AQYLDYŊ DÄLELIN QAJET ETPEIDI
Paiǧambarymyzdyŋ (s.ǧ.s.) mūǧjizalarynyŋ eŋ ülkenı – būl, älbette, qasiettı Qūran Kärım.
Är däuırdıŋ ǧalymdary, ädebiet, şyǧarmaşylyq salasyndaǧy şeberlerdıŋ barşasy Allahtyŋ kälämıne, ondaǧy süre, aiattardyŋ jüielılıgıne, ǧylymmen egız aqqan, adamzatqa tüsken Haqtyŋ zaŋy ekendıgıne iman keltırıp, barlyǧy da būl eşbır jaratylystyŋ emes, Jaratuşynyŋ sözı dep moiynsūnyp kelgen.
Bız ömır sürıp otyrǧan ǧasyr ǧalymdarynyŋ da öz kezegınde ǧylym jolyndaǧy tırelgen tūsy osy qasiettı Qūran, Allahtyŋ sözı boldy. Būl, älbette, osylai bolady jäne bolaşaqta da, qiiametke deiın de jalǧasa beredı. Sebebı, qasiettı Qūranda aitylǧandai, «Allahtyŋ qasynda şynaiy dın – İslam» («Äli Ǧimran» süresı, 19-aiat), onyŋ osy sözderın jetkızgen soŋǧy paiǧambar ärı elşı – Allahtyŋ özı taŋdaǧan qūly Mūhammed (s.ǧ.s.) aqiqattyŋ soŋǧy belgısı bolyp qala beredı.
Qūran Kärımnıŋ bırde-bır aiatyna ūqsaityn närsenı būl künge deiın eşbır ǧalym da, ǧūlama da jaza almaǧan. Sürelerdegı şeşendık erekşelık, jazylu täsılı eşbır jaratylys sözıne ūqsamaidy. Onyŋ bır sözı alynyp tastalsa nemese böten bır söz qosylsa, maǧynasyndaǧy üilesımdık būzylady. Qūran aiattarynyŋ retı de, tärtıbı de arab aqyn-jyrşylarynyŋ formatyna mülde kelmeidı. Ötken jäne keleşekte bolatyn köptegen närseler turaly habar beretın Qūrandy oqyǧandar men tyŋdaǧandar jalyqpaidy, şarşamaidy. Aqiqatynda, Qūran aiattary – är jannyŋ dertıne şipa. Būl jaiynda Allah taǧala Qasiettı Qūranda: «Äi adamdar! Senderge Rabbylaryŋ tarapynan bır ügıt, jürektegılerge bır şipa, senuşıler üşın tura jol jäne rahmet türınde Qūran tüstı» («Jünıs» süresı, 57-aiat) dep momyn mūsylmandarǧa aşyq baiandaǧan.
Qasiettı Qūrandy tyŋdaǧan jäne oǧan boiūsynǧan jannyŋ yqylasy artyp, ızgı amaldary köbeiedı. Bızge İslam tarihynan mälım, islam dınınıŋ dūşpany bolǧan adamdar Qūran Kärımdı tyŋdaǧan kezde jürekterı jūmsaryp, iman keltırgen.
Al, paiǧambarlar tarapynan bolatyn mūǧzijalar – käpırlerdı jönge salu, mümın jandardyŋ yqylasyn arttyru üşın bolǧan Allah taǧalanyŋ taŋǧajaiyp qūbylystary. Būl erekşe qūbylys tek Allanyŋ özı taŋdaǧan Paiǧambarlaryna ǧana tän. Mūndai qasietke eşqandai ǧalym ie bola almaidy. Ärı būl mūǧzijalardy jaratylys şeŋberındegı fizika, himiia, biologiia syndy ǧylym dälelderımen mänıne jetıp, tüiının taba almaimyz. Sebebı, būl dünienıŋ ǧylymyna, jaratylys ūǧymyna syimaityn Jaratuşynyŋ tarapynan elşılerıne berılgen qūbylys. Iаǧni, jaratylys zaŋdylyqtary emes, ilähi zaŋdylyqtarǧa ǧana tän.
Eldı auzyna qaratqan taŋǧajaiyp mūǧjizalar qatarynda ardaqty Paiǧambarymyz (s.ǧ.s.) arqyly bır uys tamaqtyŋ bereketı asyp, myŋ adamǧa azyq bolǧany, şölde qalǧan kezde sausaqtarynyŋ arasynan atqylap aqqan sudan üş jüzdei sahabanyŋ susyndaǧany ärı däret alǧany jaily derekterdı keltıruge bolady.
