Jaŋa oqu jyly bastalǧaly berı Astana köşelerınde ädemı forma kigen balalar köbeidı. Erekşe köz tartatyn kiım ülgılerıne qarap-aq olardyŋ bır mektepte oqityndyqtaryn aŋǧaru qiyn emes. Tek ūstazdar äzırge mekteptıŋ ışkı talaptaryna sai kiınıp jür.
2006 jyldan bastap elımızde bıryŋǧai mektep formasyna köşu turaly zaŋ qabyldanǧannan keiın mektep formasy bır jüiege keltırıldı. Bügınde Astanadaǧy 29 bılım ordasy bıryŋǧai mektep formasyna köştı. Degenmen, jalpyǧa bırdei mektep formasy belgılengen joq. Är mektep öz erekşelıkterıne qarai, kiım ülgılerın oilap tabuda. Sala mamandarynyŋ aituynşa, aldaǧy uaqytta elordadaǧy barlyq memlekettık mekteptıŋ oquşylary bıryŋǧai forma kiedı. Būl rette är mekteptıŋ öz dizainy bolady.
Seksenınşı jyldardyŋ bas kezınde er balalar mektepke qara kostium-şalbar men aq köilek kietın. Pio-nerler – qyzyl galstuk, komsomoldar keudelerıne jūldyzşa taǧynsa, qyz balalar qyzyl-qoŋyr tüstı köilek pen qara fartuk kiıp, şaştaryna bantik bailap jüretın. Tek mereke künderı olardyŋ aq bantik taǧyp, aq fartuk kiiuı mındettı bolyp sanalatyn. Soǧan qarap balalarda saltanatty şara nemese aşyq sabaq ötetının bılıp otyratynbyz. Ol kezde saqina, syrǧa, saǧat taǧu, asa qymbat kiım kiıp, erekşelenu degen mülde bolǧan joq. Qazır de oquşylardy, äsırese, joǧary synypta oqityn qyz balalardy osy qalyptan şyǧarmau kerek.
Mektep formasy oquşyǧa da, mūǧalımge de qajet. Sebebı, ūstazdyŋ syrt kiımı bala sanasyna tıkelei äser etedı. Jastardy bylai qoiyp, tıptı, jasy ülken ūstazdardyŋ özı bet-beinesıne sai kelmeitın kiım kise, oquşy aldynda qadırı bolmaityny belgılı. Būl rette bügıngınıŋ mūǧalımderı aqparattyq tehnologiiany meŋgergen, jan-jaqty, jaŋaşyl jan boluymen qatar syrtqy beinesı de sol talaptarǧa sai boluy tiıs. Sebebı, ūstaz oqu-bılımmen qatar boiyndaǧy bar jiǧan-tergenın oquşynyŋ sanasyna sıŋdıredı. Osy oraida ūstazdyŋ ūstaz ekenı syrtynan, kiımınen körınıp tūruy kerek. Mysaly, patşa ükımetınıŋ kezınde gimnaziia mūǧalımderı oquşylardan daralanyp tūruy üşın arnaiy forma kiıp jüretın bolǧan. Sol formany kiıp kele jatqanda köşede kezdes-ken adamdar onyŋ ūstaz ekenın bırden bılıp, erekşe qūrmet körsetedı eken. Sol sekıldı bügıngınıŋ balalary da ūstazǧa ıltipatpen qarauy tiıs. Sondyqtan, bügınde mūǧalımderdıŋ bıryŋǧai formaǧa köşkenı jön. Kigen kiımınen ūstaz ekenı bılınıp tūrsa, halyq oǧan erekşe qūrmetpen, yqylaspen qaramai ma?!
Ūstaz degende köz aldymyzǧa ışkı bılım, oi-örısı syrtqy tūlǧasymen astasqan parasat iesı elesteitını anyq. Osy oraida oquşynyŋ ūstazyna degen qūrmetıne selkeu tüsırmeitındei, estetikalyq tūrǧydan joǧary deŋgeidegı, ūstaz boiyna qonymdy, ärı sändı körınetın kiım ülgısı bolsa jäne ol ūlttyq qūndylyqtarmen astasyp jatsa deimız ǧoi. Ärine, äiel mūǧalımnıŋ şalbar kigenın eşkım de qūptamaidy, sondyqtan, olarǧa aq kofta men bırtüstı sarafan ne iubka-kostium qandai jarasar edı. Al kiımnıŋ ülgısı men tüsın ūstazdardyŋ özderı taŋdaulary kerek. Eŋ bastysy, kiımderınıŋ omyrauy, etek-jeŋı jinaqy bolyp, bärı bırdei bır tüspen kiınbei-aq, belgılı bır talaptarǧa sai, tärtıppen kiınse degen oi sanany syǧalaidy.
Gülbarşyn ÖKEŞQYZY,
g.okesh@astana-akshamy.kz
