BŪL ŪBT – BŪRYNǦYDAN ÖZGEREK. BILIM MAZMŪNY JAŊARǦAN SAIYN OǦAN DEGEN TALAP KÜŞEIEDI. QOLDANYSQA ENGEN KÜNNEN BASTAP JYL SAIYN JETILDIRILIP KELE JATQAN ŪLTTYQ BIRYŊǦAI TESTILEUDIŊ BİYLǦY JAŊALYǦY QANDAI? BILIM JÄNE ǦYLYM MİNİSTRLIGI JYLDAǦY ÜRDISTIŊ «IRGESIN SÖGETINDEI» NENDEI ŞEŞIM QABYLDADY? TÜLEKTER NEGE TOLQYDY? OLARDY NE KÜTIP TŪR? BILIM JÄNE ǦYLYM MİNİSTRLIGI ŪLTTYQ BIRYŊǦAI TESTILEU ORTALYǦYNA TİISTI SAUALDARDY QOIYP, JAUAPTARYN ALǦAN EDIK.
Qorytyndy attestattau qazaq tılınıŋ märtebesın köteredı
Statistikalyq mälımetterge qaraǧanda, Ūlttyq bıryŋǧai testıleu qoldanysqa engen 13 jyl ışınde ŪBT-ny 1 million 589 myŋ oquşy tapsyrypty. Jyl saiyn ŪBT-ǧa qatysuşylardyŋ sany barlyq mektep tülekterınıŋ 70-75 paiyzyn ǧana qūrady. Basty sebep – mekteptıŋ bedelıne nūqsan keltırmeu üşın bılım deŋgeilerı tömendeu oquşylardy kolledjderge baǧyttau. Öitkenı mektepterdıŋ reitingı ŪBT nätijesı boiynşa anyqtalatyn. Şeteldık JOO-ǧa tüsudı josparlaǧan tülekter üşın de ŪBT mındettı emes edı. Iаǧni, eskı formatta qazaq tılı tek şartty türde tapsyrylyp kelgen edı. Al jaŋa format boiynşa qorytyndy attestattauda qazaq tılınen emtihandy mektep tülekterı 100 paiyz tapsyruǧa mındettı jäne jaŋa formattaǧy qazaq tılı tek jattap alǧan erejelerdı belgılei saluǧa arnalmaǧan. Joǧaryda atap ötken tyŋdalym, oqylym bloktary emtihan tapsyruşynyŋ tıldı qanşalyqty tüsınetının, oi qoryta alatyndyǧyn, qanşalyqty tereŋ meŋgergenın obektivtı türde anyqtauǧa mümkındık beredı. Osyǧan deiın ŪBT tapsyrǧanda qazaq tılı mındettı pänder tızımıne enetın, bıraq JOO-ǧa tüserde qazaq tılınen jinaǧan körsetkışter, iaǧni ball sany, müldem eskerılmeitın. Mıne, sondyqtan oǧan daiyndyq ta şartty türde bolyp keldı. Tülek eger naşar baǧa alsa nemese tapsyra almasa, alynǧan nätije mındettı türde attestatqa jazylyp, ŪBT tapsyru qūqyǧynan aiyrylady. ŪBT tapsyra almau – universitetke tüse almau degen söz. Iаǧni, būl jerde qazaq tılınıŋ därejesı öspese, tömendemeitını anyq.
120 tapsyrmaǧa– 140 ball
ŪBT jaŋa formaty 2 bloktan tūrady. 3 mındettı pän – matematikalyq sauattylyq, oqu sauattylyǧy, Qazaqstan tarihy boiynşa ärqaisysyna – 20 tapsyrma. Odan keiıngı 2 beiındı pännen 30 tapsyrmadan bar. Barlyǧy 120 tapsyrmaǧa 3 saǧat 50 minut berıledı. 230 minuttyŋ ışınde osy tapsyrmalardy oryndau arqyly 140 balǧa ie bolady.
Mūnyŋ sebebı, beiındı pänder boiynşa tapsyrmalar ūsynylǧan bes jauaptyŋ ışınen tek jalǧyz dūrys jauaby bar 20 sūraqtan, sondai-aq, köp jauaptyŋ ışınen bırneşe dūrys jauaptary bar 10 sūraqtan qūralady. Beiındı pänder boiynşa testıleu barysynda bırneşe dūrys jauaptary bar sūraqtardy engızu arqyly talapkerlerdıŋ naqty taqyrypty qanşalyqty meŋgergenderı anyq körınedı. Sonymen qatar, bırneşe jauap nūsqalary bar testter jauaptardy tek jattap alyp nemese boljau arqyly beruge tosqauyl bolady.
JOO-ǧa tüsu üşın baǧanyŋ eŋ tömengı şegı özgerıssız 50 ball deŋgeiınde qaldyryldy.
Testıleuge kımder qatyspaidy?
Astana qalasy boiynşa testıleu üş joǧary oqu ornynda ötkızıledı. L.Gumilev atyndaǧy EŪU-da 46 mektepten 2069 ümıtker test tapsyrady. Olardyŋ arasynda Astana qalalyq Almaty audanynyŋ jäne Aqmola oblysy Qorǧaljyn audanynyŋ tülekterı bar. Ekınşı oryn – QazATU. Būl jerde Aqmola oblystyq Selinograd audanynyŋ, Astana qalalyq Saryarqa audanynyŋ 2023 tülegı baqtaryn synaidy. Al QazEQHSU-de Aqmola oblystyq Arşaly audany men Astana qalalyq Esıl audanynyŋ 1323 tülegı testıleuden ötedı. 20 mausym men 26 mausym aralyǧynda jürıp, bes künge sozylatyn synaq alaŋynda barlyǧy 5415 tülek ŪBT tapsyratyn bolady.
«Altyn belgı» iegerlerı, jalpy bılımdık pänder boiynşa respublikalyq jäne halyqaralyq olimpiadalarynyŋ, sondai-aq, ǧylymi jobalardyŋ jüldegerlerı men jeŋımpazdary ŪBT-ny jalpyǧa bırdei negızde tapsyrady. Alaida tapsyrǧan test nätijelerı atalǧan jetıstıkterı joq talapkerlerdıŋ körsetkışterımen bırdei bolǧan jaǧdaida, granttardy bölu kezınde olar basymdyqqa ie bolady. Jalpy bılımdık pänder boiynşa 5 halyqaralyq olimpiadalarynyŋ jüldegerlerı men jeŋımpazdaryna arnaiy granttar bölıngen.
P.S:
«Tyŋnan türen salǧandai» būl şeşim talapkerler üşin tosyn jaŋalyq bolǧany ras. Arnauly mamandar būl synaqtyŋ aldyŋǧysyna qaraǧanda äldeqaida jeŋil ekendıgıne sendirip otyr. Iаǧni, sūraqtary taŋdaǧan mamandyǧyna säikes bolmaq. Būl – endi uaqyttyŋ enşisindegi dünie. Qaitken künde de, sūraqtar oquşynyŋ «oŋ jambasyna» kelip, jaŋa reforma talapkerlerdı «jatyrqap» jürmese boldy. Bizdiŋ tilek – sol.
Güljan RAHMAN