Al Paiǧambarymyz Mūhammedtıŋ (s.ǧ.s.) müşrıkterdıŋ töbesındegı aidy ekıge jarǧany – adamzat balasyn qairan qaldyrǧan uaqiǧa edı.
Būl uaqiǧa bylai bastalady:
Bır künı Äbu Jähil men Uälid ibn Mūǧira bastaǧan bır top müşrık Paiǧambarymyzǧa kelıp: «Eger sen, şyn paiǧambar bolsaŋ, bızge aspandaǧy aidy ekıge bölıp körset. Aidyŋ bır jartysy Äbu Qūbaiys tauynyŋ, ekınşı bölıgı Qūaiqan jotasynyŋ üstınen körınsın» degen talap qoiady.
Paiǧambarymyz (s.ǧ.s.) olarǧa: «Osy tılekterıŋdı oryndasam, iman keltıresıŋder me?» dep sūrady. Olar: «İä, iman keltıremız» dep jauap berdı.
Osy kezde Aidyŋ döŋgelenıp tolǧan sätı edı, iaǧni, on törtınşı tünı. Alla Elşısı (s.ǧ.s.) Allah taǧalanyŋ būiryǧymen aiǧa qarai qolyn sozyp, sūq sausaǧymen ortasynan bölgendei işarat jasady. Paiǧambardyŋ osy äreketın kütıp tūrǧandai-aq, Ai däl ortasynan ekıge bölınıp, müşrıkterdıŋ sūraǧanyndai, jartysy Äbu Qūbaiystyŋ, jartysy Qūaiqannyŋ töbesınen körındı.
Ardaqty Paiǧambarymyz ainalasyndaǧylarǧa: «Kuä bolyŋyzdar! Kuä bolyŋyzdar! Änekei, töbelerıŋızge qaraŋyzdar!» dep dauystady. Mūndai ǧajaiyp qūbylysty kütpegen müşrıkter paiǧambarymyzdyŋ (s.ǧ.s.) būl aiqyn mūǧjizasyna siqyr dep qarsy şyǧady. Auyl syrtynan kelgen adamdardan «Aidyŋ ekıge bölıngenın kördıŋder me?» dep sūraǧan uaqytta olardyŋ «kördık» degen öz näpsılerıne jaqpaityn jauaptaryna tap bolyp, amalsyz «Mūnyŋ siqyry aiǧa da äser etıptı» dep tot basqan jürekterı mız baqpastan, terıs ainaldy.
İä, Allah jürekterıne qara qūlyp salyp qoiǧan pendeler eşqaşan da ol qūrsaudan bosana almaidy. Sebebı, nietıne qarai qalauyn beretın de, özıne jüzın būryp qadam basqan janǧa qaryştap jaqyndaityn da, tıpten, jer betıne tüsken ärbır japyraqtyŋ özın Özınıŋ qalauymen tüsıretın Jaratuşy Jabbar iemız.
Osy sebeptı, mūǧjiza degenımız kez kelgen adamnyŋ qalaǧan uaqytynda köre alatyn, ıstei alatyn düniesı emes, bälkım, būl – Allahtyŋ özı taŋdap, paiǧambarlyq jügı mındettelgen qūldaryna ǧana tän qūbylys. Jäne de mūǧjizany jaratyp otyrǧan älemdı jaratuşy Allah ekenın qaperde ūstar bolsaq, säl de bolsa aqylǧa salyp, «būl mümkın emes» degen kümänǧa äste barmauymyz kerek. Sebebı, mümkın emes närse – bükıl Qūdırettı igeruşı Allah taǧala üşın eşnärse emes. Bükıl älem Onyŋ ielıgınde. Suretşınıŋ ielıgınde – qalamy men boiauy, qalai salsa da öz erkı, ūstanyŋ qolyndaǧy saimany da ūstanyŋ qalauyna säikes müsın jasar bolsa, bükıl älemdı jaratuşy Allanyŋ ielıgınde osynyŋ barlyǧy da bar. Bız de Oǧan tänbız jäne oǧan qaitarylamyz. Sol sebeptı de söz soŋyn hakım Abai atamyzdyŋ kestelı oiymen tüiınder bolsaq, «şekteulımen şeksızdı oilau» mümkın emes.
Ashat SÄLİMOV,
«Nūr Astana» ortalyq meşıtınıŋ naib imamy
