Beibıt SARYBAI, pernetaqtany täuır türtetın jıgıt:
Būl özı… aqyn, jazuşy, satirik, feisbuktıŋ jūldyzy, m-agenttıŋ gülı, bır qyzdyŋ küieuı, ekı qyzdyŋ äkesı. Nesiege alǧan noutbugyn kez kelgen jerge yŋǧailap alyp, köŋılı qalaǧan taqyrypty sätı tüsken janrlarda jatyp ta, otyryp ta, tūryp ta tyqyldata beredı. Äleumettık jelılerge ılıp kep jıberetın qazba… toiys, jazbalarynyŋ bärı – hit! Fanattary şöpten köp pe dep otyrmyz. Bıletınderdıŋ aituynşa, qoly qalt etken uaqytta temekı şegedı, it talastyrady, tauyq töbelestıredı, odan basqa da bırdeŋelerdı ısteidı. Äiteuır, köŋıldı. Ahylap-ühılep, beibıt künde berekesı ketıp jürgenın baiqap qalǧan eşkım joq. Sonysyna qaraǧanda, mynda özı aitqandai, eŋ jalqau emes, säl jalqaulau qalamger siiaqty.
– Beke, tūp-tura «krutoi nömır» (777) qalamdastaryŋnyŋ basyn qūrap otyrǧan ülken ǧimarattyŋ ışı-syrtynda ne gäp?
– Syrtynan bastaiyq… Jaqsylyqty köruge qūmar közıŋızdı tyrnap aşyp, jūmysqa saǧat ondar şamasynda kelseŋız, kölıgıŋızdı qoiar oryn tappai qalasyz. Jäne sol syqiǧan temır tūlparlardyŋ ışınde orys dalasynda «jaratylǧany» joq. Demek, bızdıŋ ärıptesterdıŋ äleumettık jaǧdaiy jaman emes-au…
Işıne kırseŋız, bır-bır üidıŋ tıregı bolǧan aǧa-äpkelerımız bas almai jūmys ıstep otyrady. Aituǧa bolmaityn sözdıŋ özın ebın tauyp sybyrlai alatyn söz şeberlerı şetınen! Jaman närsenı «naşar» dep aşyq aitpasa da, «jaqsy emes» dep jetkıze alady. Işterındegı eŋ jalqauy bolǧasyn, mende ärıptesterımnıŋ eŋbekqorlyqtaryna tamsanǧannan basqa qairan joq. Keibır künderımız bos ötkende, kelıp-ketken jol şyǧynyŋ men ışken asyŋ tügıl, mekemenıŋ aqşasynyŋ özın aiap ketemın. «Aramtamaq» degen – jaqsy at emes. Qysqaşa qaiyrǧanda, ülken ǧimarattyŋ ışı-syrty osylai.
– «Tılınıŋ qotyry bar» qyrsyqtar ony qaida qasu kerektıgın menen sūraidy. «Beibıtten bılıp bereiınşı…» dei saldym. Qazırgı qazaq satirasynyŋ oşaq ainalasynan basqa da taqyryby bar ma edı?.. Jalpy, özıŋ kımge, nege, ne üşın küle qaradyŋ?
– Basqany qaidam, özımız «jazuşy bolsaq» degen armannyŋ jolynda jürıp kelemız. Bızdıŋ külkı – käsıbi külkı emes. Käsıbi külkınıŋ saualyna laiyqty jauapty Köpen, Tolymbek syndy aǧalarymyz berer. Al, tıldıŋ qotyryn qaida qasu jaǧy ülken mäsele emes. «Qasityn» jer köp-aq. Ainalaŋyzǧa qaraŋyz, mümkındıkter jetkılıktı.
Endı kımnıŋ nege külmegı ärkımnıŋ sauatyna bailanysty. Saiasi sauatyŋyz bolmasa, bilıkke qalai külmeksız?! Qazan-oşaqtyŋ basyndaǧy äzıldı sol qazan-oşaqtan ūzap şyqpaǧandar aitady. Bıraq, ot jaǧyp jürgen äiel turaly äzılıŋızdıŋ bır ūşyn joǧarǧy jaqqa tırep tastauǧa bolady ǧoi. Demek, köre bılu men aita bıludıŋ keremettıgı – köz ben auyzdyŋ ortasyndaǧy midyŋ jūmysy. Mynadai külkılı zamanda, bırtürlı qoǧamda satiraǧa taqyryp tappaudyŋ özı – satira. Aita bıletın adamǧa söz köp. Bırımızdıŋ şamamyz jetpei jatady, bırımız den qoimaimyz, bırımız atüstı aita salamyz.
Ospanhan Äubäkırov pen Äziz Nesinnıŋ körkemdık biıkke köterıluı osy janrdy süiuınde şyǧar. Al, men kımge, qai betımmen külemın? Änşeiın äzıldep jürmın. Al, būl sūraqty «sızdı kım küldıre alady?» dep tüsınsek, Dulat İsabekov pen Tynymbai Nūrmaǧanbetovty oqysam, rahattanyp külıp alamyn. Tynymbaidyŋ «Meşkeiı» men «Auǧandyq qūstaryn» oqysaŋyz, baimyn dep şalqyp jürgenderdıŋ beişara ekenıne köz jetkızesız. Sūmdyq mysqyldaidy ǧoi Tynymbai aǧamyz!
– Gazet satatyn körşım äleumettık jelıde «äläuläiı» köp jastardyŋ qaǧaz paraqtai almaitynyna ökpelı. Bızdıŋ brateşkıler şynymen de «kompiuter basty jarty adamdar» bolyp ketken joq pa eken, ä?
– Nan jep otyrǧan gazetımızge jazǧan «Qoş bol, qaǧaz!» degen maqalamyzda būl jaiynda keŋırek aitqanbyz. Adamdar qaǧazdy äjethanada ǧana kezdestıretın zaman kelmesıne kım kepıl?
HHII ǧasyrda adam balasynyŋ qaǧazǧa degen saǧynyşy oianuy mümkın. Al, qazır būl taqyryppen etektı jasqa toltyruǧa bolady.
– Elde jaŋalyq köp, iä? Oqylatyny (oqyǧanyŋ, oqitynyŋ) qaisy?
– Köp oqi bermeimın. Öitkenı, satylyp, atylyp, ūrlanyp, sottalyp jatqandar jaŋalyq emes. Byltyr jöndeluge tiıs joldyŋ biyl jamalǧany da jaŋalyq pa? Jasaluy kerek närse – jasaluy kerek! Demek, bız kütken jaŋalyq juyq arada bola qoimas.
Erkeǧali BEISENOV
