Parlament deputaty, Halyq Qaharmany, general-leitenant Baqytjan Ertaevtyŋ äskeri qyzmetın bastaǧanyna biyl 50 jyl tolyp otyr. Mereilı mejege orai QR Ūlttyq arhivınde saltanatty ıs-şara öttı. Qūttyqtap keluşıler Halyq batyrynyŋ jeke qorynan qūrastyrylǧan körmenı tamaşalap, jürekjardy lebızderın bıldırdı.
Äskeri joly – ömır mūraty
1969 jyly Taşkent joǧary jalpy äskeri uchilişesıne kursant bolyp qabyldanǧan kezden bastap bügıngı künge deiıngı Qaruly Küşterdıŋ qalyptasuy men damuyna, Qazaqstan äskerın reformalau şaralaryna üles qosyp jürgen Baqytjan Ertaev 1952 jyly 25 mausymda Jambyl oblysy Jualy audanynyŋ Keŋes auylynda düniege kelgen.
Mekteptı bıtırgen jas jıgıt anasyna salmaq tüsırmeu üşın audandyq äskeri komissariat bastyǧymen äŋgımelesıp jaǧdaiyn tüsındıredı. Sodan keiın qūjattaryn jinap, bır-aq künde Taşkentke tartady. Söitıp, qūjattaryn Taşkenttegı jalpy äskeri komandalyq joǧary uchilişege tapsyryp, oquǧa tüsedı. Keiın Qazaqstanda 1969 jyly Orta Aziia äskeri okrugı qaita qūrylyp, soǧan bailanysty Almatyda jalpy äskeri qolbasşylyq uchilişesı aşylady. Būl oqu orny 1970 jyly 1 qyrküiekte alǧaşqy kursanttaryn qabyldady. Däl sol jyly B.Ertaev Taşkentten Almatyǧa auysyp keldı. Söitıp Almaty joǧary jalpy äskeri komandalyq uchilişesın, 1985 jyly M.V.Frunze atyndaǧy Äskeri akademiiasyn tämamdady. Resei Federasiiasy Qaruly Küşterınıŋ Bas ştaby Äskeri akademiiasynda bılımın jetıldırdı. Motoatqyştar vzvodynyŋ, rota komandirı mındetın atqardy. Al 1980-1982 jyldary Keŋes äskerınıŋ Auǧanstandaǧy şekteulı kontingentı qūramynda batalon ştabynyŋ bastyǧy – polk komandirınıŋ orynbasary, 66-jeke motoatqyştar brigadasynda jäne 68-motoatqyştar diviziiasynyŋ 188-motoatqyştar polkynda batalon komandirı boldy. …Auǧan soǧysynyŋ ot-jalynynda jürgende, kezektı bır atys kezınde auǧan qystaǧyndaǧy eskı meşıttıŋ bır būryşy qirap qalady. Sonda Baqytjan Ertaev öz jauyngerlerın jūmyldyryp, sol meşıttı kürdelı jöndeuden ötkızıp, zäulım etıp tūrǧyzady. Būl onyŋ eŋ aldymen özınıŋ mūsylmandyq paryzyn ötegenı bolǧanymen, jergılıktı auǧandyqtar üşın äserı küştı bolǧany sondai «Mūsylman komandir» atanyp, jūrttyŋ senımıne kıredı. Jergılıktı halyq batalon ornalasqan jerdegı toǧaidy «Baqytjan» deuge tılderı kelmei, onyŋ qūrmetıne «Baqtiiar toǧai» dep ataǧan. Beibıt halyq mümkındıkterınşe özderınıŋ «mūsylman komandirlerın» qorǧap, onyŋ aldy-artyn dūşmandardan arşyp otyrǧan. Sondyqtan da bolar, batyr qystaq pen qala ışınde emın-erkın jürgen. Äkenıŋ aialy alaqanyn aŋsap ötken batyr aǧamyz elıne aman-esen oralǧan soŋ tuǧan jerıne jaŋadan meşıt tūrǧyzyp, mūsylman jamaǧattyŋ igılıgıne tapsyrady.
Qorǧanys ministrınıŋ mındetın atqardy
Auǧanstannan aman-esen oralǧan soŋ Keŋes äskerınıŋ Germaniiadaǧy tobynda 35-motoatqyştar diviziiasynda polk komandirınıŋ orynbasary, keiınnen sol polktyŋ komandirı boldy. 1992 jyldan berı Qazaqstan Qaruly Küşterı qūrylǧannan bastap Memlekettık qorǧanys komitetınde äskeri qyzmetın jalǧastyrdy. 1992-1997 jyldary äskeri bölım komandirı. 1996-1997 jyldary 1-äskeri korpustyŋ komandirı. 1997-2000 jyldary Qorǧanys ministrınıŋ bırınşı orynbasary – Qaruly Küşterdıŋ Bas ştabynyŋ bastyǧy, üş ai Qorǧanys ministrınıŋ mındetın de atqardy. Keiınnen Şyǧys äskeri okrugıne qolbasşylyq ettı, Äskeri akademiianyŋ bastyǧy bolyp, jas ofiserlerdı daiarlady.
Baqytjan Ertaev 2002-2003 jyldary TMD-ǧa qatysuşy-memleketterdıŋ ŪQŞŪ äskeri yntymaqtastyǧyn üilestıru ştabynda Qazaqstan Qaruly Küşterınıŋ ökılı boldy.
Saiasattyŋ da sardary
Äskeri qyzmettıŋ barlyq satysynan ötken Baqytjan Ertaev 2012 jyly qaŋtarda Qazaqstan Respublikasy Parlamentı Mäjılısınıŋ deputaty bolyp sailandy. Halyq qalaulysy retınde sailauşylar amanatyna adaldyq tanytyp keledı.
B.Ertaev «Halyq qaharmany» ataǧynyŋ iegerı, «Otan», «Qyzyl Jūldyz», II därejelı «Danq» jäne basqa da jauyngerlık ordender jäne medaldarmen marapattalǧan.
Bügınde Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq arhivınde Baqytjan Ertaevtyŋ jeke qory aşylǧan. Onda batyrdyŋ ömırbaiandyq jäne otbasyna qatysty qūjattary, nagradalary, Auǧan soǧysyna qatysty, äsker salasyndaǧy basşylyq qyzmetterıne qatysty qūjattary, özıne syiǧa berılgen qanjarlar, äkesınıŋ üzeŋgısı, portretterı, taǧy basqa da jeke zattary bar. Mūnda kelgen jastardyŋ elımızdıŋ äskerı, batyr ömırı turaly maǧlūmat alyp, ruhtanyp qaitary sözsız.
Osyndai Otan üşın otqa tüser elın, jerın süigen, dını men tılın qasterlegen batyrdyŋ ötken joly öskeleŋ ūrpaqty patriottyq ruhta tärbieleudegı teŋdesı joq önege bolsa kerek. Elu jylyn elınıŋ müddesıne arnaǧan batyr aǧamyzdyŋ mereiı biık, ǧūmyr ǧibaraty ūzaǧynan boluyna tılektespız.
Äsiia KERIMTAEVA,
QR Ūltyq arhivınıŋ
bölım basşysy
