Қаламыздағы қазіргі заманғы өнер мұражайында «Астана – Бәйтерек» және «Томирис» іскер әйелдер клубтарының қолдауымен «Amina Jewels» – еліміздегі тұңғыш балалар зергерлігі брендінің ұйымдастыруымен өскелең өрендеріміздің ой-өрісін кеңейтіп, өресін биіктететін екі бірдей көрме өтті. Олардың ашылу салтанатына келушілер сапында халқымыздың сан ғасырлық тарихына қызығушылық танытатын зиялы қауым өкілдері де көп болды.
Екі-үш күн бойы елордадағы мектеп оқушылары осында келіп әлемге танымал талантты реставратор Қырым Алтынбековтың еңбектерімен танысып, республикамыздың түкпір-түкпірінен іріктеліп шақырылған қолөнершілердің ғажайып туындыларын тамашалады. Сондай-ақ, өздерінің де өнерлерін ортаға салып, соған лайықты сый-сияпаттарын алды. Мамандықтарын жете меңгерген майталман зергерлердің шеберлік дәрістеріне қатысты.
Қырымның «Алтын адамы» мен асыл жабулы арғымағы…
Баяғыда біздің бабаларымыз бақуатты тұрған. Басындағы үйі, бауырындағы қазан-ошағы, ас ішер ыдыс-аяғы, күнделікті тұрмыста тұтынған басқа да бұйымдары көз сүрінер көркемдікпен көмкерілген. Тіпті, тірісі түгіл, өлісіне дейін алтынмен апталып, күміспен күптелгенін археологиялық экспонаттар айғақтайды. Есіктің ескі қорғандарынан табылған сақ жауынгерінің сән-салтанаты, Берелдің белінде беделді бек иесімен бірге көмілген арғымақтың жайнаған жабуы, молаға мумияланып көмілген әйелдердің әртүрлі әшекей-үшекейлері арғы аталарымыздың аса жоғары талғамын аңғартады. Академик Оразақ Смағұловтың антропологиялық зерттеу нәтижелері аяулы ата-мекеніміздің жеті ықылымнан бергі заңды иесі қазақтар екенін айғақтайды. Ендеше, ел аумағындағы мұндай тарихи мұраларды жан-жағымызға жалтақтамай батыл иемденуге толық қақылымыз.
Кемінде екі мың жылдай топырақ астында тот басып жатқан құнды жәдігерлердің кейде жер бетіне қазір музейлерде көріп жүргеніміздей жарқыраған қалпында шыға келгендей әсерге бөлейтіні бар.
Ойлап қарасақ, олай емес екен. Оның қыр-сырын Қырым Алтынбековтың өз аузынан естідік.
– Археологиялық артефактыларды қайта қалпына келтіру жұмыстарымен айналысқаныма отыз жылдан асты. Бүлінгенді бүтіндеу –инемен құдық қазғандай қиын шаруа. Біздің дәуірімізге дейінгі дүниелерді жаңғыртуға өте көп уақыт кетеді. Төзім таусылып, талай жүйке талшығы өледі. Бұған мемлекеттен қаржы бөлінбейді. Ақшаның жоқтығын алға тартып қарап отыруға тағы болмайды. Көне көмбелер аршылған кезде археологтарға көмек көрсетеміз. Дереу консервация жасалмаса, іріп-шіріген қазылып алынған ағаш, сүйек, металл материалдар жел тиіп, күн сүйген соң күлге айналып кетеді. Сондықтан «Қырым аралы» атты өзімнің шеберханамда дайындалып, патенттелген химиялық қоспаларды қолдану арқылы бүгінде бүкіл әлем білетін «Алтын адамды», анау «Берел» жылқысының әдемі әбзелдерін, басқа да байырғы мүлік-мүкәмалдарды ұлттық қазыналарымыздың қатарына қосуға қал-қадірімше үлес қостым. Қасымда әйелім, екі қызым бастаған сенімді серіктерім еңбек етеді. Дүние жүзінің АҚШ, Ұлыбритания, Франция секілді ірі мемлекеттерінде Анажұртымыздың мерейін өсіріп, мәртебесін асырар айтулы көрмелер өткіздік.
Бұл жолы астаналық ағайын назарын негізінен ақпараттық сипаттағы айшықты суреттер мен аз-кем анықтамалық көрнекіліктерге аудармақпыз. Желкілдеп өскен жас құрақтай жеткіншектерімізге бағзыдан бергі бабалар мұрасын таныстырудың танымдық һәм тәрбиелік мәні зор, – деді ол ойын тұжырып.
Ұлтының ұлы мұраттарына қызмет етіп жүрген есті азаматтың еңбегіне тек сәттілік тілейміз.
Қолөнершілер қосыны
Мұражайдың басқа бір залында бас қосқан қолөнершілер көрмеге келушілерге небір өтімді өнімдерін ұсынды. Әсіресе, әйелдер жағы әсте риза. Жүз құбылған жүзіктер, сан зерлі сақиналар, бірегей білезіктер, айнадай алқалар, сәнді сәукелелер… Несін айтасыз, не кереметтің бәрі бар. Көздің құрты емес пе, кейбір қыз-келіншектер сұлулық тұнып тұрған сөрелерді төңіректеп кетер емес. Саудаласып жатқан жеңгелеріміз де жетерлік.
Астаналық атақты зергер Берік Әлібай осындай көрмелерді жиірек ұйымдастыру қажеттігін айтты. Өйткені, кейінгі толқын өкілдері туған жерінің тарихын неғұрлым тереңірек білсе, соғұрлым елжанды болып өседі. Отансүйгіштік сезімі оянып, салт-дәстүрлерімізден сабақ алады.
Аймақтардан арнайы шақырылған Икрам Рафиков, Сержан Баширов, Илья Казаков және басқа зергерлер барын салып жасаған бұйымдарының көпшілік көзайымына айналғанына қуанып қана қоймай, кішкентай әріптестеріне кәделі кәсіптің әдістерін үйретті.
Жоғарыдағы жобаның авторы Әмина Шоқпарова балаларды бабалар құндылығын бағалауға баулитын бұл бастама келешекте өз өрісін кеңейте беретінін жеткізді.
Талғат БАТЫРХАН
