«Astana» konsert zalynda ötken qala äkımınıŋ orynbasary Ermek Amanşaevtyŋ eseptık kezdesuınde qala tūrǧyndary bılım, densaulyq saqtau, mädeniet jäne sport, jastar saiasaty mäselelerı boiynşa özderın tolǧandyryp jürgen sūraqtarǧa jauap alu mümkındıgıne ie boldy. «Aşyqtyq jäne qoǧam aldynda esep beru» baǧdarynda ötkızılıp jatqan «sūraq-jauap» formatyndaǧy kezdesuge kelgen köpşılıktıŋ qarasy köp boldy.
Tört jylda 46 mektep boi köteredı
Kezdesu barysynda äkım orynbasary Ermek Amanşaev qalamyzdaǧy mektepterdıŋ jetıspeuşılıgın tılge tiek ettı. «Eldegı ışkı köşı-qon öte joǧary. Jyl saiyn Astanaǧa özge aimaqtardan 40 myŋǧa juyq azamat köşıp keledı. Oǧan tabiǧi ösım de qosylyp jatyr. Astanada kün saiyn 70-75 bala tuuda. Būl degenıŋız Astanada ömır süru deŋgeiı joǧary ärı bılım men medisina salasyndaǧy qyzmet türlerınıŋ jaqsy körsetılıp jatqanyn bıldıredı» degen Ermek Ämırhanūly būl mäselenı retteu üşın atqarylyp jatqan jüielı jūmystarǧa toqtaldy. Atap aitqanda, 2017-2018 oqu jylynyŋ basynan jüktemenı azaitu üşın 2600 oryndyq qosymşa 5 qūrylys paidalanuǧa berılse, qūrylysy bastalǧan 10800 orynǧa arnalǧan 10 mektep oquşylardyŋ bılım aluyna mol mümkındık jasaidy. Aldaǧy tört jyldyŋ ışınde Astanada jaŋa 46 mektep salynady. «2018 jyly 6900 oryndyq jalpy bılım beretın 6 mekteptı paidalanuǧa beru josparlandy. Merdıgerlık keşendı josparǧa säikes, Astanada 2022 jylǧa deiın 46 mektep jäne 10 qosymşa japsarlas salynǧan bılım oşaǧy qajet» dedı äkım orynbasary.
Därıgerdıŋ salǧyrttyǧy qauıptı
Kezdesude qala tūrǧyny Arailym Ältaeva jalǧyz ūlyn mügedek etken elordalyq därıgerdı jazalaudy sūrady. Onyŋ aituynşa, ūly 9 jasynda därıgerdıŋ kesırınen mügedek bolyp qalǧan. Oqiǧanyŋ ötkenıne ekı jylǧa juyq uaqyt ötse de, qate diagnoz qoiǧan därıger jauapqa tartylmapty. «Därıger öz kınäsın moiyndady. Jaza retınde auruhana basşylyǧy därıgerdı syiaqydan ǧana aiyrdy. Jai ǧana syiaqydan aiyrdy. Adamnyŋ taǧdyryna beijai qaraǧan adamdy osylai ǧana qoia saluǧa bola ma? Ol erteŋ taǧy bıreudıŋ balasyna osylai qarasa şe? «Därıgerlerdı jazalai bersek, adamdardy kım emdeidı?» degendı de estimın. Sonda olar balalardy mügedek ete bersın be? Basqa därıgerlerge sabaq bolu üşın osyǧan qatysty arnaiy zaŋ şyǧaru kerek» dedı ol jylap tūryp. Qala tūrǧyny būdan özge özınıŋ jäne özı syndy köptegen ata-analardyŋ mügedek balaǧa därı aluda jäne mektepke berude kedergıler köp kezdesetının aityp, mūŋyn şaqty. «Balam qazır 8 därı ışedı. Sodan büiregıne sūiyqtyq jinalyp, därıgerler gepatit diagnozyn qoiyp jatyr. Sol segız därınıŋ 46 myŋ teŋge tūratyn bır ǧana därısın tegın alyp jürmın. Ükımetke raqmet. Bıraq sol därını ekı ret äkımdıktıŋ aralasuymen aldym. Zaŋ boiynşa maǧan berıluı kerek bolsa, nege barǧan jerden bırden ala almaimyn? Ūlymdy mektepke qabyldatu üşın de sızderdı şaqyrttym. Nege qaita-qaita sızderge jügınuım kerek?» dedı. Sondai-aq, balasymen bırge onyŋ kütuşısıne de tegın berıletın