Seisenbı künı Nazarbaev ortalyǧynda Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ qatysumen «Nūr Otan» partiiasy saiasi keŋesınıŋ keŋeitılgen otyrysy öttı. Jiynda partiianyŋ «Qazaqstan. 2017 maqsattary. Ūlttyq ıs-qimyl jospary» sailaualdy tūǧyrnamasyn jüzege asyrudyŋ 2,5 jyl ışındegı kezeŋdık nätijelerı talqylanyp, Sybailas jemqorlyqqa qarsy ıs-qimyldyŋ 2015-2025 jyldarǧa arnalǧan baǧdarlamasy bekıtıldı. Sondai-aq, alqaly jiynda Elbasy 2015 jylǧa arnalǧan «Nūrly jol – bolaşaqqa bastar jol» atty Qazaqstan halqyna Joldauyn jariia ettı.
Sailaualdy tūǧyrnamanyŋ nätijesı köŋıl könşıterlık
Jiynǧa Prezident äkımşılıgınıŋ basşylyǧy, Ükımet müşelerı, Parlament deputattary men qoǧamdyq bırlestıkter ökılderı qatysty. Saiasi keŋestıŋ keŋeitılgen otyrysyn «Nūr Otan» partiiasynyŋ töraǧasy, Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaev aşty.
– «Nūr Otan» partiiasy alǧaşqy qūrylǧan künnen tyŋ bastamalar köterıp, jauapty şeşımder qabyldauǧa ūiytqy bolyp keledı. Ärı partiia elmen etene qainasyp, halyqtyŋ müddesın jetkızıp jürgen bırden-bır qoǧamdyq ūiym bolyp tabylady. Bügınde «Nūr Otan» naǧyz halyqtyq partiia ekenın körsetıp kele jatqanyn körıp otyrmyz. Sol sebeptı ötken sailaulardyŋ bärınde köpşılıktıŋ senımıne ie bolyp otyr, – dedı Elbasy.
Partiia sözdıŋ emes, ıstıŋ partiiasy ekenıne dälel bolatyn jūmystar molynan. Osy jaitty atap ötken Prezident «Nūr Otannyŋ» bes jylǧa tüzılgen sailaualdy tūǧyrnamasynyŋ 2,5 jyl ışınde qanşalyqty nätijege jetkenıne toqtaldy.
– 2017 jylǧa deiıngı kezeŋge belgılengen mındetterdıŋ 70 paiyzy ekı jarym jyldyŋ ışınde oryndalyp qoidy. Mäselen, partiia 2017 jylǧa qarai kedeişılık deŋgeiın 6,1 paiyzǧa deiın tömendetudı maqsat etken edı. Bügınnıŋ özınde būl körsetkış ekı ese tömen – 3 paiyz. Bız jūmyssyzdyq 5 jylda 5,4 paiyzǧa deiın qysqarady dep josparladyq. Qazırdıŋ özınde 5 paiyzdyq deŋgeige jetıp otyrmyz, – dedı Nūrsūltan Nazarbaev.
Bügınde bırlıktı basty bailyǧy sanaǧan Qazaq elınıŋ ekonomikasy da jaman emes. Nūrsūltan Äbışūlynyŋ aituynşa, elımızdegı IJÖ adam basyna şaqqanda 13,5 myŋ dollardan asty. Būl – Şyǧys Europanyŋ köptegen elderımen, Türkiiamen, Malaiziiamen, Braziliiamen deŋgeiles körsetkış.
Elımızdıŋ ekonomikasyn ärı qarai damytu barysynda halyq pen bilıktıŋ bırlıgı asa maŋyzdy ekenın atap ötken Elbasy būl jarqyn bolaşaq pen tolaiym tabystarǧa jetudıŋ ırgetasy ekendıgın jetkızdı. Osy oraida «Nūr Otan» partiiasynyŋ atqarar rölı ülken. Partiianyŋ sailaualdy tūǧyrnamasy az uaqyttyŋ ışınde aitarlyqtai jetıstıkke qol jetkızıp otyr. Endı būl qūjatqa qosa, sybailas jemqorlyqqa qarsy ıs-qimyl baǧdarlamasyn qabyldaudyŋ da maŋyzy zor.
