SOŊǦY APTALARDA ŞARYQTAP KETKEN KEIBIR AZYQ-TÜLIK TÜRLERINIŊ BAǦASY BIRTE-BIRTE ÖZINIŊ BŪRYNǦY QALPYNA KELGELI JATQAN SİIаQTY. ÄSIRESE, KÖKÖNISTIŊ, SONYŊ IŞINDE KARTOPTYŊ BIRNEŞE ESE QYMBATTAǦANY HALYQTYŊ QALTASYNA QATTY SEZILDI. MŪNDAI JAǦDAI ASTANADA ǦANA EMES, ELIMIZDIŊ BIRNEŞE AIMAǦYNDA QATAR BAIQALDY.
Äleumettık jelıdegı jūrttyŋ äŋgımesı de kartop bolyp kettı. Mäselen, Qaraǧandydaǧy Marǧūlan Uäli dosymyz «Küzge deiın «jarkoe» jemeitın siiaqtymyz» dep äzıldedı. Almatydaǧy Erık Rahym ärıptesımız «Narynqolǧa kelıŋızder, jaqsy, arzan kartoşka bar» dep jar saldy. Astanada otyryp, Alataudyŋ bauraiyna kartop üşın sapar şegetın jaiymyz joq, bızge elordada arzandau alatyn jer kerek.
Özımız tūratyn üi jaqta kartop arzan degende 300 teŋgeden satyluda. Şyny kerek, mūny qymbatsyndyq. Basqa jerde de baǧanyŋ oŋǧany şamaly şyǧar dep, bırden «Şapaǧat» bazaryna tarttyq. Būl kommunaldyq bazar bolǧannan keiın, azyq-tülık halyqqa arzandatylyp satylady. Biyl äkelıngen kartoptyŋ kelısı – 250-260 teŋge, al byltyrǧysy 230 teŋgeden satyluda eken.
Alaida keregımızdı satyp almas būryn baǧanyŋ nege öskenın bılgımız keldı. Sodan bazar äkımşılıgıne baryp, bırauyz tıldestık.
«Köbısı baǧanyŋ öskenın «EKSPO» körmesınıŋ ötuımen bailanystyryp otyr. Mülde olai emes. Negızı, är jyldyŋ osy mezgılınde būl – qaitalanatyn jaǧdai, iaǧni qalada baǧa köterıledı. Onyŋ sebebı, qambada byltyrdan qalǧan kökönıstıŋ tübı körınıp, oŋtüstıkten biylǧy önımnıŋ köptep jetuın kütuge tura keledı. Äsırese, būl jaǧdai mausym aiynda baiqalady. Bıraq osy aidyŋ aiaǧynda baǧa bırşama tüsuı tiıs. Qazırdıŋ özınde baǧa tūraqtaluda» deidı bazar äkımşısı Aiym Jūmaşeva.
Onyŋ aituynşa, kökönıs «Şapaǧatqa» «Şaryn» bazarynan jetkızılıp, satylady. «Baǧany özımız qoiamyz. Sauda ornyn jalǧa alǧandar «Şarynnan» köterme baǧamen belgılı bır tauar türın satyp alsa, bızde sol baǧaǧa 10 paiyz ǧana qosa alady. Ol üşın baqylauşylarymyz da künde taŋerteŋ «Şaryn» bazaryndaǧy baǧany körıp qaitady. Jalǧa aluşylar bızge könbei, baǧany köteretın bolsa, jazalanady. Tiıstı şarttardy būzǧany üşın olardyŋ qolyna hat tapsyrylady. Al jyldyŋ aiaǧynda osyndai hatty köp alǧandarmen ärı qarai jūmys ısteimız be, joq pa, şeşemız» deidı ol.
Äliia esımdı kökönıs satuşymen bırauyz söileskenımızde, ol tauardy jūbaiy «Şarynnan» äkeletının, äkımşı aitqandai, 10 paiyzdan artyq qospaitynyn jetkızdı. «Qoiǧan baǧamyz özımız azyq-tülıktı satyp alǧan baǧaǧa tıkelei täueldı. Mäselen, keşe piiazdy 170 teŋgege sattyq. Bügın onyŋ köterme baǧasynyŋ özı 175-180 teŋge bolyp tūr. Keşe, mysaly, kartopty 280 teŋgeden satuǧa mäjbür boldyq. Al bügın köterme baǧa arzandaǧannan keiın bız de ony 260 teŋgege tüsırdık. Iаǧni,
Astana qalasy Auyl şaruaşylyǧy basqarmasynyŋ azyq-tülık qauıpsızdıgın qamtamasyz etu bölımınıŋ basşysy Rizagül Müsılımova qalada kartop bırşama arzandaǧanyn jetkızdı. «Qalanyŋ kökönıs pavilondarynda kartoptyŋ ortaşa baǧasy 30-40 teŋgege tüstı. Mäselen, 2-3 kün būryn ǧana onyŋ köterme baǧasy 250 teŋge bolsa, qazır 210 teŋgenıŋ maŋaiynda. Būdan bylai da baǧa tüspese, öspeidı. Al küzge qarai bırneşe ese arzandaidy»
deidı ol
«Şarynda» baǧa tüsse, bız de tüsıremız» deidı satuşy.