jol jüru biletı jyldyŋ basynan berı toqtaǧan. «Mügedek balasy bar ata-ana eger balasyn özı qaraityn bolsa, tek sol balasynyŋ şaruasymen jüredı. Balamdy üide qaldyryp, onyŋ analizderın tapsyruǧa baramyn, därı-därmekterımen jügırıp jüremın. Avtobusqa är mıngen saiyn töleitın 90 teŋge menıŋ qaltama salmaq tüsıredı. Tegın jüru biletımızdı, qūqymyzdy qaitadan qaitaryp berseŋızder eken» dedı. Aşynǧan ananyŋ saualyna qalalyq Densaulyq saqtau basqarmasy basşysynyŋ orynbasary Säule Nūraşeva: «Bırınşıden, därıgerdıŋ kınäsın anyqtau üşın arnaiy komissiia jinau kerek. Onda arnaiy saraptama jürgızıledı. Komissiia şeşımımen därıger kınälı dep tabylsa, zaŋ jüzınde jazalanady. Därı-därmekke kelsek, 1 qaŋtardan bastap barlyq därılerdı «SK-Farmasiia» satyp alady. Satyp alǧan därılerdıŋ aqşasyn qor töleidı. Därıler bızdıŋ qoimaǧa keledı jäne pasientterge yŋǧaily bolu üşın därılerdı bır orynnan alatyndai ettık. Qazır barlyq därılerdı emhanadan ala alasyz» dep jauap berdı.Öz kezegınde, Ermek Amanşaev jiynnan keiın mäselenıŋ män-jaiyn anyqtaudy ūsyndy. «Şynyn aitqanda, eşbır därıger aldyna kelgen adamǧa jamandyq oilamaidy. Ony mügedek eteiın demeidı. Şamasy kelgenşe, özınıŋ bılımı men täjıribesı jetkenşe kömektesuge tyrysady. Ärbır jaǧdaidy tügel teksereiık. Jiynnan keiın bızge kelıŋız, Densaulyq saqtau basqarmasymen bırlesıp, egjei-tegjeiın anyqtaiyq. Eger därıger tarapynan kınä anyqtalsa, ärine, jazalanady» dedı ol.
Bahilder tegın berıle me?
Sondai-aq, kezdesu barysynda därıgerlerge, emhanalarǧa qatysty bırneşe mäseleler köterıldı. Özın Tılegen Ermūratūlymyn dep tanystyrǧan tūrǧyn aqyly analiz tapsyrudyŋ maşaqatyna bailanysty saual qoidy. «Emhanalardyŋ ışınde tegın analizder alynady dep aitylady. Bıraq köp jaǧdaida aqyly tapsyruǧa jıberıp jatady. Qyp-qyzyl aqşaǧa ötkızıp jürgen «Olimp» laboratoriialyq ortalyǧy şaǧyn ǧana aumaqta ornalasqan. Nege sondai kabinetterdı är emhananyŋ özınde aşpasqa?» degen qala tūrǧynyna Ermek Amanşaev: «Negızı, memlekettıŋ tarapynan aqysyz körsetıletın qyzmet türlerı bar. Onyŋ eşqaisysyna qarjy tölenbeidı. Densaulyq saqtau basqarmasy, osyndai mäseleler boi kötergende ony qadaǧalauǧa alyp, rettep otyryŋyzdar» dedı basqarma basşylyǧyna tapsyrma berıp.
Būǧan qosa, kezdesude tūrǧyndar kei emhanalardyŋ bahildı tegın beretının, al bırqatar emhanalardyŋ aqşaǧa satatynyn aityp şaǧymdandy. Būl sūraqqa Densaulyq saqtau basqarmasynyŋ basşysy Kamaljan Nadyrov: «Ol soŋǧy uaqytta jiı köterılıp jür. Şyn mänısınde, emhanalarda būl qyzmettıŋ tegın nemese aqyly boluyn retteitın naqty qaǧida joq. Sol sebeptı qazır Memlekettık qyzmet ısterı jäne sybailas jemqorlyqqa qarsy ıs-qimyl agenttıgımen bırlesıp, barlyq medisinalyq ūiymdarǧa arnalǧan standarttardy naqtylau men jüieleu boiynşa auqymdy jūmys atqarudamyz. Jaqyn arada būl mäselenı tübegeilı şeşetın bolamyz. Aldaǧy uaqytta bahilder tek qana tegın berıledı degen oidamyn» dep jauap berdı.
