20 qaraşadan 18 jeltoqsanǧa deiın älem jūrtynyŋ nazary Qatarda ötetın älem chempionatyna auady. Finaldyq kezeŋge joldama alǧan 32 eldıŋ qūrama komandasy özara myqtyny anyqtaidy. Al-Bait stadionynda jarys qojaiyny men Ekvador arasyndaǧy tūsaukeser oiyn aiaqtaldy.
Aldymen törtjyldyqtyŋ basty dodasynyŋ jylnamasyna az-kem toqtala ketsek.
1938-2002 jyldar aralyǧynda älem chempionatynyŋ jeŋımpaz komandasy finaldyq turnirde ırıkteuden ötpei qatyssa, 2006 jyldan bastap ırıkteuden ötuge mındetteldı. 1930 jyldan berı (Ekınşı düniejüzılık soǧysqa bailanysty 1942 jäne 1946 jyly üzılıstı qospaǧanda) tūraqty ötkızılıp keledı jäne sporttyŋ özge türımen salystyrǧanda körermendı köptep tartuymen erekşelenedı. Mäselen, 2006 jylǧy älem chempionatyn 715,1 million körermen tamaşalady.
Älem chempiony atalǧan 8 el bar. Braziliia eŋ köp titulǧa ie. Oŋtüstıkamerikalyq qūrama 5 ret tūǧyrdyŋ eŋ biıgınen körındı. İtaliia men Germaniia 4 ret chempion atandy. Argentina, Urugvai jäne Fransiia ekı ret, Angliia men İspaniia qūramasy bır ret üzdık komanda retınde moiyndaldy.
Urugvaida ötken alǧaşqy turnirge Europadan Fransiia, Belgiia, Rumyniia jäne Iýgoslaviia qūramasy qatyssa, qalǧany – amerikalyq ūjymdar. Odan keiıngı kezeŋde Europa elderınıŋ sany artyp, Latyn Amerikanyŋ qūrama komandalaryna negızgı bäsekeles boldy. Mäselen, Europa qūramalary 12 ret, Oŋtüstık Amerika qūramalary 9 ret jeŋıske jettı.
Eŋ köp finalǧa Germaniia şyqty – 8 ret. Odan keiıngı orynda Braziliia qūramasy – 7 ret. Finalǧa şyǧu sany boiynşa üşınşı oryn İtaliia (6 ret) qūramasyna tiıstı. Äzırge Aziia men Afrika qūrlyǧynyŋ elderıne, chempiondyq ataqty aitpaǧannyŋ özınde, üzdık üştıkke enu būiyrmai tūr. Tek 2002 jyly ötken älem chempionatynda Oŋtüstık Koreia üzdık törttıkke endı.
1970 jyly Meksikada ötken chempionattyŋ finalyna Braziliia men İtaliia şyqty. Ol kezde ekı qūrama komanda da 2 retten chempion bolǧan-dy. Sosyn 1994 jyly ekı qūrama finalda taǧy kezdestı. Qyzyǧy, būl joly Braziliia da, İtaliia da 3 retten jeŋıske jetken-dı. Ekı finaldyq kezdesude braziliialyqtar basym tüstı. 2010 jylǧa deiın europalyq komandalar Europada ötken chempionatta ǧana jeŋıske jetse, 2010 jyly Oŋtüstık Afrikada ötken turnirde İspaniia qūramasy üzdık şyǧyp, dästürdı būzdy.
2014 jyly Germaniia qūramasy Braziliiada ötken chempionatta jeŋıske jetken alǧaşqy europalyq komanda boldy. 1958, 2002, 2010 jäne 2014 jyldardaǧy chempionattardy qospaǧanda, jeŋımpaz el chempionat ötken kontinentke tiesılı boldy.
İtaliia (1934, 1938) jäne Braziliia (1958, 1962) qatarynan 2 ret üzdık atanyp, chempiondyq ataǧyn qorǧai aldy. Europalyq komanda İtaliia (2006), İspaniia (2010), Germaniia (2014), Fransiia (2018) mundialda daralandy. Turnir qojaiyny älem chempionatynda 6 ret jeŋıske jettı. Urugvai (1930), İtaliia (1934), Angliia (1966), Argentina (1978) jäne Fransiia (1998) öz elınde alǧaş ret jeŋıske jettı. Tek Germaniia (1954), Braziliia (1958) jäne İspaniia (2010) qūramasy syrt alaŋynda alǧaş ret älem chempiony atandy. Eŋ ökınıştısı, Niderlandy qūramasy (1974, 1978, 2010) üş ret finalǧa şyǧyp, sätsızdıkke ūşyrady.
Sport sarapşylary 2022 jyly Qatarda ötetın älem chempionatynyŋ negızgı favoritıne Braziliia, Fransiia, Angliia, Argentina jäne İspaniiany jatqyzady. Menıŋ oiymşa, Germaniiany sanattan şyǧaruǧa bolmaidy. Niderlandy sätsızdık seriiasyn toqtatqysy keletını anyq. Belgiia komandasy da kemelıne jetken ūjym. Bızdı qyzyqqa toly matchtar kütıp tūr.
***
Qatar men Ekvador arasyndaǧy kezdesuınde basymdyq latynamerikalyqtarda boldy. Enner Valensiia qarsylasynyŋ qaqpasynan 16 jäne 31 minutta saŋylau tauyp, sūrmergender köşın bastady.
Jalpy latynamerikalyq komanda bır töbe biık boldy. Bır qūrlyqta Braziliia, Argentina, Urugvai syndy myqty komandamen dop tebetın ekvadorlyqtar şeberlıgınıŋ şyŋdalǧany körındı.
Al Qatardyŋ jaiy belgılı. Aziiadaǧy ortanqol komanda. Ekınşı jaǧy, Aziia jäne Latyn Amerikanyŋ komandalary deŋgeiı bır-bırıne sai kelmeitını taǧy bar. Olai bolmasa «sary kūrlyqtyŋ» bır komandasy osy uaqytqa deiın üşınşı oryn alatyn edı ǧoi!
Oqyrman qauym, redaksiiaǧa öz boljamyŋyzdy joldap, belsendılık tanytudy da ūmytpaŋyz!
