Astanalyq jastarǧa biık ǧimarattan sekıru sänge ainaldy. Elımızde kenje damyǧan roup-djamping dep atalatyn būl sport türıne qyzyǧuşylyq kün sanap öskenın äleumettık jelıden-aq bıluge bolady. Qala syrtyndaǧy qūrylysy aiaqtalmaǧan ǧimarat töbesınen sekıruge bel buǧandar qataryn negızınen studentter qūraidy.
Jastyq jelık jarǧa jyqpasa igı. Biık ǧimarattan sekırude qauıpsızdık erejelerın saqtau asa maŋyzdy. Jaqynda özım kuä bolǧan Köktal köşesınde ūiymdastyrylǧan «Ekstrim» şarasynda astanalyq jastar 48 metr biıktıkten (16 qabatty üi) sekırdı. Qaitalanbas äser alǧysy keletınderdıŋ köbı qyzdar eken. Bırı öz qorqynyşymdy jeŋu üşın keldım dese, endı bırı aryqtaǧysy keletının alǧa tartty.
Ūiymdastyruşylar äleumettık «VKontakte» jelısındegı öz paraqşalaryna sekırudıŋ erejesımen keŋınen tanystyrǧan. Alaida, ǧimarat basyna barǧanda ereje jaiynda qalady. Qan qysymyn ölşep, jürek jūmysyn tekserıp, alkogol ışken-ışpegendıgın qadaǧalap jatqan adam joq. 3000 teŋgesın sanap bergenderdı kezek-kezegımen sekırte beredı. Sondai sättıŋ bırınde Janar esımdı Euraziia ūlttyq universitetınıŋ studentı üşınşı qabattyŋ qabyrǧasyna soǧyla jazdady. Sebep – qauıpsızdık erejesıne qūlaq aspaǧan. «Janar biıktıkten sekırgende denesın tömen tastaudyŋ ornyna, qoryqqan bolar, aiaǧymen sekırıp kettı. Nätijesınde tömengı qabattyŋ qabyrǧasyna soǧyluǧa säl qaldy. Bız sekırer aldynda erejesımen tanystyramyz. Eger erejenı dūrys saqtamai, özınıŋ densaulyǧyna, ömırıne qauıp tönse, bız jauap bere almaimyz» deidı ūiymdastyruşylardyŋ bırı.
Joǧaryda aityp ketkendei, sänge ainaldy deuımızdıŋ sebebı bar. Öitkenı, jastardyŋ seksen paiyzy äleumettık jelıdegı jeke suretıne sekıru kezınde tüsken fotosyn qoiudy qalaidy. «Jalpy, būl sport türı bızge kerek pe?» degen saualdy astanalyq psiholog Limana Qoişievaǧa qoiǧan edık.
–Ärine, kerek. Qazır HHI ǧasyr. Adamdardyŋ bır-bırımen būrynǧydai şüiırkelesıp, äŋgımelesuı azaiyp kettı. Esesıne virtualdy älem paida boldy. Būl sport türınıŋ jarnamasy da äleumettık jelı arqyly qarqyn aluda. Adamdar osylaişa biıktıkten sekıru arqyly ıştegı stresten, eşkımge aita almaǧan syrdan arylǧysy keledı. Adrenalin alu üşın de kerek. Psihologiialyq tūrǧydan alsaq, adamdardyŋ bärıne bırdei qajet dep aita almaimyn. Emosiiaǧa tez berıletın adamdar üşın ziiany köp. Öitkenı, sekıruden keiın ondai adamdardyŋ psihikasy bırazǧa deiın qalpyna kele almaidy. Ekınşı jaǧynan, būl– Europaǧa elıkteuşılık. Menıŋ bıluımşe, Astanada demalys künderı qala syrtyna osyndai demalys jiı ūiymdastyrylady. Konstruktor jastarǧa tehnikalyq qauıpsızdık erejesın qysqaşa tanystyrady. Alaida erejenıŋ soŋynda adam ömırıne tıkelei jauap bermeitındıkterın aşyq jazady. Sol sebeptı, ūiymdastyruşylardyŋ arasynda psiholog mamandardyŋ da bolǧany jön dep sanaimyn. Keibır adamdar, sekıruge daiyndalyp kelgenımen, jeme-jemge kelgende ışkı daiynsyzdyǧyn körsetıp qoiady. Būl öz kezegınde onyŋ psihikasyna kerı äserın tigızedı, – deidı mamanymyz.
Kämelettık jasqa tolmaǧan jetkınşekter de ata-anasynyŋ jazbaşa rūqsatymen sekıre alady eken. Baiqaǧanymyz, sekıru alaŋynda tötenşe jaǧdai oryn alsa, jedel qyzmet körsetetın mamandar tügılı medisinalyq alǧaşqy kömek beretın qyzmetkerler de joq. Bızdıŋ aitpaǧymyz, boi jazyp, köŋıl köterudıŋ taptyrmas türı dep tanityn jastar sekıru kezınde qauıpsızdık qaǧidalaryn qataŋ saqtap, öz ömırlerıne jauaptylyq tanytsa eken.
Gülmira AIMAǦANBET,
g.aimaganbet@astana-akshamy.kz
