«Qai jerıŋ auyrsa, janyŋ sol jerde tūrady» deidı adam bır jerı auyrǧanda. Ekologiialyq sebepterge bailanysty soŋǧy jyldary qūlaq jäne tynys alu joldarynyŋ auruy artqanyn därıgerler rastap otyr. Sondai-aq kün suytqanda adam aǧzasynda D därumenı qorynyŋ azaiuyna bailanysty türlı auru küşeiedı. Medisinada «otorinolaringolog» atty qūlaq jäne mūryn, tamaq auruyn emdeitın därıger mamany bar. Astanadaǧy №1 köpbeiındı qalalyq auruhanasynyŋ otorinolaringolog-därıgerı Ainaş HİSAMİTOVAǦA bırneşe saual qoiǧan edık.
– Sızderge keletın nauqastardyŋ basym bölıgı qai jas aralyǧyndaǧy adamdar? Qazaqstandyq medisinanyŋ osy saladaǧy jetıstıkterı qandai? Özıŋız jas bolǧanyŋyzben, öte täjıribelı maman retınde zor qūrmetke iesız. Būl ūstazdaryŋyzdyŋ arqasy ma, älde jeke ızdenısterdıŋ nätijesı me? Qūlaq-mūryn, tamaq auruyn emdeudegı jaŋa ädıster turaly aitsaŋyz.
– №1 qalalyq auruhananyŋ LOR ortalyǧy – Qazaqstan boiynşa ırı, joǧary mamandandyrylǧan medisinalyq kömek körsetetın ortalyqtyŋ bırı. Ortalyqty professor, joǧary sanattaǧy därıger Gülmira Mūhamadieva basqarady. Ortalyq LOR aurulary boiynşa 24 saǧat/7 kün rejimınde 18 jastan asqan QR azamattaryna, şetel azamattaryna şūǧyl jäne josparly kömek körsetedı. LOR ortalyǧy Astana medisinalyq universitetınıŋ akademigı, professor R.Tulebaev basqaratyn LOR kafedrasymen tyǧyz bailanysta kafedranyŋ klinikalyq bazasy retınde jūmys ısteidı. Ortalyqta magistranttar, rezidentter, doktoranttar täjıribe almasyp, bılıktılıgın damytady. Bızdıŋ ortalyqtyŋ maman-därıgerlerı öz jūmysynda zamanaui medisinanyŋ jetıstıkterımen qosa, özderınıŋ köp jyldyq täjıribesıne, ǧylymi jūmystaryna jügınedı.
– Qazır kürdelı otalar denege pyşaq tigızbei, endovideolyq hirurgiia täsılı boiynşa jasalady. Mūndai otalardyŋ tiımdılıgı turaly ne aitar edıŋız?
– Ortalyqta endovideoskopiialyq funksionaldy rinohirurgiia, otohirurgiia men lazerlık otanyŋ barlyq türı jasalady, iaǧni būl bükıl dünie jüzınde otolaringologiiada qoldanylatyn «altyn standart» emdeu türıne jatady.
– Barlyq aimaqta, qalalarda medisina jaqsy damyp keledı. Därıgerlerdıŋ bılıktılıgın arttyru da özektı mäselenıŋ bırı. Otorinolaringologtardyŋ bılıktılıgın arttyru ne beredı dep oilaisyz?
– Soŋǧy jyldary LOR ortalyq pen kafedra şeteldık medisinalyq universitettermen tyǧyz bailanys ornatyp, täjıribe almasyp, därıgerler bılımın arttyryp jatyr. Būl käsıbi qarym-qatynas pen täjıribe almasuǧa, ǧylymi ortany ūiymdastyra otyryp, bılıktılıktı arttyryp, jaŋalyqtarmen bölısuge mümkındık beredı. Būl ıs-şaralarǧa, bızdıŋ ortalyq därıgerlerınen basqa, medisinalyq mekemelerden kelgen därıgerler de kelıp qatysyp, bılımın jetıldıru üstınde.
– Qazırgı kezde medisinalyq qūraldardyŋ jaqsaruyna bailanysty estu joldaryna türlı ota jasalady. Diagnostika jürgızu jaǧynan da qiyndyq joq. Qūraldardyŋ jaŋaşyldyǧyna qarai bügınde nauqastar därıgermen bırge qūlaqtarynyŋ baraban perdesın bırge köre alady. Osyǧan alyp qosaryŋyz bar ma?
– Osynyŋ arqasynda jaŋa emdeu täsılderı, otanyŋ jaŋa türlerı engızılıp, halyqqa körsetetın medisinalyq kömek spektrı keŋeiıp jatyr (mysaly, eresekterge kohlearly implantasiia, ortaŋǧy qūlaqtyŋ glomusty tüzılısı kezındegı joǧary mamandandyrylǧan ota jäne t. b.).
– Otorinolaringolog-därıger retınde tūrǧyndarǧa qandai keŋes berer edıŋız?
– Qūlaq, mūryn auruy kezınde mi ışılık jäne köz ışılık asqynu boluy mümkın, sondyqtan auruǧa nemqūraidy qarauǧa bolmaidy. Sol sebeptı aurudyŋ alǧaşqy belgılerı paida bolǧanda därıgerge qaralyp, uaqytyly em alǧan jön. Eger estu naşarlai bastasa, äsırese şu paida bolsa, mındettı türde tek LOR därıgerıne ǧana emes, surdolog därıgerıne de qaralu kerek.
– Kün suytqan kezde aǧzaǧa kün säulesı jetpeidı, sol sebeptı immun jüiesın nyǧaituǧa kömektesetın D därumenınıŋ qory azaiady. Osylaişa adamdar basqa uaqytqa qaraǧanda suyqta infeksiiany tez jūqtyrady. Äsırese osy kezde qūlaq, mūryn, tamaq auruy köbeiedı. İmmunitettı köterudıŋ qandai joldary bar?
– Profilaktikalyq şaralardy qoldanǧan jön, suyqtan saqtanyp, jyly kiınıp, gigiena tärtıbın tolyǧymen oryndau öte maŋyzdy. Sondai-aq infeksiialarǧa aǧzanyŋ tözımdılıgın arttyru üşın dūrys, tolyqqandy därumenderge bai tamaqtanu, şynyǧu jäne uaqytynda därıgerge qaralu qajet. Ärine, qūlaq, mūryn, tamaq auruy asa qauıptı auru bolmaǧanymen, adamnyŋ eŋ näzık jerı sanalady. Auru asqynyp ketse, uaqytynda därıgerge qaralmasa, ota jasauǧa deiın barady. Eŋ basty nazar audaratyn närse – immunitet tömendegen kezde sozylmaly nauqastary bar balalar, qarttar äsırese suyq mezgılde aurudyŋ aldyn aluy qajet. Auyrsynudyŋ alǧaşqy belgılerı paida bolǧan kezde özın-özı emdeuge bolmaidy, bırden därıger mamanǧa – otolaringologqa körıngen dūrys.
