Biylǧy jyl tarih betınde Qazaqstannyŋ diplomatiialyq qyzmetınıŋ qūrylǧanyna 20 jyl toluymen qalmaq. Būl aralyqta Syrtqy ıster vedomstvosy özıne jüktelgen mındettı tabysty oryndap, sonyŋ arqasynda elımız älemdı özıne qaratyp otyrǧan bedeldı memlekettermen diplomatiialyq qarym-qatynas ornatty. Syrtqy saiasattaǧy jūmysymyzdyŋ jemıstı boluy, älbette, Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ esımımen tıkelei bailanysty. Sebebı, Prezident basşylyǧymen Qazaqstan jyl saiyn saiasi salmaǧyna salmaq qosyp, aimaqtyq köşbasşy ärı älemdık saiasattaǧy belsendı häm bedeldı oiynşylardyŋ bırıne ainaldy. Sonyŋ negızınde elımızdıŋ brendı tabysty syrtqy saiasaty qalyptasty.
Azattyq alǧannan bastap bügınge deiıngı aralyqta elımızdıŋ diplomatiialyq korpusy halyqaralyq qatynas salasynda täjıribe jinap, käsıbi biık deŋgeige köterıldı. Sonau 1992 jyly Prezident Nazarbaev syrtqy saiasattyŋ «saiasi jäne ekonomikalyq reformalar negızındegı eldıŋ tūraqty damuy üşın jaǧymdy syrtqy ortany qūrudan» tūratyn basty maqsatyn aiqyndady. Bügınde Qazaqstan 138 memleketpen diplomatiialyq qarym-qatynas ornatty. Sondai-aq, şetelderde 70-ten astam diplomatiialyq missiialary, käsıbi diplomattarynyŋ jetkılıktı sany bar. Belsendı yntymaqtastyqtyŋ nätijesınde memleketaralyq, ükımetaralyq jäne vedomstvoaralyq deŋgeide türlı saladaǧy 3 myŋnan astam halyqaralyq şart jasaldy.
Osy aralyqta Qazaqstan älemnıŋ aituly elderımen qarym-qatynas ornatyp qana qoimai, halyqaralyq tanyludyŋ jaŋa belesıne şyqty. Ötken ǧasyrdyŋ toqsanynşy jyldary elımız naryqtyq qaita qūru ürdısın tabysty jüzege asyra otyryp, özge memleketterge özın senımdı ärıptes retınde körsettı. Bügınde älem Qazaq elın «ūstanymy berık, ǧalamdyq deŋgeidegı jauapty ısterge belsendı aralasatyn ärı saliqaly bastamalardyŋ basynda tūratyn tūraqty memleket» dep tanidy. Būǧan halyqaralyq sarapşylar men auzy dualy saiasatkerlerdıŋ bergen baǧasy dälel. Ärine, būl baǧany elımızdıŋ är adymyn aŋdyp otyrǧan olar jaidan-jai bere salǧan joq. Sondai-aq, älemdık qauymdastyq memlekettıŋ är jetıstıgın Elbasy N.Nazarbaevtyŋ esımımen bailanystyrady. Būl rette syrtqy saiasatty «Nazarbaev saiasaty» dep aituǧa negız bar.
Jalpy, kez kelgen elge baǧa onyŋ äleumettık damuy men halyqaralyq ısterge kelgendegı belsendılıgıne qarap berıledı. Qazaqstan memlekettık saiasattyŋ alǧaşqy qadamyn tūraqtylyqqa den qoiudan bastady. Bırınşı kezekte meilınşe tūraqsyzdyq jailaǧan aimaqta tynyştyqqa ūiyǧan «tūraqtylyq aralyna» balanyp, demokratiialyq qūndylyqtarǧa qūralǧan el bolyp tanyldy. Sondai-aq, elımız tek TMD nemese Ortalyq Aziia üşın ǧana emes, Europalyq odaq, tıptı, küllı adamzat üşın de maŋyzdy jahandyq bastamalardy köterdı. Qazaqstandyq diplomatiianyŋ jetıstıkterın naqty dälelmen aitar bolsaq, 1992 jyly älemde bırınşı bolyp iadrolyq qarudan öz erkımen bas tartyp, jahandyq qauıpsızdıktı qamtamasyz etuge ündeu tastady. Jappai qyryp-joiu qaruyn taratpaudyŋ belsendı jaqtauşysy bola otyryp, Qazaq memleketı aidai älemdı özıne qaratyp otyrǧan alpauyt elderge önege körsettı.
Älemdegı bedeldı ūiymnyŋ bırı – EQYŪ-ǧa töraǧalyq etıp, özıne jüktelgen missiiany tabysty oryndai bıldı. Ūiymnyŋ 11 jyl boiy ötkızılmegen sammitın ötkızıp, 56 memlekettıŋ basşylary men ökılderın Astanada jinady. Törtkül dünie köz tıkken sammit qorytyndysy boiynşa, Astana deklarasiiasy qabyldanuynyŋ özı – ülken tarihi oqiǧa.
2010-2011 jyldardaǧy Şanhai yntymaqtastyq ūiymyndaǧy töraǧalyǧy tabysty boldy. ŞYŪ-ǧa müşe memleketter basşylary keŋesınıŋ mereitoilyq otyrysy elımızdı taǧy bır märte ülken mınberden körsettı.
Izın suytpai İslam Yntymaqtastyǧy Ūiymyna jetekşılık etıp, mūsylmandar qoǧamdastyǧy üşın eŋ maŋyzdy saiasi oqiǧa retınde este qaldy.
Astanada ekı jylda bır ötkızılıp tūratyn Älemdık jäne dästürlı dınder köşbasşylarynyŋ qūryltaiy da jahan nazaryn özıne audartyp otyr.
Sondai-aq, türkı älemı halyqtarynyŋ ruhani mūrasyn bırıktıru mäselesın köterudegı Qazaqstannyŋ belsendılıgı de atausyz qalyp otyrǧan joq.
Türkıtıldes memleketterdıŋ yntymaqtastyq keŋesın qūru turaly bastama köteruşılerdıŋ bırı de bızdıŋ elımız bolyp, sonyŋ negızınde qūrylǧan Türkı akademiiasy sol maqsatqa qyzmet etıp jatyr.
Bügıngı jetken jetıstıktı joqqa şyǧarmaimyz. Dese de, toqmeiılsıp otyratyn zaman emes. «Jetkenderden ozu kerek, ozǧandarǧa jetu kerek» degen prinsiptı negızge alyp, syrtqy saiasatty ünemı jetıldırıp otyru kerek. Mūny biyl Syrtqy ıster ministrlıgınıŋ alqa mäjılısınde Prezidenttıŋ özı aitqan bolatyn.
Ainūr SANABEK
