Eldıŋ törı – elordada elımızdıŋ eleulı, eŋselı tūlǧalarynyŋ eskertkışı qoiyluy – ötkenge qūrmet, ūrpaqqa – ülgı. Qazaq handyǧynyŋ negızın qalaǧan Jänıbek pen Kerei, ǧūmyry kürespen at üstınde ötken Kenesary han, Alaş arystary, sūsymen-aq elıne qorǧan bolǧan Bauyrjan Momyşūly, Reihstagqa tu tıkken – Raqymjan Qoşqarbaev, küi atasy – Qūrmanǧazy, bas aqynymyz – ūly Abai eskertkış-müsınderınıŋ ǧibraty ǧalamat. Al endı şirek ǧasyrdan berı eldıŋ baitaǧyna ainalǧan Astanada älı künge deiın bas jazuşy – Mūhtar Äuezovke bır eskertkış būiyrmauy qalai?
Byltyr qazaqtyŋ ūly jazuşysy, Alaş qairatkerlerınıŋ soŋǧy tūiaǧy – Mūhtar Äuezovtıŋ düniege kelgenıne 125 jyl toldy. Älemge äigılı ūly tūlǧanyŋ tuǧan künı joǧary därejede ūlyqtaldy dep aita almaimyz. Būqaralyq aqparat qūraldary jarysa jazǧany bolmasa, qūzyrly organdar tarapynan asa belsendılık baiqala qoiǧan joq.
Mūhtar Äuezov – älemdık örkeniet biıgıne köterıle bılgen bıregei talant iesı. Ol älem örkenietın tereŋ igerıp, ony qazaq topyraǧyna jersındırgen. Qazaq ruhaniiatynyŋ deŋgeiın kötergen tūlǧa, qazaqtyŋ kelmeske ketıp bara jatqan köşpendı ömırı örkenietınıŋ suretın sözben salǧan zerger. Eskınıŋ közı, jaŋanyŋ jarşysy. «HH ǧasyrdaǧy eŋ üzdık şyǧarmalardyŋ bırı» (Lui Aragon) älemge äigılı «Abai joly» roman-epopeiasynyŋ avtory, şyǧarmalary älem halyqtarynyŋ 120-dan astam tılıne audarylǧan, Keŋes Odaǧy kezınde eŋ joǧary därejelı syilyq ielengen jalǧyz qazaq jazuşysy.
Soŋǧy jyldary Alaş ziialylaryn ardaqtau, olardy zertteu ısı aitarlyqtai qarqyn aldy. Sol qatarda ūltqa qyzmet etken ūly tūlǧalardy ūlyqtau, olardyŋ eŋbekterın eskerıp, atyna köşe berıp, eskertkışın tūrǧyzu jūmystaryn da atauǧa bolady. Abai, Ahmet syndy aituly tūlǧalarymyzdyŋ mereitoilyq jylyna orai eskertkışterı tūrǧyzylyp, aty äspettelıp jatqany – sonyŋ aiǧaǧy. Alaida Abaidyŋ 175 jyldyq mereitoiyn atap ötkende, aqyndy älemge tanytqan aituly tūlǧa – Mūhtar Äuezov eskerusız qaldy. Būryn ırı qalalarda ūly jazuşy atyna köşe berılgenmen, el kölemınde erekşe atap ötetındei keremet eskertkış tūrǧyza almadyq. Ūly jazuşy mereitoiy tūsynda da būl olqylyqtyŋ orny tolǧan joq. Elımızdıŋ bas qalasy – Astanada da jazuşy atyna köşe berılgenı bolmasa, müsını joq. Endeşe Abai esımı ardaqtalyp jatqanda, ūly aqyndy, qazaq halqyn älemge tanytqan ūltymyzdyŋ bırtuar perzentı, bas jazuşy – Mūhtar Äuezovtı de ūlyqtap, elordada bır eŋselı, erekşe eskertkış tūrǧyzu kerek dep oilaimyz. Osy mäselenı elordanyŋ ziialy qauym ökılderı de köterıp, ötken jyly «Astana aqşamy» gazetınde hat jariialaǧan bolatyn. Būl eskertkış keŋes däuırınıŋ tar qapasynda qanşama tauqymet tartsa da, ūltyn, onyŋ tarihy men bolmysyn suretteuden tanbaǧan ūly tūlǧaǧa degen qūrmetımız bolar edı.
Mūhaŋnyŋ şäkırtı, qazaq dalasyn, qazaq balasyn qyrǧyzben qatar şyǧarmasynyŋ altyn arqauyna ainaldyrǧan ūly suretker, ölmes şyǧarmalary älemnıŋ barşa tılıne audarylyp, adamzattyŋ Aitmatovy atanǧan Şyŋǧys Töreqūlūly «Menıŋ ekı ūly ūlttyq qasiettı tūmarym bar. Būlar – «Manas» pen Mūhtar Äuezov. Būlar – menıŋ halyqtarymnyŋ simvoly» degen edı… Endeşe adamzattyŋ Aitmatovy ǧana emes, älemnıŋ közı aşyq oqyrmany ūstaz tūtqan danyşpan oişyl, bıregei ǧalym-akademik, jazuşy – Mūhtar Äuezov eskertkış bolyp elordaǧa oralar dep ümıt eteiık…
Erkın QYDYR,
Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı
