Menıŋ baiaǧyda alys auyldan arman quyp Almatyǧa attanǧanda, qara nandy qaq bölıp jegen kurstas ärı gruppalas qaradomalaqtardyŋ bırı, soŋǧy kezderı qazaq qoǧamynda dürkırep aty şyǧa bastaǧan biznesmen-baspager Qonysbek Botbai bauyrymmen jaqyn aralasuym onyŋ Maŋǧystauda bır jobany qolǧa aluymen tūspa-tūs keldı
Universitet qabyrǧasynda jürgen kezınde de äste qatarynan kem soqpaǧan, ylǧi da bılım men ızdenıske boi ūrǧan, jıgerlı de tabandy jas jıgıttıŋ keleşekte ömır-özen, dünienıŋ keruen-köşınde jolsoqty bolmaityny sol kezde-aq aŋǧarylǧan-dy. Joǧary bılım alǧannan keiın sol kezdegı eŋ tanymal atyşuly basylym «Leninşıl jasta» eŋbek jolyn bastap, özınıŋ būl käsıptı beker taŋdamaǧan alymdy da şalymdy jüirık ekenın tanytty. Almatydai duly da şuly qalanyŋ auasymen de, aurasymen de tereŋ tynystap, qoǧam men el ömırıne etene aralasatyn jurnalistıŋ tırlıgıne äbden boi üiretıp, käsıbi şeberlıgın äbden şyŋdady. Mektep qabyrǧasynan-aq qara sözge üiır bolǧan jas örennıŋ qabılet-qarymy jasyndai jarqyldaǧan «Leninşıl jasta», ūstazy Jarylqap Beisenbaiūly tızgının ūstaǧan «Ana tılı» ūlt basylymynda şyŋdala, şirai tüstı. «Ana tılı» az ǧana uaqyt ışınde halyq süiıspenşılıgıne bölenıp, taralymy 111 myŋǧa jetse, qarymdy qalamger Qonysbek Qojamjarūlynyŋ qosqan ülesı de qomaqty. San aluan taqyryptaǧy maqalalar men reportajdar, ocherkter men esseler bırtındep körkem prozanyŋ kölemdı janrlaryna qarai oiysty. Qalamger tılınıŋ aişyǧy, jeŋıl iumory äŋgımeler keiıpkerlerınıŋ söz auanynan aiqyn körınıs tapty. Feletondarynda aqiqatty ainytpai aityp, syn sadaǧymen kemşın tūstardy batyl tüiredı.
Elımız täuelsızdık alǧan alǧaşqy kezeŋderde, būl azamat täuekeldıŋ jel qaiyǧymen baspa ısıne qūlaş ūrdy. Aldyna aiqyn maqsat qoiǧan, tura joldan taimaityn adam tübı bır nätijege jeterı haq. Älı el esın jiia qoimaǧan ötpelı sätterde baǧdaryn aiqyndap alǧan ısker jıgıt köp ūzamai «QazAqparat» baspa-korporasiiasynyŋ basşysy därejesınde, neşebır tom-tom kıtaptardy eldıŋ igılıgıne ainaldyrdy. Talai talai seriialy kıtaptar şyǧyp jatty. Mäselen, bır ǧana «Ūly dalanyŋ tūlǧalary» seriiasymen şyqqan «Qazaq bi-şeşenderı», «Qazaq tarihyndaǧy äielder», «Qazaq batyrlary», «Qazaq handary» kıtaptary qanşama aişyqty mazmūnǧa toly.
Men Almatydan elge ketsem de, qalamger qauymnan da, kurstastardan da qara üzbegen edım. Qonysekeŋmen de äredık-äredık är jerde ūşyrasyp, şüiırkelesıp qalyp jürdık. Äitkenmen…
Jaqyn şüiırkelesu Qonysbektıŋ Maŋǧystau qalamgerlerınıŋ 50 tomdyǧyn şyǧaruǧa bel şeşıp kırısuıne bailanysty edı. Osynau ırgelı ıstı oŋynan oraltu üşın ol bızdıŋ jaqqa jiı-jiı atynyŋ basyn būryp tūrdy. Äŋgımemızdıŋ jarasqany sonşalyq, bır-bırımızge būrynǧydan da jaqyn bolyp, edäuır bauyr bastyq.
Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı, «Parasat» ordenınıŋ iegerı, Bäidıbek audanynyŋ qūrmettı azamaty Qonysbek dosymyz ıstıŋ ūtyryn taba bıletın bılıktı maman edı. 50 tomdyqty şyǧaruǧa ūsynylǧan qarajat jetpestıgınen köp baspalar bas tartsa da, Qonysbek ūsynylǧan är kıtaptyŋ baspa tabaǧyn bır mölşerge keltıru arqyly şaruany sättı bıtırdı. «Maŋǧystau oblysy aqyn-jazuşylarynyŋ kıtaphanasy» aidarymen şyqqan körnektı 50 tomdyqtyŋ Aqtau jäne Astana qalalarynda ötken tūsaukeserlerıne qatysyp, söz söiledı, zor abyroi ielendı.
Qaşan körsem de at üstınde jüretın, qaisybır şaruany da oidaǧydai bıtıretın jankeştı Qonysekeŋ ärı qonaqjai jan edı. Menıŋ jolym tüse qalǧanda Alataudyŋ bauraiyndaǧy jaily dämhanalardyŋ bırınde otyryp şäi ışıp, türlı taqyryptarda äŋgıme qozǧaitynbyz. Ärkez äŋgımenı äzılge saiǧaryp, men siiaqty köp küle bermeitın adamdy da küldırmei qoimaityn. Säl närseden ezuıŋe külkı üiırtedı. Bır joly Astananyŋ äuejaiynda kezdesıp qalyp, şūrqyrasa körıstık. «Qaidan jürsıŋ batyreke?» deimın ǧoi. «Ekı künnıŋ bırınde kelem, keide bır künde ekı ret, tıptı üş ret te kelem» dep baryp, «äbden jūmysbasty bolǧanym sonşalyq, soŋǧy kezde anda-mynda köp jürıp, bır künı üige keldım de, qaita ūşuǧa daiyndalyp jatsam, jarym Jamal: «Qonysbek, körınbeisıŋ ǧoi» dep aitty dep küldırgende ışegım tüiılgen…
Aqtauǧa kelgen qonaqtardy teŋız jaǧasyna alyp baryp qydyrtatyn ädetımız bar. Şarua bıtkende Qonysbektıŋ de köŋılı bırlendı. Ol jaǧajaida otyrǧan bızdı tastap teŋızge bardy da, qoiyp kettı…
Qonysbek Botbaidyŋ bıreu bılıp, bıreu bılmeitın ädemı äŋgımelerı bar. Oŋtüstıktıŋ şyraiy men tılınıŋ şūraiy şyǧarmalaryna özgeşe reŋ darytqan. Bırde Qarauylbek Qazievke, endı bırde Marhabbat Baiǧūtqa da ūqsap ketıp jatady. Bıraq qai şyǧarmasyn alsaŋyz da, tättı bır mūŋnyŋ jyly lebı esedı. Kıtaptaryna «Suyq küz», «Egız qauaşaq» degen attardy da ekınıŋ bırı qoia bermese kerek. Bıraq ol keiın käsıpkerlıkpen, baspagerlıkpen ainalysyp, köp jazbai kettı. Talantty adamǧa sol ǧana ökınış.
«Suyq küzdıŋ» avtory suyq küzde dünieden ozdy, aǧaiyn! Asyl azamattyŋ jatqan jerı jaily, topyraǧy torqa, ruhy säulelı bolsyn deimız.
Ötken künnıŋ öşpeidı
saǧymy älı,
Taǧdyrǧa adam,
amal ne, baǧynady…
Kök teŋızge äues eŋ
Qonysbegım,
Tolqyndar da senı endı
saǧynady!..
Ǧalym ÄRIP, Kurstasy
