Belgılı aǧylşyn ǧalymy Frensis Bekonnyŋ osydan 400 jyl būryn «adam tabiǧi ortanyŋ tolyqqandy qojaiyny bolady» degen boljamy aqiqatqa ainaldy. Bıraq, ǧylymi-tehnikalyq progress, öndırıstıŋ örkenderı qazırgı taŋda jer sılkınısı, qyşqyldy jaŋbyr, ozon qabatyndaǧy oiyq, ziiandy şyǧaryndy gazdardyŋ infraqyzyl säulelerdı bögeuınen aua-raiynyŋ jappai jylynuy syndy tabiǧi apattardyŋ jiıleuıne äkep soqty.
Degenmen, öndırıs kölemın qysqartpai-aq tabiǧi ortany saqtap qalu problemasyn tüpkılıktı şeşuge bolatyny da däleldenude.
Būǧan ekonomikanyŋ barlyq salasynda energiia men şikızat qorlaryna aşközdıktı azaityp, tabiǧi qorlardyŋ ysyrabyna jol bermei, ǧylymi-tehnikalyq jetıstıkterdı keŋ qoldanu arqyly qol jetkızuge bolady.
Menıŋ oiymşa, «jasyl» ekonomikaǧa ötu üşın eŋ aldymen tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyǧyn, energetika, önerkäsıp, kölık jäne su resurstaryn basqaru syndy ekonomikanyŋ negızgı sektorlaryn investisiialaudan bastau qajet.
Tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyǧyn jaŋǧyrtu energiia men sudy tūtynu kölemın qysqartyp, ony kütıp-ūstau şyǧyndaryn tömendetuge mümkındık beredı. Sol arqyly tūrǧyn üidıŋ sapasy men qauıpsızdıgın arttyruǧa qol jetkızemız.
Elımızde ekonomikany «jasyldandyru» üşın naqty qadamdar jasaluda. Atap aitqanda, energiia ünemdeu, jel energetikasyn damytu, önerkäsıptık jäne qatty tūrmystyq qaldyqtardy kädege jaratu mäselelerı oŋ şeşımın tabuda.
Aldaǧy uaqytta elımızde «jasyl» qalalar boi kötermek. «Qazaqstan Respublikasynyŋ tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyǧyn jaŋǧyrtudyŋ 2011-2020 jyldarǧa arnalǧan baǧdarlamasy» şeŋberınde qoldanystaǧy köp päterlı tūrǧyn üilerdı jöndeu kezınde zamanaui innovasiialyq tehnologiialardy paidalanuǧa köşu josparlanyp otyr. Būl Memleket basşysy kötergen, Qazaqstan üşın «jasyl» ekonomikany damytu ideiasyna köşudıŋ maŋyzdy qadamy bolyp tabylatyn «EKSPO-2017: Bolaşaq energiiasy» halyqaralyq körmesın ötkızuge daiyndyq bolmaq.
Atalǧan bastama «Energetikalyq tiımdı şaǧyn audan» jäne «Energetikalyq tiımdı oram» jobalaryna arqau bolmaq. Mūnda energiia ünemdeu mäselesı keŋınen qarastyrylatyn bolady.
Būl rette, dispetcherleu, iaǧni, jylu, su jäne t.b. esepke alu aspaptarynyŋ körsetkışterın qaşyqtyqtan alu engızıledı. Köp päterlı tūrǧyn üige qyzmet körsetu jönındegı şyǧystar, kondominium obektısın basqaru organynyŋ qarjylary onlain rejimınde qadaǧalanady. «Aqyldy üi – tiımdı menşık iesı» sapaly menedjmentı qalyptasady. Tūrmystyq qaldyqtardy kädege jaratu, energiia ünemdeu tehnologiialaryn engızu şaralary qolǧa alynady.
Osy arqyly tūrǧyn üi-kommunaldyq qyzmetterge jūmsaityn şyǧyndaryn orta eseppen 15-25%-ǧa, energiia resurstary şyǧyndary 15-25%-ǧa kemitını boljanuda.
Jobanyŋ taǧy bır eleulı artyqşylyǧy – qorşaǧan ortany lastaityn ziiandy şyǧaryndylar 10-15%-ǧa kemidı.
Atalǧan şaralar «jasyl» ekonomika tūjyrymdamasynyŋ ölşemderıne sai keledı.
A. ÖTEPOV,
«Tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyǧyn jaŋǧyrtu
men damytudyŋ qazaqstandyq ortalyǧy» AQ
Energiia tiımdılıgın arttyru tehnologiialary ortalyǧynyŋ jetekşısı
