Adam jüreksız ömır süre almaityny sekıldı, Otansyz da ömır sürmek emes. Al el ırgesınıŋ berık boluy ärbır azamattyŋ igı ısımen ölşenetını sözsız. Astana qalasyndaǧy Qazaqstan Qaruly Küşterı Äskeri-tarihi muzeiınde bügınde köpşılıkke ūlttyq kädesyi būiymdaryn jaŋǧyrtuşy, elımızdegı jekemenşık köne jädıgerler muzei-qorynyŋ negızın qalauşy, etnograf-toptamaşy retınde tanylǧan Bahargül Tölegenqyzynyŋ «Ūly dala jauharlary» atty jeke körmesı aşyldy.
Bahargül hanym jinaǧan ūltymyzdyŋ asyl qūndylyqtarynyŋ ärbırınen ūltyn süigen jürektıŋ ünın estıp tūrǧandai äserde boldyq. Körmedegı köz tartarlyq būiymdardyŋ sany 350-den asady. Jädıgerlerdıŋ denı köne dünieler. Körme söresınen qazaq halqynyŋ baiyrǧy būiymdaryn, atap aitsaq, tüskiız, toqylǧan kılemder, kümıs, altyn būiymdarmen ärlep jasalǧan şolpy, alqa, şaşteŋge, öŋırjiek, örnektı tüimeler, bılezık, syrǧa syndy sändık būiymdardy köre alasyz. Qazaq handyǧy kezeŋındegı sauyt-saimandar, HIII-HVI ǧasyrlarda jasalǧan qolöner tuyndylary, HIH ǧasyrǧa tän aŋşynyŋ pılte myltyǧy, HVIII ǧasyrdaǧy teŋgelı kamzol men kimeşek, üş ǧasyr būryn jasalǧan jez samauryndar, bolat kese, mys qūman sekıldı jädıgerler tarihymyzǧa sapar şekkızıp, halqymyzdyŋ tūrmys-salt būiymdarymen tereŋ tanystyrady. Kezınde şeberlerdıŋ köz maiyn tauysyp jasaǧan qolöner būiymdary qaşanda qasterlı, baǧaly. Eskı mūralardy jinaudy 20 jyl būryn bastaǧan Bahargül hanym kolleksiiasyndaǧy 1855 jyly Tula qalasyndaǧy qaru-jaraq zauytynda jasalǧan myltyq pen ǧasyr būryn bız kestemen toqylǧan tüskiızdı Äskeri-tarihi muzei qoryna syiǧa tartty. Qazırgı taŋda halqymyzdyŋ tarihynan syr şertetın körme keluşılerge tegın qyzmet körsetıp jatyr. «Basty maqsatym – halyqqa, äsırese jas ūrpaqqa qazaqtyŋ ūlttyq jauharlaryn nasihattap, onyŋ maŋyzdylyǧyn därıpteu» – deidı Bahargül Tölegenqyzy. «Ruhani jaŋǧyru» baǧdarlamasy aiasynda halyqtyŋ taŋdauymen «100 jaŋa esım» jobasyna engen Bahargül hanymnyŋ būl körmesı Astana qalasynyŋ 20 jyldyq mereitoiyna arnalyp otyr. Körmege kelgen jūrt ata-babalarymyzdyŋ qalai ömır sürgenın, ädet-ǧūrpymyzdyŋ qandai bolǧanyn körıp, ruhani küş-quat jinap qaitady. Būl – Bahargül hanymnyŋ talai jylǧy tabandy eŋbegı men maŋdai terınıŋ jemısı desek qatelespeimız. Qytai Halyq Respublikasynyŋ Şäueşek qalasynda düniege kelgen Bahargül Tölegenqyzy Pekin memlekettık universitetınıŋ biologiia fakultetın bıtırgen. Pekinde jürgende qytai halqy öz tarihyna asa män berıp, baiyrǧy būiymdaryn közdıŋ qaraşyǧyndai saqtaitynyn baiqaidy. Olardyŋ bırazyn Bahargül hanymnyŋ özı de körıp, täntı bolǧan eken. Sol kezde «Men öz halqymnyŋ asyl mūralaryn jinap, bai dästürın nasihattaimyn» dep aldyna maqsat qoiady. Mıne, 20 jyldan berı köne jädıgerlerımızdı jinap, köpşılıkke tanystyryp jürgen Bahargül hanymǧa «atamnyŋ, äjemnıŋ közı edı» dep, eskı būiymdaryn alyp keluşıler de bar eken. Kolleksiiasyndaǧy tarihi dünielerdıŋ qataryn tolyqtyru üşın Bahargül hanym olardy satyp aluǧa da daiyn. Kışkentaiynan anasynyŋ syrmaq, keste tıgıp, tekemet basqanyn körıp, önerge jaqyn bolyp ösken qyzdyŋ bügınde armany oryndaldy deuge bolady. Ūlttyq qūndylyqtarymyzdy jinap qana qoimai, mädenietımızdıŋ damuyna zor üles qosyp jürgen Bahargül hanym bügınde eldıŋ ystyq yqylasyna, alǧysyna bölenıp jür. Būdan asqan qandai marapat boluy mümkın?! Eŋbektıŋ elengenı osy emes pe?! Jūrtşylyqty älı talai jauhar dünielerıŋızben quantyp, ruhani bailyq syilai beresız degen senımdemız. Eŋ bastysy basyŋyz aman bolsyn, eŋbegıŋızdıŋ jemısın körıŋız!
Baǧdagül RAHMETQYZY,
Qazaqstan Jurnalister Odaǧynyŋ müşesı
