AQŞ-qa ıssaparmen Elbasy Nūrsūltan Nazarbaev barǧan kezınde Batyrhan Şükenovtıŋ ūly Maqsūt äkesınıŋ änjinaǧyn tartu ettı.
…«İnstagram» äleumettık jelısın paraqtap otyryp, Batyrhan Şükenovtıŋ resmi akkauntyndaǧy suretke közım tüstı. Onda «100 künnen berı tynyştyq…» dep jazylypty. Jüregım dır ete qaldy. «Apyr-au, būl aǧamyz dünieden ozǧaly berı jüz kün, tıptı odan da köp uaqyt ötıptı ǧoi» deimın kübırlep. Künı
keşe siiaqty edı…
Almaty sol künı qabaǧyn aşpai, Alatau bır demde tūnjyrai qalǧan. Tek Almaty men Astanada ǧana emes, elımızdıŋ tükpır-tükpırınde onyŋ änderı aityldy. Änşı közınıŋ tırısınde ainalasyndaǧylarǧa änımen jylu syilap jüruşı edı. Onyŋ qazasy halyqty būrynǧydan beter jaqyndastyryp kettı. Älı esımde, 29 säuır künı äleumettık jelıler arqyly habar alysqan almatylyqtar keşqūrym Abai alaŋyna qarai aǧyldy. Jinalǧan jūrttyŋ sanynda esep joq. Bärınıŋ közınde – jas, köŋılınde – mūŋ. Bır sätte äldekım tosynnan būiryq bergendei, jūrtşylyq Batyrhannyŋ oryndauyndaǧy süiıktı änderdı şyrqai kettı. «Otan-Ana», «Saǧym dünie», «Qairan, köŋıl-ai!», «Djuliia»… Būryn da talai tyŋdap jürgen änderımız būl joly basqaşa estılıp, alaböten sipaty aŋǧarylǧandai boldy. Ädette köpşılık jinalǧan jerge jolai qoimaityn öner adamdary da osy aradan tabyldy. Al, änşını aqtyq saparǧa şyǧaryp salu räsımı han men qaraşanyŋ basyn qosty. Qoştasuǧa kelgen aq saqaldy atalar men aq jaulyqty äjeler, änşınıŋ zamandastary, tıptı, kışkentai balalarǧa deiın közderı mölt-mölt etıp, onyŋ änderın şyrqady. Kün şaidai aşyq edı. Filarmoniia maŋdaişasyna ılıngen suretten Batyrhan halyqqa säl külımsırei qarap tūrdy. Barşamyzdy otyz jyl boiy syrly änımen terbep kelgen süiıktı ūl Bırlık künınde basymyzdy bırıktırıp kettı. Qoştasu räsımı de Batyrhannyŋ ışkı mädenietındei tym biık sipatta, yŋ-şyŋsyz, tynyş öttı. Üzdıksız soǧylǧan şapalaq… Jūrttyŋ osynşa yqylas-peiılın körmegelı köp bolyp edı.
Qūdai bır basyna baq pen talantty berıp qana qoimai, ızgılık pen qarapaiymdylyqty qatar darytqan Batyrhan şynynda da halyqtyŋ adamy boldy. Maqpaldai ünı tyŋdaǧannyŋ qūlaǧyna maidai jaǧatyn. Jürgen jerın dumanǧa ainaldyryp ötken talantty ūl tek Qazaqstanǧa ǧana emes, bükıl TMD halyqtaryna ortaq bıregei ärtıs bola bıldı. Kezınde äigılı Alla Pugacheva «A-Studio» tobyn Mäskeuge attai qalap aldyryp, qarapaiym qazaq jıgıtterınıŋ baǧyn aşty. Primadonnanyŋ köregen şeşımı Batyrhannyŋ keiıngı jeke karerasyna da jol aşyp berdı. Özınıŋ aralasqan ortasy da tym biık talǧammen taŋdalǧandai: Bibıgül Tölegenova, Roza Rymbaeva, Alla Pugacheva, Quat Şıldebaev, İbragim İsa, Erkın Yntyqbaev, Erkeş Şäkeev… Öz salasynda oza şapqan jüirıktermen şyǧarmaşylyq bailanys jasau änşınıŋ käsıbi bılıktılıgınıŋ ösuıne zor yqpal ettı. Bırınen soŋ bırı naǧyz «hit» änder düniege keldı. Bır ǧana «Otan-Anasyn» alyŋyz. Alǧaşqy notasy oinalǧan sätten-aq, Altai men Atyraudyŋ arasyndaǧy ūlan-ǧaiyr dalany erıksız köz aldyŋa äkeletın ännıŋ äserı sūmdyq. Tyŋdaǧanda, tūla boiyŋ tıtırkenedı. Elbasynyŋ özı bır kezdesude änşıge «Otan-Ana» – elımızdıŋ ekınşı Änūrany» degen eken. Öner adamyna būdan asqan qandai baǧa kerek?! Keiınırek, İbragim İsa men Quat Şıldebaevtyŋ tamaşa tandemınen tuǧan «Saǧym dünie» de halyqtyŋ jüregıne jol tapty.
Batyrhan halyqqa falşsyz, taza, şynaiy önerdıŋ qandai bolatynyn körsetıp kettı. Ol änşılıgınen būryn, asa bılımdı muzykant edı. Charli Parkerdei HH ǧasyrdyŋ üzdık saksofonşysyna elıktep ösken bala Batyr qazaqqa taŋsyq aspapta oinauǧa den qoidy, keiınırek käsıbi bılım aldy. Alǧaşynda ūlynyŋ būl qadamyn qūptai qoimaǧan äkesı «ärtıs bolam deisıŋ be? Sen ärtıs bolsaŋ, köptıŋ bırı emes, bıregei ärtıs bolu keregın bılesıŋ be?» dep köŋılı tolmai söilegen eken. Sonda «men eŋ üzdık ärtıs bolamyn, äke!» dep jauap qaiyrǧan Batyrhan keiın sol uädesınde tūrdy. Saksofonyn arqalap barmaǧan jerı qalmady, özıne ǧana tän erekşe mänerın qalyptastyrdy.
Mezgılsız qazadan keiın tyŋdarmandarǧa būryn-soŋdy tanyp-bılmegen «Batyrhan» degen jaŋa älem aşylǧandai edı. BAQ betterı men äleumettık jelılerde Batyrhan Şükenov turaly köptegen jyly estelıkter jazyldy. Estelıkterdıŋ köbınde avtorlar änşınıŋ baladai aŋǧal mınezın, sezımtaldyǧyn, kışıpeiıldıgın söz etken. Bala degennen şyǧady, Şükenov IýNİSEF-tıŋ Orta Aziiadaǧy balalarǧa kömektesetın alǧaşqy erıktı elşısı bolǧanyn bıreu bılse, bıreu bılmes. IýNİSEF jastar arasynda saualnama jürgızgende, köptıŋ taŋdauy däl osy Batyrhanǧa tüskenı tegın emes-tın. Öitkenı, ol balalarǧa köp kömektesetın. Bıraq, onysyn eşqaşan elge jariia qylǧan emes. Äleumettık jelıde Batyrhan Şükenov atyndaǧy qordyŋ direktory Oljas Baiqanov ta onyŋ qaiyrymdylyq şaralarǧa qaşanda uaqyt tabatynyn jazǧan edı. Al, reseilık «MuzTV» arnasynyŋ direktory, änşınıŋ dosy Arman Däuletiiarov bır sūhbatynda mynadai estelıgımen bölısıptı: «Bır joly Batyr ekeumız syrlasyp otyrǧanymyzda, men oǧan özımnıŋ keide jas balaşa quanǧym keletının aitqanmyn. «Şırkın, maǧan bıreu şar men balmūzdaq syilasa ǧoi!» degenım esımde. Arada bırşama uaqyt öttı. Ol äŋgıme ūmytylyp kettı. Bır künı ūşaqtan tüsıp kele jatsam, qarsy aldymda Batyrhan tūr. Bır qolynda – balmūzdaq, bır qolynda – şar! «Arman, tezırek je, äitpese, myna balmūzdaq erıp ketedı» dep qoiady. Sol kezde menıŋ balaşa şattanǧanymdy körseŋız! Batyrhan adamdardy qalai quantudy bıletın…»
Batyrhan Şükenovtıŋ käsıbi şeberlıgı turaly köp närse aituǧa bolady. 2013 jyly älemnıŋ eŋ üzdık degen mamandaryn şaqyryp, «Batyr Live» atty esep beru keşın ötkızdı. Osy keşımen Batyrhan ärıptesterıne naǧyz konserttıŋ, naǧyz şoudyŋ qandai bolatynyn körsetıp kettı. Ol Qazaqstanda älemdık deŋgeidegı dybys jazu studiiasyn, dybys rejisserlerınıŋ ūlttyq mektebın aşudy armandady. «Ūlttyq orkestrlerdıŋ süiemeldeuımen Qūrmanǧazynyŋ barlyq küilerın studiiada jazdyryp, keler ūrpaqqa tabystap ketkım keledı» deitın. Özı qazaq tılındegı änderdı mınsız oryndaityn jäne özgelerden de sony küttı: «Keibıreuler än aitqanda, «mahabbat» degen sözdı «mahabat» dep jetkızedı. Ol – qate. Ännıŋ qazaq tılınde sauatty, taza oryndaluyna basa män beruımız kerek. Al, kompozitorlardyŋ Quat Şıldebaev sekıldı qazaq folkloryn jetık bılgenın qalar edım» (änşınıŋ «Tüngı studiia» baǧdarlamasyna bergen sūhbatynan).
Batyrhan ändı anyq, sauatty jetkızgenınen būryn jüregımen aitqanyn moiyndaiyqşy. Qoŋyr dauysymen milliondardyŋ jüregın jaulady. Aqyrynda, anasynyŋ jüregın emdetıp jürıp, özı de jürek auruynan kettı. Säikestık pe, bılmeimın, onyŋ repertuarynda jürek turaly änder köp edı. Batyrdyŋ sahnada eŋ soŋǧy ret şyrqaǧan änı «Maǧan köktem kömektesedı» dep atalady. Än mätınınde «menıŋ jüregım kömekke zäru» degen jol bar eken. Änşınıŋ ǧaziz jüregınıŋ däl osy köktem aiynda toqtaǧany qandai ökınıştı! Köktem oǧan kömektespedı, ätteŋ…
Qai ıstı qolǧa almasyn, mültıksız oryndaityn Batyrhan byltyr reseilık «Jivoi zvuk» baǧdarlamasynda bas jüldenı jeŋıp aldy. Al, biyl «Odin v odin» şouyna qatysyp, özınıŋ köpke belgısız qyrlarymen bärımızdı taŋǧaldyryp edı. Batyrdyŋ osy şoudaǧy Luchano Pavarottiı, jalaŋ aiaq Sezariia Evorasy qandai edı! Kezınde bükıl Keŋes halqy süiıp tyŋdaǧan Iýrii Antonovtyŋ «Lunnaia dorojkasyn» da ainytpai şyrqady. Bäigenıŋ basynda kele jatqan bolatyn. Ätteŋ… Şou aiaqtaluǧa säl qalǧanda dünieden ozdy. Dese de, ūiymdastyruşylar Batyrhandy sözsız jeŋımpaz dep tanydy. Baǧdarlamadaǧy soŋǧy şyrqaǧan änı ony şeksız baqytqa bölegen edı. Özınıŋ kumirı, älemdık deŋgeidegı änşı Stivi Uanderdıŋ beinesıne enıp,
üzdık dep tanyldy. Onyŋ sondaǧy aitqany sözı älı sanamda tūr: «Dlia menia proekt uje sostoialsia». Qūddy qoştasu sözı siiaqty…
… Batyrhan Şükenovtı aqtyq saparǧa şyǧaryp salǧan soŋ, jinalǧan halyq üige qaituǧa asyqpady. Olardyŋ köŋılındegı qimastyqty sezdı me, filarmoniia qyzmetkerlerı dalaǧa apparattaryn şyǧaryp, Batyrhannyŋ änderın qoidy. Tosynnan estılgen tanys dauys bärımızdı selt etkızdı. Nege ekenın qaidam, bır mezette barlyǧymyz aspanǧa qarai qalyppyz. Än arasynda änşınıŋ «Almaty, qaneki, bırge şyrqaiyq!» degen dausy jarqyn-jarqyn şyǧady. Ony estıgen jūrt bır jylap, bır küldı. Adam köp jinalǧan konsertterde sahnadaǧy ärtıstıŋ sūlbasyn köre almai, dauysyn tek alystan tyŋdauǧa mäjbür boluşy edık ǧoi. Sol jerde özımdı Batyrhan aǧamnyŋ soŋǧy konsertınde tūrǧandai sezındım. Tek onyŋ ünı aspan jaqtan estılgendei boldy.
Mūhtar Äuezov, Küläş Baiseiıtova, Şäken Aimanov…Şyǧarmaşylyǧynyŋ şaryqtau şaǧynda Mäskeude qazaqtyŋ talai marǧasqalary dünieden ötken. Endı osy bır köŋılsız tızımge Şükenovtıŋ de atyn qosuǧa mäjbürmız. Ol özımen bırge muzykanyŋ tūtas bır däuırın ala kettı. Özınıŋ öner jolynda artynan qaŋqu söz ertpegen azdyŋ bırı edı. Sondyqtan bolar, halyq ony şyn jaqsy kördı.
Özınıŋ aiaqtalmai qalǧan josparlary men ideialary köp eken. Qazır olardy jaqynda ǧana aşylǧan Batyrhan Şükenov atyndaǧy qor jüzege asyryp jatyr. Änşınıŋ artynda qalǧan mūrasyn aqtaryp, änderın million märte qaitalap tyŋdarmyz-au. Şyǧarmaşylyǧynyŋ naǧyz kemel şaǧynda ortamyzdan mezgılsız ketıp qalǧany ǧana jürektı qinaidy.
«Taular alystaǧan saiyn biıkteidı» deidı. Bız sız turaly älı talai estelıkter aitamyz, aǧa! Estradadaǧy, Qūdai-au, jalpy, ömırdegı jasandylyq pen daŋǧazalyqtan şarşaǧanda, saf taza önerdı saǧynǧanda, bız sızdı älı talai ızdeitın bolamyz…
Roza ÄREN
