamenttıŋ bırınşı sessiiasynyŋ aşyluynda elımızde adam kapitaly sapasyn barynşa arttyru keregın atap öttı. «Būl mäsele menıŋ airyqşa nazarymda ekenın bılesızder. Sebebı Qazaqstannyŋ basty bailyǧy – adam. Qarym-qabıletı zor, bılımdı azamattar elımızdı alǧa bastaidy. Adam kapitalyn damytuǧa qatysty taǧy bır mäsele – densaulyq saqtau jüiesınıŋ tiımdı boluy. Elımızdegı medisina infraqūrylymyn jaqsartu qajet. Onyŋ jai-küiıne qatysty tüitkıl az emes. Memleket sonyŋ bärın bırtındep şeşıp jatyr» dedı Prezident.
Medisina qyzmetkerlerınıŋ salamatty ūlt, sapaly adami kapital qalyptastyrudaǧy rölı zor. Būl rette bügıngı taŋda otandyq medisinany sapaly, aşyq jäne qoljetımdı etu mäselesı özektı bolyp otyr. Täuelsızdık alǧan 30 jyl ışınde qazaqstandyq medisina halyqtyŋ qajettılıkterı men sūranystary eskerılmei reformalandy. Koronavirus pandemiiasy otandyq densaulyq saqtau jüiesınıŋ tiımsızdıgın aiqyn körsettı. Keibır sarapşylardyŋ pıkırınşe, densaulyq saqtau jüiesınıŋ qiyn jaǧdaiǧa duşar boluynyŋ negızgı faktorynyŋ bırı – biudjet qarajatyn tiımsız paidalanu. Sondyqtan olar densaulyq saqtau biudjetı aşyq boluy tiıs dep sanaidy.
Ükımet otyrysynda Densaulyq saqtau ministrı Ajar Ǧiniiat Memleket basşysy aitqan mäselege toqtaldy. Ol medisinalyq infraqūrylymdy jaqsartu qajettılıgı turaly tapsyrmany ıske asyru barysy turaly baiandady.
– Bügıngı taŋda respublikada 6000-nan astam memlekettık densaulyq saqtau obektısı, onyŋ ışınde 492 auruhana jäne 5695 medisinalyq-sanitarlyq alǧaşqy kömek obektısı halyqqa medisinalyq kömek körsetedı. Medisinalyq ūiymdar ǧimarattarynyŋ tozu deŋgeiı 44,7 paiyzdy, onyŋ ışınde stasionarlar 43,5 paiyzdy, MSAK ūiymdary 41,9 paiyzdy qūraidy. Būl rette jūmys ıstep tūrǧan stasionarlardyŋ köpşılıgı halyqaralyq standarttardyŋ talaptaryna säikes kelmeidı, – dedı A.Ǧiniiat.
Memleket basşysynyŋ tapsyrmasy boiynşa auyldyŋ densaulyq saqtau salasyn jaŋǧyrtu jūmysy jürgızılude. Osylaişa, qabyldanyp jatqan şaralar densaulyq saqtau salasy infraqūrylymyn odan ärı damytuǧa yqpal etedı. Odan bölek, medisina qyzmetkerlerınıŋ käsıbi jauapkerşılıgın saqtandyru jönındegı zaŋ jobasy jasaluda. Prezidenttıŋ tapsyrmasyna säikes, QR Densaulyq saqtau ministrlıgı «QR keibır zaŋnamalyq aktılerıne densaulyq saqtau mäselelerı boiynşa özgerıster men tolyqtyrular engızu turaly» zaŋ jobasyn äzırledı. Ministrlık zaŋ jobasy şeŋberınde medisina nemese farmasevtika qyzmetkerınıŋ käsıbi mındetterın tiısınşe oryndamaǧany üşın qylmystyq qūqyq būzuşylyqtardy ızgılendıru jäne QR Qylmystyq kodeksınıŋ 317-babynyŋ sanksiialyq şaralaryn tömendetu jönındegı normalardy ūsyndy.
Elımızde salauatty ömır salty nasihatyn küşeitu, densaulyq mäselelerı boiynşa halyq sauatyn arttyru jönınde 2023-2025 jyldarǧa arnalǧan vedomstvoaralyq jol kartasy äzırlendı. Qabyldanǧan şaralardyŋ nätijesınde 2025 jylǧa qarai salamatty ömır saltyn ūstanatyn azamattardyŋ ülesı 30 paiyzǧa deiın artady dep kütılude.
