Jaqynda äl-Farabi atyndaǧy Qazaq ūlttyq universitetınıŋ himiia jäne himiialyq tehnologiia fakultetınde Qazaqstan Respublikasy Ǧylym akademiiasynyŋ korrespondent-müşesı, Qazaq KSR eŋbek sıŋırgen ǧylym qairatkerı, himiia ǧylymdarynyŋ doktory Batyrbek Ahmetūly Bırımjanovtyŋ atqarǧan eŋbekterı men qyzmetıne arnalǧan H mereitoilyq sezd öttı. Qazaqstanda 1996 jyldan berı halyqaralyq Bırımjanov sezderı ötude. H mereitoilyq sezge 200-den asa qazaqstandyq ǧalymdar, alys-jaqyn şetelden, 70 öndırıstık käsıporyn, JOO jäne ǧylymi tehnikalyq mekemeler qatysty.
Jiyrma alty jyl äl-Farabi atyndaǧy Qazaq ūlttyq universitetınıŋ Himiia fakultetınıŋ dekany bola jürıp-aq lauazym biıgındegılerdıŋ qolynan kele de bermeitın, oǧan bara da bermeitın deŋgeide halqymyzdyŋ ūl-qyzdaryna äkelık qamqorlyq jasady, tereŋ bılımdı şäkırtter tärbielep, ūlttyq ǧalymdar dinastiiasyn (äuletın) qalyptastyrdy, joǧary bılım salasyn sapalyq jaǧynan jetıldırdı, himiia ǧylymdarynyŋ jaŋa baǧyttaryn ūiymdastyryp, ärı qarai damuyna jol aşty. Qyruar jūmysty atqara jürıp, özınıŋ būl ömırdegı ülken boryşy – ötken babalary siiaqty ūlt müddesın öz müddesınen joǧary qoia otyryp, halqyna adal qyzmet etu dep sanady jäne onyŋ tamaşa ülgılerın bılım-ǧylym älemınde, qoǧami ömırde adami biıktıkten körsete bıldı. Būl – parasatty, tektı tūlǧalarǧa ǧana tän qasiet. Ziialy qauym arasyndaǧy ūstazymyz B.A.Bırımjanovtyŋ orny, bedelınıŋ qandai ekenın 1985 jyldyŋ 7 nauryzynda qaraly jiynda qazaqtyŋ asyl tūlǧalarynyŋ bırı, ǧūlama ǧalym, körnektı memleket häm qoǧam qairatkerı akademik S.Zimanovtyŋ: «Ūlttyq Ūly şoǧyrdyŋ soŋǧysyn soŋǧy saparǧa şyǧaryp saluda bızben bırge qazaq elı men jerı küŋırenıp qaiǧyruda» dep tebırene aitqan sözınen-aq baiqauǧa bolady.
B.A.Bırımjanovtyŋ tıkelei basşylyǧymen 30 ǧylym kandidaty, 4 ǧylym doktory daiyndaldy. Bırınşı ret joǧary oqu oryndary üşın qazaq tılınde «Jalpy himiia» (1962j.) oqulyǧyn şyǧardy, ol keiınırek ekı ret öŋdelıp, tolyqtyrylyp, qaita basylyp şyqty. Himiianyŋ orysşa-qazaqşa terminologiialyq sözdıgı jasaldy, 700-den astam ǧylymi maqalalar jazyldy. Joǧary kvalifikasiialyq kafedralar daiarlaudaǧy eren eŋbegı üşın Lenin, Qūrmet belgısı, Halyqtar dostyǧy ordenderı jäne köptegen medaldarmen, maqtau gramotalarymen marapattaldy, «QR ǧylymyna eŋbek sıŋırgen qairatker» ataǧy berıldı.
Äkesı – Ahmet Qorǧanbekūly Bırımjanov (1871-1927 j.j.) Orynbor gimnaziiasyn bıtırgen, memlekettık I jäne II Duma deputaty, ūlttyq mäselelerdı kötergen körnektı qairatker, Alaş partiiasyn qūruşylardyŋ bırı. Bız būdan qadırlı ūstazymyzdyŋ arǧy babalarynan kele jatqan tektılık qasietınıŋ zaman qūbylystarynda da üzılmei ūrpaqtan-ūrpaqqa jetkenın köremız, onyŋ köşbasşy ökılderınıŋ halyqqa qalai qyzmet etudıŋ tamaşa ülgılerın baiqatqandyǧyna köz jetkızdık.
Isker ūstaz dekandyq qyzmettı atqaryp jürıp-aq ony qandai biık deŋgeige köterıp, asqaqtatty, dekanatty jürek jylylyǧyna toly, halyq syilap qūrmet tūtatyn, ruhani ızdenıstı qanaǧattandyratyn qasiettı orynǧa ainaldyrdy. Qydyr daryǧan 26 jyldyq «Bırımjanov däuırı» dep atalatyn, bügınde tarih qoinauyna ketken, bıraq ta, ūmytylmas, aŋyzǧa ainalǧan, qaitalanbas sol bır şuaqty künderdı osy künderı Qazaqstan himikterı saǧynyşpen ärdaiym eske alady.
Himiia fakultetınıŋ dekany B.A.Bırımjanovtyŋ qamqorlyǧyn körmegen 1954-1980 jyldar aralyǧyndaǧy studentter joqtyŋ qasy deuge bolar. Azamattyq ūstanymy myqty ūstaz B.A.Bırımjanov, ataq-qūmarlyqqa, materialdyq qūndylyqtarǧa boi aldyrmaǧan, tek tektılık pen ruhani bailyqty boiyna jinaǧan, ony halqynyŋ igılıgıne dūrys paidalana bılgen, zaman aǧymyna qarai köregendık sipattaǧy şeşımder qabyldai alǧan, qairatkerlıgı joǧary himiia ǧylymynyŋ patriarhy bolyp tanylǧan jany taza, adami qasiettıŋ eŋ biık ölşemderımen sipattalatyn, ūşqyr oily, şeşen, ötkır taǧylymdy äzıl-qaljyŋdarymen de mäseleler şeşe bıletın, abyroiy biık tūlǧa retınde el sanasynda qala bermek. Akademik M.İ. Usanovichtıŋ özı: «Ne byl, net i ne budet takogo dekana» dep aǧynan jaryluy segız qyrly, bır syrly ūstazdy moiyndaudyŋ tamaşa aiǧaǧy emes pe?!
Jeneta TAŞMŪHAMBETOVA,
Nūrbübı JAKİROVA
