«Bomba qoiyldy!». «Äuejaida jarylǧyş zat bar!». «Vokzal jarylady!». Tıldık qorymyzda «telefon-terrorist» degen ūǧym paida boldy. Ädette, mūndai habarlamalar azamattardyŋ ömırı men densaulyǧyna şynaiy qauıp tudyru üşın emes, mekemelerdıŋ, käsıporyndardyŋ jäne qoǧamdyq kölıkterdıŋ jūmysyn uaqytşa toqtatu, adamdarǧa qorqynyş sezımın ūialatu maqsatynda jasalady. Alaida, bas-aiaǧy bes sekundtyq osy tärızdı bır telefon-habarlamanyŋ özı memlekettık biudjetke şamamen 500 myŋ teŋge şyǧyn keltıredı eken.
Öitkenı, aqparattyŋ aq-qarasyn anyqtau üşın bükıl qūzyrly mekemeler, ışkı ıster, ūlttyq qauıpsızdık organdarynyŋ arnauly qyzmetterı, tötenşe jaǧdailar jönındegı ministrlıktıŋ qūtqaru bölımşelerı, jedel medisinalyq järdem brigadalary jūmylady. Baqylauǧa alynǧan nysannyŋ öndırıstık qyzmetı nemese ondaǧy oqu prosesterı toqtatylady. Oǧan qoǧamdyq kölıkter men äue reisterınıŋ toqtap qaluy saldarynan keletın şyǧyndy qosyŋyz.
Işkı ıster ministrlıgı taratqan aqparatqa süiensek, ötken jyly elımızde telefon-terroristerıne qatysty 135 derek tırkelıptı. Laŋkestıkke qatysty aqpar taratqan 100 adam qolǧa tüsıp, 58-ı qylmystyq jauapkerşılıkke tartylǧan. Telefon-terrorister köbıne halyq köp jüretın qoǧamdyq oryndardy nysanasyna alady eken. Äleumettık zertteulerge qūlaq türsek, 37,2 paiyzy vokzal, äuejai jäne kölık beketterınde, 24,8 paiyzy demalys jäne oiyn-sauyq oryndarynda, 18,6 paiyzy äkımşılık ǧimarattarda, 16 paiyzy oqu oryndarynda, 15,1 paiyzy tūrǧyn üilerde jarylǧyş zat bar dep dabyl qaqqan. Taǧy bır däleldengen mälımet, dabyl qaǧuşylardyŋ denı er adamdar eken jäne olardyŋ 30 paiyzy mūndai qadamǧa mas küiınde barǧan.
Düiım eldı dürlıktıretınderdıŋ arasynda oŋ-solyn tanymaǧan jastar da az emes. Mamandardyŋ aituynşa, mūndai qadamǧa barǧan jandardyŋ köbınıŋ aitar syltaulary köŋılge qonbaidy. Mäselen, bırı ūşaqtan keşıgetın bolǧan soŋ «äuejaida bomba bar» dep habarlaǧan, bırı sabaqqa daiyndyqsyz kelgendıkten «mektep jarylady» dep dabyl qaqqan, al taǧy bırı poliseilerdıŋ jedeldıgın teksermek bolǧan. Tıptı, ne üşın būlai jasaǧanyn tüsındırıp bere almaǧandar da bolypty. Taǧy bır qyzyǧy, olardyŋ köbı özderınıŋ äreketın qylmys dep sanamaidy eken.
Būǧan deiın terrorizm aktılerı turaly qasaqana jalǧan habarlama beru «auyrlyǧy ortaşa qylmys» türıne jatatyn jäne ekı jüzden bes jüz ailyq eseptık körsetkışke deiıngı mölşerde aiyppūl salynatyn. Keltırılgen ziiannyŋ mölşerıne qarai bır jyldan ekı jylǧa deiıngı merzımde eŋbekpen tüzeu koloniialarynda nemese tört jylǧa deiıngı merzımde qataŋ rejimde bas bostandyǧynan aiyrylatyn. Bıraq soŋǧy ekı jyldan berı jalǧan terroristerge qatysty jauapkerşılık qataŋdatyldy. Biudjetke keltırgen şyǧynyna qarai jalǧan aqparat taratqan jan 200-den 500 ailyq eseptık körsetkışke deiın aiyppūl töleidı. Būl – 300-900 myŋ teŋgenıŋ ainalasy. Ol az deseŋız, 3 jyldan 8 jylǧa deiın bas bostandyǧynan aiyrady. Bıraq qarapaiym halyq arasynda tüsındıru jūmystary älı de jetkılıksız tärızdı. Beibıt künde halyqtyŋ üreiın alatyn būzaqylardyŋ qatary azaimai otyrǧany da sondyqtan.
Gülmira Aimaǧanbet