– Sybailas jemqorlyqqa qarsy tiımdı strategiia – «Nūr Otannyŋ» «Qazaqstan – 2050» strategiiasyn jüzege asyru barysyndaǧy köşbasşylyǧynyŋ tübegeilı mäselesı. Sybailas jemqorlyqqa qarsy ıs-qimyl – ekonomikalyq ösım üşın qajettı eleulı ışkı rezerv, – dei kele Elbasy «Nūr Otanǧa» ärı qarai da zor senım artatynyn atap öttı.
«Nūr Otan» partiiasynyŋ 2017 jylǧa deiıngı sailaualdy tūǧyrnamasyn jüzege asyru barysynda Ükımetke de bırqatar ekonomikalyq-äleumettık maŋyzy bar mındetter qoiylǧan bolatyn. Osy jönınde QR Premer-ministrınıŋ bırınşı orynbasary Baqytjan Saǧyntaev baiandama jasady. Onyŋ aituynşa, būl mındetter kezeŋ-kezeŋımen oryndalyp keledı. Sonyŋ ışınde merzımınen būryn jüzege asyrylǧandary da barşylyq. Baqytjan Äbdırūly keltırgen mälımet boiynşa, sailaualdy tūǧyrnamadaǧy 70 körsetkıştıŋ 49-y boiynşa oŋ nätije baiqalǧan. Sonyŋ ışınde 16 körsetkış merzımınen būryn oryndaldy. Qalǧan körsetkışterge uaqytyly qol jetkızu üşın Ükımet tiıstı şaralardy qabyldau üstınde. Atap aitqanda, negızgı mäselenıŋ bırı retınde – jūmyspen qamtudyŋ 2020 jylǧa deiıngı Jol kartasyn ıske asyru mındetı atap körsetılgen. 2011 jyldyŋ şılde aiynan bastap baǧdarlama boiynşa 400 myŋnan asa adam jūmyspen qamtylǧan. Bılım salasyn damytuǧa arnalǧan şaralar legınde de nätije bar. Mysaly, 2017 jylǧa deiın 400 mektep salu qajet bolsa, sonyŋ 270-ı paidalanuǧa berılıptı. Endıgı qalǧany – 130 mektep. Osy jaŋadan aşylǧan bılım oşaqtarynyŋ 25 paiyzynda mümkındıgı şekteulı balalarǧa qolaily jaǧdai jasalǧan. Bügınde mektepterdıŋ 67 paiyzy keŋjolaqty internet jelısıne qosylsa, endı būl körsetkıştı 2017 jylǧa qarai 90 paiyzǧa jetkızu közdelıp otyr.
Auyldarǧa şaǧyn nesie beru tetıgı de belsendı jürgızılıp jatqanyna da toqtalǧan Baqytjan Saǧyntaev bügıngı künı 36 myŋ 500 auyl tūrǧynyna şaǧyn nesie berılgenın, onyŋ 25 myŋnan astamy öz ısın aşqanyn jetkızdı.
Sonymen qatar, Ükımet basşysynyŋ bırınşı orynbasary sailaualdy tūǧyrnamanyŋ mındetterı aiasynda «Halyqtyq IRO» baǧdarlamasy da jüzege asyp jatqanyn, sonyŋ ışınde «QazTransOil» aksiialary satylǧanyn, KEGOK aksiialaryn ornalastyru 5 qaraşadan bastap qolǧa alynǧanyn aitty.
Baiandamada zeinetaqy jüiesıne qatysty atqarylyp jatqan jūmystar da söz boldy. Bügınde zeinetaqy mölşerı 1,3 esege ösken. Elımızde zeinetaqy jüiesın damytudy odan ärı jalǧastyrudyŋ 2030 jylǧa deiıngı tūjyrymdamasy qabyldanǧany belgılı. Baqytjan Äbdırūlynyŋ aituynşa, jūmys beruşıler öz qyzmetkerlerınıŋ paidasyna 5 paiyzdyq jarna audaratyn jaŋa şartty jinaqtauşy jüie 2018 jyldyŋ 1 qaŋtarynan bastap, küşıne enedı.
Saiasi keŋestıŋ keŋeitılgen otyrysynda «Nūr Otannyŋ» sailaualdy tūǧyrnamasyn jüzege asyruda Parlament deputattaryna jüktelgen mındetter de söz boldy. «Nūr Otan» partiiasynyŋ Mäjılıstegı fraksiiasynyŋ jetekşısı, Parlament Mäjılısı Töraǧasynyŋ orynbasary Dariǧa Nazarbaevanyŋ aituynşa, 5-şı sailanǧan Mäjılıs jūmysynyŋ 3 jylǧa juyq kezeŋınde 258 zaŋ jobasy maqūldanyp, Parlament Senatynyŋ qarauyna jıberılgen. Olardyŋ 240-tan astamy zaŋ retınde küşıne engen. Sonyŋ ışınde halyqtyŋ müddesın eskere otyryp, 15 myŋnan astam özgertu men tolyqtyru engızılgen eken. Osy zaŋdyq qūjattardyŋ negızınde biylǧy jyldyŋ 1 säuırınen bastap äleumettık tölemderdıŋ kölemı 12 paiyzǧa östı, al memlekettık äleumettık tölemder men järdemaqylardyŋ mölşerı 25 paiyzǧa köterıletın boldy. Būǧan qosa, bala asyrap aluǧa bailanysty bırjoldyq tölemaqy da zaŋnamaǧa engızılgenın atap ötuge bolady.
– Bızdıŋ partiiamyz – Qazaqstannyŋ halqy men bilıktıŋ bırlıgın qalaityn Elbasy partiiasy. Būl Parlament Mäjılısındegı «Nūr Otan» fraksiiasynyŋ Elbasy men halyq aldyndaǧy joǧary jauapkerşılıgın aiqyndaidy. «Qazaqstan. 2017 maqsattary. Ūlttyq ıs-qimyl jospary» sailaualdy tūǧyrnamasyn ıske asyruda zaŋnamalyq tūrǧydan qamtamasyz etu – būl Parlamentte basym bölıktı qūraityn «Nūr Otan» partiiasy jūmysynyŋ basty mındetı, – dedı Dariǧa Nazarbaeva.
Eŋ bastysy – el senımı
«Nūr Otan» partiiasy sailaualdy tūǧyrnamasyndaǧy mındetterdı tiımdı jüzege asyru üşın 12 partiialyq jobany qolǧa alǧan eken. Būlardyŋ barlyǧy da halyqtyŋ kökeiınde jürgen äleumettık maŋyzy bar jobalar. Mūnyŋ özı «Nūr Otanǧa» degen halyqtyŋ senımın arttyra tüsedı» deidı jiynda söz söilegen «Nūr Otan» partiiasy töraǧasynyŋ bırınşı orynbasary Bauyrjan Baibek. Bügınde partiianyŋ yqpalymen halyq pen bilıktıŋ arasynda tyǧyz bailanys ornatu üşın lauazym ielerınıŋ qabyldauy 4 esege artqan eken. Jūrtşylyqtan kelıp tüsken ötınışter de jerde qalmai, 70 paiyzy boiynşa naqty şaralar qabyldanǧan. Aitalyq, «Nūr Otannyŋ» sailaualdy tūǧyrnamasynyŋ oryndaluyn baqylaityn qoǧamdyq qabyldaularǧa byltyr 800 myŋ adam qatyssa, biylǧy 9 aida keluşıler sany 500 myŋǧa juyqtaǧan.
Joǧaryda atalǧan 12 partiialyq jobanyŋ barlyǧy halyqpen tyǧyz bailanysta jüzege asyrylǧanyn baiqauǧa bolady. Mysaly, «Bızdıŋ auyl», «Ardagerlerdı ardaqtaiyq», «Baqytty otbasy» syndy jobalardyŋ aiasynda elektoratpen dästürlı jūmys jürgızılude. Sonyŋ nätijesınde 650-den astam erıktıler toby ardagerlerdı qamqorlyǧyna alǧan, jetım balalarǧa 360 päter bölıngen jäne 2 myŋ mūqtaj otbasyna kömek körsetılıp, auyldarda 2,5 myŋǧa juyq balalar men sporttyq aulalar ıske qosylǧan.
Bauyrjan Qydyrǧaliūly «Nūr Otan» partiiasy mümkındıgı şekteulı adamdardy qoldaudy da tübegeilı küşeitkenın atap öttı. «Kedergısız keleşek» atty arnaiy partiialyq jobanyŋ şeŋberınde mümkındıgı şekteulı jandarǧa arnalǧan 300-den astam bos jūmys oryndarynyŋ järmeŋkesı ötkızılgen. Bügıngı künı 8 myŋ 800 mügedek jūmysqa ornalastyrylsa, onyŋ ışınde 3 myŋǧa juyǧy tūraqty jūmysqa ılıkken. Sondai-aq, elımızdegı 700-den astam äleumettık infraqūrylymdar nysany mümkındıgı şekteulı jandarǧa beiımdele qaita jasaqtalǧan.
Partiialyq jobalardyŋ ışınde «Sättı qadam», «STOP-qylmys», «Jastar kadrlyq rezervı» atty jastardy qoldaityn auqymdy şaralarmen qatar, «Myqty biznes – quatty memleket» atty käsıpkerlerdı qoldauǧa arnalǧan keşendı jūmystar jobasy da bar. Mūnyŋ bärı bizneske qolaily orta jasap, otbasylyq käsıp dästürın qalyptastyruǧa baǧyttalǧanyn atap ötken jön.
«Nūr Otan» partiiasy saiasi keŋesınıŋ otyrysynda Qarjy ministrlıgınıŋ Memlekettık kırıs komitetı töraǧasy D.Erǧojinnıŋ, Ūlttyq käsıpkerler palatasy basqarmasynyŋ töraǧasy A.Myrzahmetovtıŋ, «Agrofirma «Rodina» JŞS direktory İ.Sauerdyŋ baiandamalary da tyŋdaldy.
Baǧdarlama tetıgı – sybailas jemqorlyqqa qarsy tūru
«Nūr Otan» partiiasy saiasi keŋesınıŋ keŋeitılgen otyrysynda Sybailas jemqorlyqqa qarsy ıs-qimyldyŋ 2015-2025 jyldarǧa arnalǧan baǧadarlamasy qabyldandy. Būl baǧdarlamanyŋ jobasy biylǧy jyldyŋ 8 şıldesınde jariialanǧan bolatyn. Sol uaqyttan berı kez kelgen adam jobaǧa qatysty ūsynys-tılegın bıldıruge mümkındık alǧan edı. Biylǧy jyldyŋ 10 qaraşasyna deiın baǧdarlama jobasyna qatysty partiia müşelerınen, sarapşylyq qauymdastyǧynan jäne internet qoldanuşylardan 900-den asa ūsynys pen tolyqtyru kelıp tüsıp, joba mätını 40 paiyzǧa özgertılgen eken. Sarapşylyq toptyŋ jūmysyna QR Parlament Mäjılısındegı partiia fraksiiasynyŋ müşesı Nūrlan Äbdırov jetekşılık etken. Endı, mıne, jūrtşylyqtyŋ eskertulerın esepke ala otyryp, qaita jasalǧan baǧdarlama qabyldanyp otyr.
Būl baǧdarlama 36 indikatordy qamtidy. Sonyŋ ışınde 2025 jylǧa qarai halyqtyŋ qūqyqtyq sauattylyq deŋgeiın 60 paiyzǧa deiın köteru, 2015 jyldan bastap orta jäne şaǧyn käsıpkerlıkke jasalatyn barlyq josparly tekserudı alyp tastau, kelesı jyldan bastap barlyq rūqsattardy elektrondy türde berudı qamtamasyz etu, 2016 jylǧa qarai äleumettık maŋyzdy memlekettık qyzmetterdı tolyǧymen elektrondy pışımge köşıru, rūqsattar sanyn 50 paiyzǧa qysqartu, 2020 jylǧa qarai sot zaldaryn audio, beinejazu jüielerımen tolyq qamtamasyz etu syndy mındetter qoiylǧan.
Baǧdarlama maqsaty – qoǧamda sybailas jemqorlyqqa tözbeitın közqaras pen qūqyqtyq sanany qalyptastyru, memlekettı, qoǧam men biznestı osy äleumettık kesapatqa qarsy jūmyldyru bolyp tabylady. «Sybailas jemqorlyqty joiu – bızdıŋ halqymyz ben memleketımızdıŋ ırgelı qūndylyǧy – Täuelsızdıgımızdı nyǧaitudyŋ özektı şarty» dep atap körsetılgen baǧdarlamada.