Studentterdıŋ jol jüruge jeŋıldıgı joq
Qalalyq kolledjdıŋ studentı Nūrila äkım orynbasarynan Astanada studentterge arnalǧan jol jüru jeŋıldıgınıŋ nege joqtyǧyn sūrady. «Şäkırtaqymyz 16750 teŋge. Jataqhanada tūru aqysy – aiyna 5000 teŋge. Jolda jüruge jeŋıldıkter qarastyrylmaǧan. Būl aqşamyz özımızge bır ai kün köruge jetpeidı. Sebebı sabaqqa baryp-kelgen saiyn bızdıŋ köp aqşamyz jol jüruımızge ketıp qalady da, şäkırtaqymyz eşteŋege jetpei qalady. Basqa qalalarda bar mūndai jeŋıldık nege älı künge deiın Astanamyzda joq?» dedı ol.
Qalalyq Bılım basqarmasy basşylyǧynyŋ mälımetınşe, jergılıktı biudjetten äleumettık az qamtylǧan äleumettık topqa jatatyn otbasylardyŋ balalary qoǧamdyq kölıkte tegın jüruge mümkındık jasalǧan. Ökınışke qarai, studentterge ondai jeŋıldık qarastyrylyp otyrǧan joq. Astana äkımınıŋ orynbasary studentterge arnalǧan jeŋıldık mäselesın aldaǧy uaqytta qalalyq mäslihattyŋ qoǧamdyq tyŋdalymdarynda köteretının aitty.
Keibır köşe attary köŋılden şyqpaidy
Qala tūrǧyny Älım Saǧyndyqūly da özın tolǧandyryp jürgen mäselenı köterdı. «Astana köşelerıne nege belgılı Äiteke, Töle, Qazybek bilerdıŋ, Täuke hannyŋ attary berılmegen?
Täuke han «Jetı jarǧyny» qabyldaǧan. «Jetı jarǧy» köşesı nege joq? Petrova degen köşe, türlı sandarmen belgılengen köşelermen älı künge deiın jürmız ǧoi» degen aqsaqal tılımızdıŋ damu deŋgeiıne qatysty köŋılı tola bermeitın jaittarǧa da toqtaldy. «Aǧa, sızdıŋ memlekettık tıldıŋ qoldanu aiasyna, jalpy taǧdyryna alaŋdap jürgenıŋızge rizaşylyǧymyz şeksız. Qala äkımdıgınde memlekettık tıldıŋ qoldanyluy, damuy öte jaqsy deŋgeide. Özıŋız syndy saliqaly, täjıribesı mol, qazaqtyŋ arǧy-bergısınen habaryŋyzdyŋ moldyǧy – sızdıŋ ülken azamattyǧyŋyzdyŋ belgısı. Köşelerge at berer kezde osy aǧalarymyz siiaqty azamattardyŋ pıkırın eskerıp otyryŋyzdar» degen Ermek Amanşaev Tılderdı damytu basqarmasynyŋ basşylyǧyna onomastikanyŋ otyrysyna osyndai azamatty da qatystyruyn tapsyrdy. «Bız aǧamyz qauzaǧan tarihi tūlǧalarǧa kışkentai köşelerdı bere almaimyz. Ol kısılerge laiyq ülken köşeler, daŋǧyldar boluy kerek. Bız aqyldasyp, aldaǧy uaqytta qandai jaqsy köşeler bolatynyn kütıp otyrmyz. Bız bärımız osy Astanamyz basqa oblystarǧa, basqa qalalarǧa ülgı bolsyn dep jūmys jasap jürmız» dedı būǧan basqarma basşysy Tıleuǧali Qyşqaşbaev.
Jalpy, ekı saǧatqa sozylǧan kezdesude äkım orynbasaryna, negızınen, balalardyŋ tamaǧy, densaulyǧy, sporttyq ortalyqtardyŋ azdyǧy, tegın medisinalyq qyzmet körsetu türlerı, jol jüru aqysy, tıl mäselesı, köşe attaryna qatysty problemalar köterıldı. Kezdesu aiaqtalǧan soŋ Ermek Amanşaev joldanǧan sūraqtarǧa bailanysty mäselenıŋ baiybyna baru üşın, anyq-qanyǧyn anyqtau maqsatynda tūrǧyndardy jeke qabyldady.
Güljan RAHMAN
