Qūrmanǧalievten qalǧan notalar

Biyl älemge äigılı opera änşısı, Keŋes Odaǧyndaǧy tūŋ­ǧyş kontratenor, Qazaqstannyŋ halyq ärtısı Erık Qūrmanǧaliev 60 jasqa toluşy edı. Elordada ömırden erte ozǧan änşıge arnalǧan şaralar öttı. Aldymen Qazaq ūlttyq öner universitetınde baspasöz mäslihaty ūiymdastyryldy. Oǧan Erıkpen sahnada qatar jürgen jaqyn dostary, Nūr-Sūltan qalasyna Reseiden arnaiy kelgen önerpazdar – fortepianoşy Aleksandr Kotovşikov, kontratenorlar Rustam Iаvaev pen Oleg Riabes, Erıktıŋ Qazaqstandaǧy äzırge jalǧyz ızbasary Batyrjan Smaqov qatysty. «Astana Opera» ­teatrynda Erık tüsken filmmen attas «Vokaldy parallelder» konsertınde Erık Qūrmanǧalievtıŋ repertuaryndaǧy tuyndylar şyrqaldy. Osy ekı şaraǧa qatysqan Erıktıŋ şöbere qaryndasy Mariiaş Jūrymbaevamen az-kem äŋgımelestık.

– Sızdı Erıktıŋ qaryndasy dep tanystyrdy. Äigılı änşınıŋ tuǧan bauyrysyz ba?
– Erık – anamnyŋ nemere ınısı. Erıktıŋ äkesı Sälım men anam­nyŋ äkesı, iaǧni menıŋ naǧaşy atam Quan tuǧan aǧaiyndy edı. Bız Erık­pen balalyq şaǧymyz­dan bırge östık. Onyŋ äkesı erte qaitys bolyp, anasy Meruert üş balamen jalǧyz qaldy. Erık 8-synypqa köşkende bızdıŋ üige köşıp keldı. Bır jyldary internatta östı. Keiınnen Almatyǧa kelıp, konservatoriia­da bır jyl oqydy. Bıraq onda onyŋ erekşe dauysymen jūmys ısteitın pedagog bolmaǧan soŋ Mäskeu­ge ketıp, sirk uchilişesıne halyq biı bölımıne oquǧa tüstı. 2-kursta oqyp jürgenınde jaŋa jyldyq «kapustnik­te» än şyr­qap, Gnesinder atyndaǧy muzykalyq-pedagogikalyq institut oqytuşylarynyŋ közıne tüsıp, sonda auysty.
– Qazır Erıkpen bırge tuǧan bauyrlary joq pa?
– Olar – Serık, Berık, Erık: üş aǧaiyndy edı. Serık Atyrauda qaiǧyly qazaǧa ūşyrady. Berık te mezgılsız ömırden öttı. Bıraq Berıkten ekı ūl qaldy. Olardy, ökınışke qarai, Erık körmei kettı.
– Erıkten qalǧan notalar sızdıŋ qolyŋyzda ekenın, būl jädıgerlerdı muzeige tapsyr­ǧyŋyz keletınıŋız jaily es­tı­dım. Būl turaly tolyǧyraq aityp berseŋız.
– Erık qaitys bolyp, ony jerlegennen keiın päterıne bardyq.  Ol tūrmys degendı eşqaşan oilamaityn. 1992 jyly men de Mäskeude bırşama uaqyt tūrdym. Sol kezde Erıktıŋ päterın tonap kettı. Bız qonaqta edık. Üige oralǧan soŋ fortochkanyŋ aşyq tūrǧanyn kördık. Päterge kırgen soŋ oǧan Per Karden syilaǧan aq jäne qara tüstı ekı fraktyŋ ūrlanǧanyn baiqadym. Ol jerde şaşylyp jatqan notalardy jinai bastaǧanda sony aittym. Erık «Kiımdı qoişy, būl şüberek qoi, eşteŋe etpes. Basty bailyǧym notalarym ǧoi» dep jauap berdı. Al ol ömırden ötken soŋ, sol notalaryn Almatyǧa alyp kettım. Olardyŋ qolymda tūrǧanyna 12 jyl boldy. Köp adam notalardy sūrady. Mamandardyŋ aituynşa, būl – öte sirek kezdesetın notalar. Özım önerden alys bolsam da, eşkımge bergım kelmedı. Bıraq biyl Nūr-Sūltan qalasyndaǧy Qazaq ūlttyq öner universitetıne notalardy tapsyrǧan dūrys dep şeştım. Notalar qūr jatqannan studentter oqyp, üirensın.
– Notalardan basqa eşteŋe qal­­mady ma?
– Notalarmen bırge plastinkalar qaldy. Basqa eşteŋe joq. Mäskeude päterı bolǧan edı. Ony qaryzdaryn jabu üşın sattyq. Aqşanyŋ bır bölıgın bauyry Berıktıŋ soŋyndaǧy ūldaryna berdık. Esesıne qaryzdary jabylyp, Erık ana düniede tynyş jatyr.
– Erıkten, ökınışke qarai, ūrpaq qalmady. Bauyryŋyz mülde üilenbegen be?
– Student künınde bır üilen­genı bar. Bıraq būl şartty neke edı. Sebebı oǧan Mäskeude tırkeuge tūryp, qalu kerek boldy. Alfiia Habibullina degen GİTİS tülegı Mäskeudıŋ tübındegı Orehovo-­Zuevo qalasynda tūrdy. Alia men Erık bır jyldai ǧana bır şaŋyraq astynda ömır sürdı.
– Erık Ülken teatrdyŋ solisı Galina Nechaevanyŋ qasynda jerlengen eken. Ziratta Erıktıŋ qūlpytasy bar ma?
– Erıktı jerlegende Nechaevanyŋ beiıtı de qarausyz qalǧanyn baiqadyq. Sondyqtan bız qorşauyn auystyryp, ekı änşıge ortaq stellany qoidyq. Bıraq ekı jyldan keiın Mäskeude qatty dauyl tūryp, bärın jaipap kettı. 2011 jyly Erıkke zirattan oryn bergen adam da qaitys boldy. Onyŋ qyzy belgılı akter Efremovtıŋ būrynǧy äielı edı. Būl kısı de ömırden ozdy. Alaida Erık pen Ne­chaevaǧa ortaq belgı qoiyp ülgerdı. Vagankov ziratyndaǧy bır qūlpytasta Galina Nechaeva men Erık Qūrmanǧalievtıŋ attary qaşap jazylǧan.
– Eskertkış taqta ornatu nietı bar ma?
– Kelesı jyly daryndy balalar arasynda Erık Qūrmanǧa­liev atyndaǧy baiqau ūiymdastyrylaiyn dep jatyr. Mäskeudegı dos­tary eskertkışın ornatpaq. Atyrau qalasynda eskertkış taqta ornatylady. Bıraq Erık oqy­ǧan oqu ornyna ma, tūrǧan üiıne me, sony bılmeimın.

P.S  Erık Qūrman­ǧalievtı eske alu şaralary tuǧan jerı – Atyrau qala­synda jalǧas­ty. Azattyq köşesındegı äigılı änşı tūrǧan üidıŋ qabyrǧasyna eskertkış taqta ornatyldy. Aqyn, audarmaşy, filologiia ǧy­lym­darynyŋ kandidaty Marjan Erşudıŋ tolyqtyrylyp, qaita basylǧan «Fenomen. Erık Qūr­manǧaliev» kıtabynyŋ tanystyrylymy, ruhyna arnalǧan konsert öttı.