JEDELSÖZ
KEPILDIKSIZ, ALǦAŞQY JARNASYZ ÜI ALU – ÜLKEN JEŊILDIK
Gülmira İSİMBAEVA, QR Parlament Mäjılısınıŋ deputaty:
Keşegı Joldaudan keiın el damuynyŋ jaŋa kezeŋı bastaldy desek, artyq aitqandyq emes. Auqymy keŋ, maǧynasy tereŋ «Nūrly jol» jaŋa ekonomikalyq saiasat baǧdarlamasy der şaǧynda jariialanyp otyr. Osydan jetı jyl būryn bastalǧan älemdık qarjy daǧdarysy älı de bolsa öz şegıne jetken joq. Būl – barlyq memlekettıŋ äleumettık ahualyna yqpal etuşı faktor. Osy oraida «Nūrly jol» baǧdarlamasy damuşy elımızdıŋ ekonomikasyndaǧy jaŋa mümkındıkterdı aşyp, tabysqa jeteleidı dep senemız.
Atap aitar bolsaq, tek qana jol infraqūrylymyn salu boiynşa ekı jüz myŋ jūmys orny aşylǧaly otyr. Būl degenımız – osynşama otbasynyŋ äl-auqaty jaqsarady degen söz. Äleumettık saladaǧy eŋ özektı problemalardyŋ bırı – mektep tapşylyǧy öz şeşımın tabatyn bolady. Bılım salasy boiynşa atqarylatyn ısterge, iaǧni, qūlaǧaly tūrǧan eskı mektepter problemasyn tolyqtai şeşuge 70 milliard teŋge, balabaqşalar salu üşın 20 milliard teŋge qarjy bölınuı salaǧa sony serpılıs beretını sözsız.
Sol sekıldı Elbasynyŋ tıkelei bastamasymen qolǧa alynǧan «Qoljetımdı tūrǧyn üi» baǧdarlamasynyŋ kemşılıksız oryndaluy Parlament Mäjılısındegı fraksiia jinalysynda bırneşe märte qaraldy. Al, Elbasynyŋ keşegı tapsyrmasy tūrǧyn üimen qamtu saiasatyn tübegeilı özgertedı. Kepıldıksız, alǧaşqy jarnasyz üi alu – ülken jeŋıldık. Bügıngı taŋda memlekettık baǧdarlama arqyly tūrǧyn üi aluǧa mūqtajdar esebınde 300 myŋǧa juyq jan kezekte tūr, al şynaiy mūqtajdar odan da köp. Baǧdarlama aiasynda bügınge deiın 93 myŋ şarşy metr tūrǧyn üi paidalanuǧa berılse de, oǧan qajettılık ekı-üş ese basym. Sondyqtan bırtındep satyp alu qūqymen berıletın jaldamaly üi saluǧa basy bütın 185 mlrd teŋgenıŋ bölınuı jas otbasylardyŋ jaǧdaiynyŋ tüzeluıne septıgın tigızedı.