«Qazagromarketing» AQ saraptamalyq zertteuler departamentınıŋ bas menedjerı Äben Baitökovtıŋ sözınşe, «Şaryn» bazarynda kartoptyŋ byltyrǧy qory tausyluǧa jaqyn. Al biylǧy önım bırte-bırte elımızdıŋ oŋtüstıgı men Özbekstannan jetkızılude. «Şarynda» byltyrǧy säbız de tügesılıp keledı. Osy jylǧy önım äkelınbegendıkten onyŋ baǧasy östı.
Kerısınşe, byltyrǧy piiaz baiaǧyda tausylǧan. Bazarda satylyp jatqany – onyŋ biylǧy önımı. Qyryqqabat ta solai, sondyqtan osy ekeuı qymbattady. Mamannyŋ aituynşa, bazarda qyzylşanyŋ baǧasy ǧana özgergen joq. Jemıske kelsek, almanyŋ baǧasy tüse bastapty. Sondai-aq, qauyn men qarbyz da «Şarynǧa» jetıptı.
Astana qalasy Auyl şaruaşylyǧy basqarmasynyŋ azyq-tülık qauıpsızdıgın qamtamasyz etu bölımınıŋ basşysy Rizagül Müsılımova qalada kartop bırşama arzandaǧanyn jetkızdı. «Qalanyŋ kökönıs pavilondarynda kartoptyŋ ortaşa baǧasy 30-40 teŋgege tüstı. Mäselen, 2-3 kün būryn ǧana onyŋ köterme baǧasy 250 teŋge bolsa, qazır 210 teŋgenıŋ maŋaiynda. Būdan bylai da baǧa tüspese, öspeidı. Al küzge qarai bırneşe ese arzandaidy» deidı ol.
Al «Şapaǧatty» aralaǧanda qyryqqabat 250 teŋgeden, qyzylşa 170-180 teŋgeden, juylmaǧan säbız 200-den, juylǧany 175 teŋgeden, piiaz 190 teŋgeden, eskı kartop 230 teŋgeden saudalanyp jatqanyn kördık.
Ettıŋ baǧasyn da şolyp qaittyq. Jylqy etı 1600 teŋgeden, siyr etı 1300-1350 teŋgeden, qoi etı 1500 teŋgeden saudalanyp jatyr eken.
Är senbı-jeksenbı saiyn qalada öŋırlerdıŋ auyl şaruaşylyǧy önımderınıŋ järmeŋkesı ötıp kele jatqanynan da jūrt habardar boluy kerek. Alaida oǧan azyq-tülık az jetkızılıp jürgenın körıp jürmız. Köbınese resmi habarlanǧan kölemge jetpei jatady. Jemıs-kökönıstıŋ bärı pısıp, mal semırgennen keiın jaǧdai jaqsaratyn şyǧar dep topşylap otyrmyz.
Al 17-18 mausym künderı «Qazaqstan» sport saraiynyŋ avtotūraq alaŋynda kezektı auyl şaruaşylyǧy järmeŋkesı ötedı. Būl joly Atyrau, Almaty, Aqtöbe oblystary 3 myŋ tonnadan astam auyl şaruaşylyǧy önımderın köpşılıkke ūsynbaq.
Üş oblystyŋ ökılderı kökönıs, et, süt, balyq, şūjyq önımderı, sūiyq mai jäne özge de köptegen tauarlardy elorda tūrǧyndaryna arzan baǧamen saudalaidy dep aityldy. Järmeŋkege 151 otandyq auyl şaruaşylyǧy önımderın öndıruşı qatysady. Sonymen qatar, qala tūrǧyndary men qonaqtaryna üş oblystyŋ şyǧarmaşylyq önerpazdary konserttık baǧdarlamalaryn ūsynady.
Amanǧali QALJANOV
