Täuelsızdıktıŋ simvolyna ainalǧan elordanyŋ bıregei ǧimarattary Elbasynyŋ arhitekturalyq şeşımderımen jüzege asqan.
El astanasyn Almatydan Aqmolaǧa köşırudıŋ negızgı bastamaşysy Qazaqstannyŋ Tūŋǧyş Prezidentı – Elbasy Nūrsūltan Nazarbaev boldy. 2003 jyly Elbasynyŋ The Wall Street Journal gazetıne bergen sūhbatynda tılşınıŋ «Jaŋa astanany jobalauǧa qatystyŋyz ba?» degen sūraǧyna: «Men är ǧimaratty, är säulet jobasyn jobalauǧa qatystym. Tıptı ǧimarattardyŋ tüsın de… Men säuletşımın jäne odan ūialmaimyn» dep jauap berdı.
Jyldan jylǧa bas qala sūlu keiıpke enıp, türlendı. Şyǧys pen Batystyŋ mädenietı toǧysqan bıregei qūrylystar esebınen Qazaqstannyŋ brendıne ainaldy.
Saltanat qaqpasy
«Mäŋgılık El» saltanat qaqpasy Tūŋǧyş Prezident
Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ bastamasymen 2011 jylǧy 16 jeltoqsanda Qazaqstan Täuelsızdıgınıŋ 20 jyldyǧyna orai aşyldy. «Altyn qimanyŋ» däl saqtaluynyŋ arqasynda monument mınsız üilesımge ie. Onyŋ quystarynda aqsaqal-danagöi, äiel-ana, ortaǧasyrlyq batyr, qazırgı zamanǧy jauyngerdıŋ kölemdı qola müsınderı ornatylǧan. Ekı jaǧynda Qoja Ahmet Iаsaui kesenesındegı «Taiqazan» köşırmesı ornatylǧan. Säulet qūrylymynyŋ biıktıgı – 20 m, būl el Täuelsızdıgınıŋ 20 jyldyǧyna orai aşylǧan.
«Bäiterek» monumentı
2002 jyly «Bäiterek» monumentınıŋ aşylu saltanatynda Elbasy būl nysan bolaşaqta elordanyŋ jäne bükıl Qazaqstannyŋ vizit kartasy bolatynyn mälımdedı. Şynynda da, «Bäiterek» bügınde elordamyzdy, mysaly, qyzyl alaŋdaǧy Mäskeu nemese Bostandyq müsını boiynşa Niu-Iork siiaqty qalanyŋ negızgı körıktı jerlerınıŋ bırı bolyp sanalady.
«Bäiterek» – Elbasynyŋ elordadaǧy süiıktı orny.
«Süiıktı oryndarym köp. «Bäiterek» ärine, maǧan öte qatty ūnaidy. Būl – eŋ ädemı jäne süiıktı ornym. Ol jerge barudy ūnatamyn» dedı Tūŋǧyş Prezident elordanyŋ 20 jyldyǧy qarsaŋynda bergen sūhbatynda.
«Qazaq elı» monumentı
Monument 2009 jyly Täuelsızdık alaŋymen bırge aşyldy.
«Qazaq elınıŋ» biıktıgı – AQŞ-taǧy Bostandyq müsını sekıldı 91 metr. Qazaqstandyqtar üşın monument 1991 jyly Täuelsızdıkke qol jetkızudıŋ simvoly bolyp sanalady. Jalpy audany – 5 gektar, ırgeles aumaǧy – 11 gektar. Tört qola relefte «Tūŋǧyş Prezident jäne Qazaqstan halqy», «Erlık», «Jasampazdyq» jäne «Bolaşaq» beinelengen.
«Astana Opera» teatry
«Astana Opera» – memlekettık opera jäne balet teatry 2013 jyly salynǧan jäne Ortalyq Aziiadaǧy eŋ ırı teatr.
Ǧimarattyŋ syrtqy kelbetı men intererınde 33 eldıŋ säuletşılerı, qūrylysşylary men mamandary jūmys ıstedı. Elbasynyŋ özı jobaǧa öz tüzetulerın, tıptı aiaqtalu satysynda da engızdı. Onyŋ ūsynysy boiynşa negızgı teatr foiesınıŋ biıktıgı ūlǧaityldy.
«Astana Opera» «Bastiliia operasy» men «Mariin teatry» sekıldı bıregei sahnaǧa ie. Jobanyŋ bas säuletşısı – Renato Arketti.
Beibıtşılık jäne kelısım saraiy
Halyq arasynda «Piramida» dep atalatyn Beibıtşılık jäne kelısım saraiy 2006 jyldyŋ
1 qyrküiegınde aşyldy. Nūrsūltan Nazarbaev 2003 jyly Älemdık jäne dästürlı dınderdıŋ I sezınde saraidy dostyqtyŋ, beibıtşılık pen bırlıktıŋ nyşany retınde aşudy ūsyndy. Üş jyldan keiın sezdıŋ ekınşı otyrysy jaŋa ǧimaratta öttı.
Nysan äigılı säuletşı Norman Fosterdıŋ jetekşılıgımen salyndy. Piramida altyn bölım prinsipı boiynşa salynǧan: biıktıgı 62 metrge teŋ. Mūnda 1500 oryndyq konserttık-opera zaly bar, onyŋ aşyluynda Monserrat Kabale öner körsettı.
Al piramidaǧa Qazaqstannyŋ etnostaryn beineleitın 130 kögerşın beinelengen ülken şyny kümbez qoiylǧan. Tünde kümbez jarqyrap, ärtürlı dınderdıŋ, mädenietter men halyqtardyŋ bırıguınıŋ simvolyn körsetedı.