BASPANALY BOLUDYŊ TİIMDI JOLY
Ashat ELEUJANOV, Astana qalasy Tūrǧyn üi basqarmasy basşysynyŋ orynbasary:
Elbasynyŋ kez kelgen Joldauy – qazaqstandyqtardyŋ äl-auqatyn jaqsartuǧa, ekonomikamyzdy damytuǧa baǧyttalatyny belgılı. Osy joly da elımızdı örkendetu, är otbasynyŋ äleumettık tūrmysyn jaqsartu, beibıtşılık pen bırlıktı nyǧaitu mäselelerı aitylyp, naqty tapsyrmalar jükteldı. Bügıngı taŋda jūrtşylyqtyŋ basty mäselesı – baspana. Elımızde halyqty tūrǧyn üimen qamtamasyz etu maqsatynda köptegen baǧdarlamalar jüzege asyryluda. Memleket tarapynan jasalyp jatqan osynau qoldaular arqyly köptegen otbasy köpten kütken päterıne qol jetkızıp jatyr. Elbasy Joldauyna säikes, qazaqstandyqtardy baspanamen qamtamasyz etu mäselesıne erekşe köŋıl bölınıp, qolǧa alynǧan jūmystar jaŋa serpınmen damymaq. Memleket basşysy: «Memleket äleumettık jaldamaly baspanany salyp, ony tūrǧyndarǧa satyp alu qūqyǧyn bere otyryp, ūzaq merzımdı jalǧa ūsynady. Baspanany tıkelei, deldaldarsyz jäne nesiege barynşa tömen paiyzben ūsynu onyŋ satyp alu qūnyn arzandatuǧa mümkındık beredı. Bastapqy jarnanyŋ bolmauy men ipoteka üşın tömen paiyzdar baspanany qazaqstandyqtardyŋ köptegen jıkterı üşın qoljetımdı ete tüsedı. Sondyqtan 2015-2016 jyldar ışınde jalǧa berıletın tūrǧyn üi qūrylysyn qarjylandyrudy qosymşa 180 milliard teŋge somasynda ūlǧaitamyz» dep atap körsettı. Būl – baspanaly bolamyn degen talai jūrtşylyqqa ümıt otyn syilaǧany anyq. Sebebı, qazır ekınşı deŋgeilı bankterden ipotekalyq nesie alyp, üilı boluǧa kez kelgennıŋ qaltasy kötere bermeidı. Bankterdıŋ üsteme paiyzy tym joǧary. Ekınşıden, ipoteka üşın qūiylatyn bastapqy jarnany töleu de oŋai emes. Endı Memleket basşysynyŋ tapsyrmasymen, tömen paiyzdyq mölşerlememen ipoteka alu arqyly köptegen azamattar üilı bolatynyna senımımız ülken. Būl da halyqtyŋ jaǧdaiyn jaqsartuǧa degen bır igı qadam ekenı sözsız.
ASYL MŪRATYMYZDAN AINYMAIMYZ
Salman GEROEV, «Vainah» şeşen-inguş etnomädeni bırlestıgınıŋ jetekşısı:
Elbasy Qazaqstan halqyna Joldauynda tūraqtylyq pen kelısımnıŋ sipattaryn saralap berdı. «Ol otbasylyq äl-auqat, qauıpsızdık, baspana. Beibıtşılık – ol äke men ana quanyşy, ata-analar densaulyǧy jäne bızdıŋ balalarymyzdyŋ baqyty. Beibıtşılık – ol tūraqty jūmys, jalaqy jäne erteŋgı künge degen senım. Beibıtşılık pen tūraqtylyq – kün saiynǧy eŋbekpen qorǧap, nyǧaitudy qajet etetın jalpyhalyqtyq jetıstık» dedı.
Rasynda, ömırımızdıŋ asyl mūraty, tırlıgımızdıŋ mänı osy emes pe?! Älemdegı bükıl adamzat balasy osyǧan talpynady. Al kemeldı elde onyŋ negızın barşa halyqtyŋ bırlıgı bekıtetını belgılı. Bır qyzyǧy, jaişylyqta osy jaitty jadymyzdan şyǧaryp alyp jatamyz. Ony da jaqsylyqtyŋ nyşanyna jatqyzamyn. Sebebı, bız, küllı qazaqstandyqtar, arazdyqtyŋ azabyn tartudan amanbyz, jan bauyrymyz qyrşynynan qiylyp qaiǧydan qan jūtqan joqpyz. Qazaq jerın meken etken barlyq etnostardy osyndai baqytqa keneltken – Elbasy, Prezidentımız Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ syndarly saiasaty.
Aldaǧy jyly elımızdıŋ ūltaralyq saiasatynyŋ saltanatty merekesı – Qazaqstan halqy assambleiasy qūryluynyŋ 20 jyldyǧy erekşe atalyp ötkelı otyr. Merekelık şaralardyŋ denı, basty bailyǧymyz – el bırlıgı degen qasterlı ūǧymdy jastardyŋ jüregınde ūialatuǧa baǧyttalmaq. Būl da Elbasy tapsyrǧan mındet. Endeşe, aǧa ūrpaq ökılderı onyŋ maŋyzdylyǧyna asqan jauapkerşılıkpen qarap, memleketımızdıŋ tūtastyǧyna tırek boluǧa at salysuymyz qajet.
Qymbat NŪRǦALİ
