Belgılı jurnalist, «Daryn» Memlekettık jastar syilyǧy men QR Prezidentı syilyǧynyŋ laureaty Ǧabit Iskenderūly Müsıreppen kezdesken jerde aqiyq aqyn Mūqaǧali Maqataevtyŋ ädebietımızdıŋ alyptarynyŋ bırı Ǧabit Müsırepovke arnalǧan jyr joldary sanamyzda jaŋǧyratyny bar. Onda Han Täŋırınıŋ mūzbalaǧy atanǧan aqyn klassik jazuşyny anda-sanda köretının aityp, jomart bır küzge teŋeidı. «Egemen Qazaqstan» gazetınıŋ aq myltyq jurnalisı, ataqty qalamgermen attas azamat turaly bız de osyny aita alamyz. Keŋ pışılgen tūlǧasy ǧana emes, publisistıŋ osy künderge deiın jazǧany bızge jemısın üiıp-tökken jyl mezgılınen eles beredı.
Mūqaǧalidyŋ jazuşyǧa arnaǧan jyrynyŋ bır jerınde «Elıktep özıŋızge esım ketıp, Kögendep aq qaǧazǧa tızdım öleŋ» degen joldar kezdesedı. Osy tarmaqtardan aqyn poeziiasyna jazuşynyŋ äserı bolǧandyǧyn aŋǧaramyz. Mūqaǧali «Aqqular ūiyqtaǧanda» poemasyn jazyp şyqqan soŋ, «Qalai şyqty eken?» degen oimen qoljazbany Ǧabit Müsırepovke oqytqan degen derek te kezdesedı. Endeşe, jazuşy belgılı bır deŋgeide aqynǧa tälım körsetkenın paiymdaimyz. Ärbır şyǧarmaşylyq iesınıŋ aǧa buynnyŋ jazǧanyna qarap, qalamyn tüzeitını siiaqty bızdıŋ de ülgı tūtar aǧalarymyz bar. Solardyŋ bırı – jurnalist Ǧabit Müsırep.
«Taǧylym alu üşın, üirenu üşın adamdarmen sät saiyn aralasyp jüru mındettı emes menıŋşe» deidı jurnalistıŋ özı bır sūhbatynda. Osy sözı – söz-aq! Ömırde kezdespei, jazǧanyn oqyp, özımız syrttai süisınıp jüretın ärıptes aǧa-apalarymyz, qūrby-qūrdastarymyz, ını-qaryndastarymyz az emes. Ǧabit Müsırep – sondai aǧalardyŋ qatarynan oryn alady. Aǧamyz «Nūr Astana» gazetınıŋ bas direktory – redaktory qyzmetınde bolǧanda aldyna jūmys ızdep bır barǧanymyz bolmasa, ol kısımen jaqyn aralasa qoimadyq. Alaida atalmyş gazetke bırtuar kompozitor Şämşı Qaldaiaqovtyŋ köpşılıkke jete qoimaǧan «Jarqyraidy Jezqazǧan» änı turaly maqalamyzdy bastyrǧanbyz.
Köbınese maqalalarymyzdy mädeniet, ruhaniiat taqyryptaryna jazatyndyǧymyzdan gazet pen jurnaldardan, saittardan sondai maqalalardy ızdep oqimyz. Biylǧy nauryz aiynda «Egemen Qazaqstan» gazetınde şyqqan «Şarq ūrǧan qyran edım keŋ dalany…» atty material bızdı eleŋ etkızdı. Avtory Ǧabit Müsırep qazaq älı dūrys tani almai jürgen, Özbekstanda tuyp, elu jasyna da jetpei ömırden ozǧan quatty aqyn Ömırzaq Qojamūratovpen «syrttai sūhbattasypty». Maqala aqynnyŋ tuǧanyna 80 jyl toluyna orai jaryq kördı. Negızınen, Ömırzaq Qojamūratovtyŋ mereitoiyna arnap, aldynda özımız de onyŋ şyǧarmaşylyǧy turaly jazudy oilastyrǧanbyz. Bıraq formasyn taba almai, äurege tüskenbız. Al, Ǧabit aǧa aldymyzdy orap, ūtymdy forma tapqan. Būl jait ta jurnalistıŋ täjıribelıgı men alǧyrlyǧynan habar beredı. «Sūhbatty» oqyp şyqqan soŋ atalmyş taqyrypqa qalam terbeudı artyq sanadyq. Endı ärıptes aǧamyzdan aqyn turaly tolymdyraq dünienı kütıp jürgen jaiymyz bar.
Babalarymyzdyŋ asyl süiegı qaida qalmaǧan? Siriiada damyl tapqan keşegı Äbu Nasyr äl-Farabiden bastap, Ündıstanda Mūhammed Haidar Dulati syndy ǧūlamalarymyzdyŋ, Mysyrda jatqan Beibarys sūltan, Türkiiada Mūstafa Öztürık siiaqty batyr ūldarymyzdyŋ, jalpy alǧanda älemnıŋ on tört elınen topyraq būiyrǧan köptegen tūlǧalarymyz jaily «Egemen Qazaqstan» gazetı arqyly Ǧabit Müsıreptıŋ bergen derekterı de köpşılıktı qyzyqtyrǧany sözsız. Atalmyş maqalada tanymdyq sipatpen bırge babalar ruhyna taǧzym da jatqanyn estı oqyrman aŋǧarady. «Jat jūrtta jerlengen jampozdar» atty būl materialdyŋ basynda avtor körnektı aqyn Jarasqan Äbdıraşūlynyŋ «Qūlpytas qoiar-qoimas basymyzǧa, Ol jaǧyn Uaqyttyŋ özı bıler!..» degen jyr joldaryn keltıredı.
Bızdıŋşe, Ömırzaq Qojamūratovpen «syrttai sūhbat» jasap, Jarasqan aqynnyŋ jyr joldaryn keltıruı jurnalistıŋ poeziiaǧa jaqyn ekenın aŋǧartady. Būǧan deiın osyndai ürdıstı belgılı jurnalist Qainar Oljaidan baiqaǧanbyz. Qazırgı jas jurnalister üirenetın būl da jaqsy qasiet.
Jalpy, qazırgı keibır ärıptesterden «boldym-toldym» degen mınezdı köp baiqaimyz. Osyndaida är jurnalist öz eŋbegıŋe syn közben qarai bılse eken deisıŋ. Al aǧa buynda ondai qasiet bar. Mäselen, Ǧabit Müsırep taǧy bır sūhbatynda «Özıŋızge syn közben qaraisyz ba?» sūraǧyna «Syn közben qaraimyn deuden görı köŋıl tolmaidy degen dūrys bolar. Ondai jaǧdai kezdesıp tūrady. Alǧa qoiǧan josparlardyŋ bärı obektivtı-subektivtı sebepterge bailanysty ä degennen jüze asa qoimaityny bar. Būl soǧan bailanysty bolar dep oilaimyn. Keşıgıŋkırep jüzege asqan şarua köŋıldı bärıbır könşıte almaidy» deidı. Endeşe, aǧaǧa qolǧa alǧan är şaruaŋyz uaqytynda jüzege assyn degen tılektı aitamyz. Jäne jazuda bızden ozǧanyŋyzdai, jastardan oza berıŋız degımız keledı. Bız qyzǧanbai, qyzyǧyp qana qaraimyz…
Amanǧali QALJANOV