Qazırgı taŋda Qazaqstannyŋ densaulyq saqtau jüiesınıŋ aldyna halyqtyŋ qajettılıkterıne säikes keletın densaulyq saqtaudyŋ bäsekege qabılettı, pasientke baǧdarlanǧan modelın qalyptastyruǧa baǧyttalǧan naqty auqymdy mındetter qoiylyp otyr. Būl model negızgı baǧyttary DDŪ strategiialyq qūjattarynyŋ basymdyqtaryna säikes keletın «Denı sau ūlt» ūlttyq jobasy şeŋberınde ıske asyryluda.
Prezident sondai-aq öz sözınde medisina qyzmetkerlerınıŋ qūqyǧyn qorǧau turaly da aitqan bolatyn. Onyŋ tapsyrmasymen elımızdegı medisina qyzmetkerlerınıŋ jalaqysy tūraqty türde ösıp otyr. Biyldan bastap därıgerlerdıŋ eŋbekaqysy 30 paiyzǧa ūlǧaidy. Aldaǧy uaqytta da medisina salasyna bölınetın qarjynyŋ kölemı artady. Därıgerlerdıŋ märtebesı zaŋ jüzınde aiqyndalady. Aurudyŋ aldyn aluǧa baǧyttalǧan maŋyzdy jobalar qolǧa alynady. Senat öz tarapynan osy jäne özge de bastamalardyŋ ıske asyryluyna belsendı türde qatysady.
Elordada 12 myŋǧa juyq medisina qyzmetkerı bar, onyŋ ışınde 3 myŋnan astam därıger, 6 myŋǧa juyq orta medisina qyzmetkerı jäne 2 myŋnan astam kışı medisina qyzmetkerı jūmys ısteidı. Kadrlardy saqtap qalu üşın bırqatar şara tūraqty türde jürgızıledı. Memlekettık saiasattyŋ basym baǧytynyŋ bırı – azamattarymyzdyŋ densaulyǧyn saqtau. Būl turaly Memleket basşysy är Joldauynda aityp, naqty tapsyrmalar beredı. Äkımdık tarapynan sapaly jäne qoljetımdı medisinamen qamtu üşın barlyq jaǧdai jasaluda. Elordanyŋ densaulyq saqtau salasyna qazır ülken jük tüsıp tūr. Sebebı qala halqy jyl saiyn ortaşa eseppen 40-50 myŋ adamǧa köbeiude.
– Tūrǧyn üi köbeiıp, jaŋa audan sany artuda. Mūnyŋ bärı jylyna sol jaŋa audandarda emhanalar salu qajettılıgın tuyndatty. Äzırge qoldanystaǧy emhanalardyŋ ekı ese jüktememen jūmys ısteuıne tura kelıp tūr. Al №3 köpbeiındı qalalyq auruhana ǧimaraty eskılıgıne bailanysty apatty jaǧdaida. Osy jaǧdaidy retteu üşın bırqatar keşendı şara qabyldandy. Tösek-oryn sanynyŋ jetıspeuşılıgı men qala halqynyŋ artuyna bailanysty 2 emdeu mekemesı men 2 perzenthana salu, 7 emdeu mekemesı ǧimaratyn qaita jaŋǧyrtu jūmysy josparlanǧan, – deidı Astana qalalyq Qoǧamdyq densaulyq saqtau basqarmasynyŋ basşysy Timur Mūratov.
Densaulyq saqtau salasyn damytudyŋ maŋyzdy faktorynyŋ bırı – zamanaui bılımdı, profilaktika men emdeu, diagnostikalaudyŋ jaŋa ädısın meŋgergen, qoldanylatyn joǧary medisinalyq tehnologiialardyŋ ekonomikalyq jäne klinikalyq tiımdılıgımen qamtamasyz etetın mamandar daiarlau jäne qaita daiarlau. Densaulyq saqtau salasy mamandarynyŋ bılıktılıgın arttyru josparyna säikes, 2022 jyly şetelde jäne el ışınde jergılıktı biudjet esebınen 800-den astam maman oqytyldy. Biyl 1700-den astam medisina qyzmetkerın oqytu közdelude. Onyŋ ışınde 44 medisina mamany bılımın şetelde, qalǧany Qazaqstanda jetıldıredı.
